mirin

Kurdî Biguhêre

Bilêvkirin Biguhêre

(Navdêr û lêkera rader) IPA^(kilîd): /mɪˈɾɪn/

(Navdêr) Deng (Bidlîs)
(Lêker) Deng (Bidlîs)

(Formeke lêkerê) IPA^(kilîd): /'mɪɾɪn/
Kîtekirin: mi·rin

Lêker Biguhêre

mirin (lêkera negerguhêz)
Rehê dema niha: -mir-
`RP.` Niha
	ez	dimirim
	tu	dimirî
	ew	dimire
	em, hûn, ew	dimirin
Fermanî	Yekjimar	bimire
Fermanî	Pirjimar	bimirin
Rehê dema borî: -mir-
`RP.` Boriya sade
	ez	mirim
	tu	mirî
	ew	mir
	em, hûn, ew	mirin
Formên din: Tewandin:mirin

Emeliyatkirina kesek mirî.

mirin lêkera xwerû, negerguhêz

(mirov, heywan, riwek) êdî nejîn, êdî nejiyan, li jiyanê neman, ji jiyanê çûn, jiyan sekinîn, jiyan rawestîn
Bapîrê te miriye yan hê jî dijî?

Celadet Elî Bedirxan sala 1897 li Stenbolê ji dayik bû û sala 1951 li Şamê mir.

Kerê me par mir.

Dara li hewşê hişk bûye û miriye.
hatin kuştin
Di şerî de gelek kesên bêguneh jî dimirin.
qir bûn, biriyan, birihan, qelîn, qeliyan, kokbir bûn:
Dînozor berî 60 milyon salan mirine.

Gelê kurd bi top û teyareyên dijmin namire.
heyran bûn, bendewar bûn, pir hêvî kirin, zêde xwestin.
Em bo rojeke azadiyê dimirin!
xwe gorî kirin, xwe qurban kirin, xwe canfida kirin
Bi hezaran xortên kurd bo Kurdistanê mirine.
êdî neman yan qels û lawaz bûn
Evîna wan miriye.

Ji wêjeya klasîk Biguhêre

Feryad ji destê firqetê
'Aşiq ew in her dimirin
Çend yek di remzên dilber in— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Bo heywanan an wek bêrêzî bo mirovan:
- belqitîn
- cehimîn
- geber bûn
- gebirîn
- sekitîn

rojnamevanî:
- jiyana xwe ji dest dan
- jiyana xwe winda kirin (tirkîzm)

Dijmane Biguhêre

li jiyanê man
- jîn
- jiyan
- sax bûn

hatin jiyanê:
- bûn
- çêbûn
- hatin dinyayê
- ji dayik bûn
- peyda bûn
- welidîn

Gotinên pêşiyan Biguhêre

Mirin dîkê spî ye, li devê deriyê herkesî ye.
Mirin kerê etaran e, li ber deriyê malan e.

Tewîn Biguhêre

Rehê demên niha û bên: -mir-
Rehê demên borî: -mir-
Tabloya paradîgmayên tewandinê: mirin

Têkildar Biguhêre

Bide ber Biguhêre

mîrîn

Bi zaravayên din Biguhêre

Soranî: mirdin
Kurdiya başûrî: mirdin
Lekî: mirdin
Hewramî: merday
Zazakî: merden, merdene

Etîmolojî Biguhêre

hevreha soranî مردن‎‎ (mirdin‎), kurdiya başûrî mirdin, lekî mirdin, zazakî merden, merdene, hewramî merday, farisî مردن‎‎ (berê "murden", niha "morden"), tacikî мурдан (murdan), pehlewî murden, peştûyî مړل‎‎ (mṛǝ́l), avestayî 𐬨𐬀𐬭‎ (mer-), sanskrîtî मरति (marati), hindî मरना (mernā), ûrdûyî مرنا‎‎ (mrnā‎) (merna), ermeniya kevn մեռանիմ (meṙanim), ermeniya niha մեռնել (meṙnel), hîtîtî 𒈨𒅕𒍣 (me-er-zi /merzi/), lîtwanî mirti, latviyayî mirt, çekî mřít, rusî -мира́ть (-mirátʹ), bulgarî умирам (umíram), latînî morior, îtalî morire, spanî morir, portugalî morrer, fransî mourir, îngilîzî murder (qetil, qetil kirin), almanî Mord (qetil), danmarkî/norwecî/swêdî mord (qetil)... hemû ji proto-hindûewropî *mer- (mirin).

Ketina D ji pey R di kurmancî de diyardeyeke tîpîk e. Bo nimûne, kurmancî "birin, kirin, mirin, xwarin" lê soranî "birdin, kirdin, mirdin, xwardin" û zazakî "berdene, kerdene, merdene, werdene".

Ji eynî rehî: merg, mêr, mirar, mirov (û varyantên peyva "mirov": meriv / mere / mere)...

Çavkanî:

Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010, r. 663
Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 265
Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press, r. 390.
Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959, r. 735
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 55
Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.

Jê Biguhêre

Werger Biguhêre

lêker

Abxazî: аҧсра (āpsrā)
Afrîkansî: doodgaan → af, sterf → af, sterwe → af
Akanî: wu
Aklanon: matay
Albanî: vdes → sq
Almaniya Pennsylvania: schtaerewe, schtarewe
Almanî: sterben → de, umkommen → de, versterben → de
Elmanîşî: steerbe
Amharî: መሞት (mämot)
Andî: вучӏиду
Aramiya nû ya asûrî: ܡܵܝܹܬ‎ (mayet)
Aromanî: mor, moru
Asamî: মৰ (mor), ঢুকা (dhuka)
Astûrî: morrer → ast
Aşkunî: mře
Atong (Hindistan): thyi
Avarî: хвезе (χweze)
Aynuyî: ライ (ray), イサㇺ (isam)
Azerî: ölmək → az, dünyanı dəyişmək, keçinmək, rəhmətə getmək
Bahnarî: lôch
Başkîrî: үлеү (ülew)
Belarusî: паміра́ць impf (pamirácʹ), паме́рці pf (pamjérci), гі́нуць impf (hínucʹ), згі́нуць pf (zhínucʹ)
Bengalî: মরা → bn (môra)
Bextiyarî: مردن‎ (morden)
Bororoyî: bi
Bretonî: mervel → br
Bulgarî: уми́рам impf (umíram), умра́ pf (umrá), издъ́хвам impf (izdǎ́hvam), издъ́хна pf (izdǎ́hna)
Burmayî: သေ → my (se), ဆုံး → my (hcum:), ကွယ်လွန် → my (kwailwan)
Buryatî: үхэхэ (üxexe)
Cingphoyî: si
Conxayî: ཤི (shi)
Çamoroyî: måtai
Çeçenî: делла (della), са дала (sa dala)
Çekî: umírat → cs impf, umřít → cs pf
Çepangî: सीसा
Çerokî: ᎠᏲᎱᏍᎦ (ayohusga), ᎦᎵᏬᎦ (galiwoga)
Çîçewayî: -fa
Çînî:
Kantonî: 死 (sei²), 過身 (gwo³ san¹), 瓜 (gwaa¹), 釘 (deng¹), 歸西 (gwai¹ sai¹)

Dunganî: сы (sɨ)

Mandarînî: 死 → zh (sǐ), 亡 → zh (wáng), 去世 → zh (qùshì), 往生 → zh (wǎngshēng)
Çûkî: mano
Dalmatî: morer
Danmarkî: dø → da, udånde, gå bort, gå al kødets gang, sove ind, stille træskoene, kradse af, omkomme → da, afgå ved døden, krepere
Dolganî: өл
Drungî: shi
Efateyiya başûr: mat
Erebî: مَاتَ‎ → ar (māta), تُوُفِّيَ‎ (tuwuffiya)
Erebiya misrî: مات‎ (māt)

Erebiya fasî: مات‎ (māt)
Ermenî: մեռնել → hy (meṙnel), մահանալ → hy (mahanal)
Esperantoyî: morti → eo
Estonî: surema → et, koolema, kõngema, kärvama, hinge heitma, langema, lahkuma → et
Etiyopiya klasîk: ሞተ (motä)
Evenkî: буми (bumi)
Farisî: مردن‎ → fa (mordan)
Fatalukuyî: umu
Ferî: doyggja → fo, andast
Fînî: kuolla → fi, delata → fi, heittää henkensä, kupsahtaa → fi, kaatua → fi, menehtyä → fi, saada surmansa → fi, edesmennä, nukkua pois → fi, depata, vaihtaa hiippakuntaa, heittää lusikka nurkkaan, mennä manan majoille, siirtyä ajasta ikuisuuteen, heittää veivinsä → fi, potkaista tyhjää → fi, oikaista koipensa
Fransî: mourir → fr, expirer → fr, trépasser → fr, crever → fr
Friyolî: murî
Frîsiya bakur: sterew, stärwe
Frîsiya kevn: sterva
Frîsî: deagean, ferstjerre, stjerre → fy
Gaelîka skotî: bàsaich, caochail, eug
Galîsî: morrer → gl
Gotî: 𐌲𐌰𐌳𐌰𐌿𐌸𐌽𐌰𐌽 (gadauþnan), 𐌳𐌹𐍅𐌰𐌽 (diwan), 𐍃𐍅𐌹𐌻𐍄𐌰𐌽 (swiltan)
Gujaratî: મરવું (marvũ)
Gurcî: იღუპება (iɣuṗeba), სიკვდილი (siḳvdili), გარდაცვალება (gardacvaleba), დაღუპვა (daɣuṗva)
Guwaranî: mano → gn, e'õ
Haîtî: mouri
Hawayî: make, make loa
Hindî: मरना → hi (marnā)
Hîlîgaynonî: matay
Hmongî: tuag
Holendî: doodgaan → nl, sterven → nl, overlijden → nl
Hunsrikî: sterrve
Indonezî: mati → id, meninggal → id
Îbranî: מֵת‎ (met)
Îdoyî: mortar → io
Îlokanoyî: matay
Îngilîziya kevn: sweltan, diegan, steorfan
Îngilîzî: die → en, decease → en, pass away → en
Îngriyî: koolla, saavva hukkaa, surra
Înterlîngua: morir
Îrlendî: faigh bás
Îrlendiya kevn: at·baill, baïd
Îsthmus zapotekî: rati
Îtalî: morire → it, crepare → it, cadere → it
Îu mienî: daic
Îzlendî: deyja → is, drepast, andast → is, sálast, týna lífinu, skylja við, látast, láta lífið, lognast út af, falla frá, fara yfrum, verða bráðkvaddur, sofna svefninum langa, sofna hinsta svefni
Japonî: 死ぬ → ja (しぬ, shinu), 亡くなる → ja (なくなる, nakunaru), 死亡する (しぼうする, shibō suru)
Jarayî: djai
Javayî: mati → jv
Kamkata-viriyî: mře
Kaşûbî: ùmierac
Katalanî: morir → ca
Keçwayî: wañuy
Khasiyî: iap, yap
Kirgizî: өлүү → ky (ölüü), каза болуу → ky (kaza boluu), жок болуу → ky (cok boluu)
Kitubayî: fwa, kufwa
Kîngalî: මැරෙනවා (mærenawā)
Kînyarwandayî: -pfa
Koreyî: 죽다 → ko (jukda), 돌아가시다 (doragasida), 숨지다 → ko (sumjida), 사망하다 → ko (samanghada)
Kumikî: оьлмек (ölmek)
Kunigamî: まーすん (māsun), 死ぬん (shinun)
Ladînî: morir, morì
Lamboyayî: mate
Latgalî: miert, nūmiert
Latînî: morior → la, pereo, exspiro, decedo, intereo → la
Latviyayî: mirt → lv, nomirt
Lawsî: ຕາຍ (tāi)
Lingalayî: kufa, kúfa, wa
Lîgûrî: moï
Lîtwanî: mirti → lt, numirti
Lîvonî: kūolõ
Lombardî: morì
Makasaeyî: umu
Makedonî: умира impf (umira), умре pf (umre), починува impf (počinuva), почине pf (počine), пцовисува impf (pcovisuva), пцовиса pf (pcovisa)
Malagasî: maty → mg
Malayalamî: മരിക്കുക → ml (marikkuka), ചാകുക → ml (cākuka)
Malezî: mati → ms, meninggal
Maltayî: miet
Mançûyî: ᠪᡠᠴᡝᠮᠪᡳ (bucembi)
Maorî: mate → mi, hemo, mōnehu, mate hirinaki, mate tara-ā-whare, mate whawhati tata, mate kōngenge, hurumutu
Maranaoyî: matay
Mecarî: meghal → hu, hal → hu, elhuny → hu
Misrî:

(mt),

(mwt)
Miyakoyî: まーㇲ゙さまーㇲ゙ (māzsāmaz), 死ん (すん, sun)
Mizoyî: thi
Mongolî:
Kirîlî: өнгөрөх → mn (öngöröh), үхэх → mn (üheh), нас барах (nas barah), мрѣти impf (mrěti)
Monî: ချိုတ်
Muongî: chết
Nahuatl:
Nahwatliya klasîk: miqui

Nahwatliya mekayapan: miqui

Nahwatliya bakurê puebla: miqui
Nanayî: бурбури
Napolîtanî: murì
Navajoyî: daatsaah, yę́ę ádin
Nepalî: मर्नु (marnu)
Nîvxî: мудь (mud̦)
Normandî: mouothi, trépâsser
Norsiya kevn: deyja
Norwecî: dø → no, døy → no, dævve
Ojibweyî: nibo
Okînawanî: まーすん (māsun), 死ぬん (shinun)
Oksîtanî: morir → oc
Oriyayî: ମରିବା → or (môriba)
Oromoyî: du'uu
Osetî: амӕлын (amælyn)
Osmanî: اولمك‎ (ölmek)
Oygurî: ئۆلمەك‎ (ölmek)
Ozbekî: oʻlmoq → uz
Pacohî: cuchet
Papyamentoyî: muri
Peştûyî: مړل‎ (mṛə́l), مړه کېدل‎ (mṛə́kedə́l)
Piedmontîsî: murì
Pijînî: dae
Pîpîlî: miki, miqui
Polonî: umierać → pl impf, umrzeć → pl pf, ginąć → pl impf, zginąć → pl pf, zdechnąć → pl, zdychać → pl, skonać → pl, wykorkować → pl, zemrzeć → pl, zgasnąć → pl, dogorywać → pl, konać → pl
Portugalî: morrer → pt, falecer → pt
Prusiya kevn: aulaūtwei
Puncabî: ਮਰਗ (marag)
Purepeçayî: uarhini
Qazaxî: өлу → kk (ölu)
Rapanuyî: mate
Romagnolî: murir

Romancî: murir, mureir
Rusî: умира́ть impf (umirátʹ), умере́ть pf (umerétʹ), помира́ть impf (pomirátʹ), помере́ть pf (pomerétʹ), погиба́ть impf (pogibátʹ), поги́бнуть pf (pogíbnutʹ), сконча́ться (skončátʹsja), сдыха́ть impf (sdyxátʹ), сдо́хнуть pf (sdóxnutʹ), дать дуба → ru pf (datʹ duba), приказать долго жить → ru pf (prikazatʹ dolgo žitʹ)
Rusînî: умерати impf (umeraty)
Samiya bakurî: jápmit
Samiya skoltî: jääʹmmed
Samoayî: mate, oti → sm, maliu
Samogîtî: pasėmėrtė
Sanskrîtî: म्रियते → sa (mriyáte), मरति (marati)
Sardînî: morre, morrire, morri, morriri
Sebwanoyî: matay
Sêriyî: aaha
Sicîlî: muriri → scn, mòriri → scn
Sirananî: dede
Sirboxirwatî:
Kirîlî: у̀мирати impf, у̀мре̄ти pf, у̀мрије̄ти pf, црћи pf, цркавати impf, упокојити pf, уги́бати impf, у̀гинути pf, преминути pf, настра́дати pf, по̀гинути pf, поги́бати impf

Latînî: ùmirati → sh impf, ùmrēti → sh pf, ùmrijēti → sh pf, crći → sh pf, crkavati → sh impf, upokojiti → sh pf, ugíbati → sh impf, ùginuti → sh pf, preminuti → sh pf, nastrádati → sh pf, pòginuti → sh pf, pogíbati → sh impf
Sîlhetî: ꠝꠞꠣ (mora)
Skotî: dee
Slaviya kevn:
Kirîlî: оумирати impf (umirati), оумьрѣти pf (umĭrěti)
Slaviya rojavayî ya kevn: мерети impf (mereti)
Slovakî: umierať impf, umrieť pf, zomrieť pf, skonať pf
Slovenî: umirati impf, umreti → sl pf
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: wumrěś pf, wuměraś impf
Sotoyiya başûr: -shwa
Spanî: morir → es, fallecer → es, diñar → es, diñarla, espichar → es, estirar la pata → es, fenecer → es, finar → es, irse al otro barrio, palmar → es, palmarla, pasar a mejor vida, perecer → es, sucumbir → es
Sundanî: pupus
Swahîlî: kufa → sw
Swêdî: dö → sv, avlida → sv, gå bort → sv
Şerpayî: ཤི (shi)
Tacikî: мурдан → tg (murdan)
Tagalogî: matay
Tahîtî: mate, pohe
Tamîlî: இற → ta (iṟa), சா → ta (cā)
Tarantinoyî: murè
Tayî: ตาย → th (dtaai), เสียชีวิต → th
Telûgûyî: చనిపోవు → te (canipōvu), మరణించు → te (maraṇiñcu), పరమపదించు → te (paramapadiñcu), కాలం చేయు (kālaṃ cēyu), గతించు → te (gatiñcu)
Ternateyî: sone
Teterî: үләргә → tt (ülärgä)
Tetûmî: mate
Tidoreyî: sone
Tirkiya kevn: 𐰇𐰠‎ (ül² /öl-/), 𐰆𐰲𐰀 𐰉𐰺‎ (uča b¹r¹ /uča bar-/)
Tirkî: ölmek → tr
Tirkmenî: ölmek
Tîbetî: འཆི་བ ('chi ba), ཤི (shi)
Tokpisinî: dai
Tongî: mate
Toxarî B: naut-, sruk-
Tswanayî: -swa
Tupînambayî: manõ, e'õ
Urdûyî: مرنا‎ (marnā), وفات پانا‎ (wafāt pānā), ہلاک ہونا‎ (halāk honā)
Ûkraynî: умира́ти impf (umyráty), уме́рти pf (umérty), помира́ти impf (pomyráty), поме́рти pf (pomérty), ги́нути impf (hýnuty), зги́нути pf (zhýnuty)
Vendayî: -fa
Venîsî: morir → vec
Viyetnamî: chết → vi, mất → vi, qua đời → vi
Volapûkî: deadön → vo
Voroyî: kuulma
Waigalî: mře
Walonî: mori → wa, crever → wa, dihoter → wa
Weylsî: marw → cy
Wutunhuayî: se
Ximêrî: តាយ (taay)
Yaeyamayî: まーらしぃん (mārasïn), 死ぬん (しぃぬん, sïnun)
Yagnobî: мирак
Yakkhayî: सिमा
Yakutî: өл (öl)
Yamanayî: malaku
Yidîşî: שטאַרבן‎ (shtarbn)
Yorubayî: kú
Yûnanî: πεθαίνω → el (pethaíno), αποθνήσκω → el (apothnísko), αποβιώνω → el (apovióno)
Kevn: ἀποθνήσκω (apothnḗskō), ἀποθνῄσκω (apothnḗiskō), θνῄσκω (thnḗiskō), τελευτάω (teleutáō), βαίνω (baínō)
Zêlandî: sterve
Zhuangî: dai
Zuluyî: -fa
ǃXóõ: ǀʻâa, ʻǀnôo

Çavkanî Biguhêre

(Çavkanî bo beşa Wergerê)Ev gotar ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr Biguhêre

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	mirin	mirin
Îzafe	mirina	mirinên
Çemandî	mirinê	mirinan
Nîşandera çemandî	wê mirinê	wan mirinan
Bangkirin	mirinê	mirinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	mirinek	mirinin
Îzafe	mirineke	mirinine
Çemandî	mirinekê	mirininan

mirin mê

bidawîhatina jiyanê, qedîna heyatê, dawiya jiyanê, nemana li jiyanê:
Em bi mirina wê gelek xemgîn bûn.

Ew bi zor ji mirinê xilas bû. (Kêm mabû ku bimire.)
qirbûn, biriyan, birihan, kokbirbûn
Mirina dînozoran berî 60 milyon salan ji ber çi bû?
hatinkuştin
Teqîn bû sebebê mirina deh kesan.
hesret, mirad, heyranî, bendewarî, hêvîdarî (bi taybetî ya pir zêde)
mirina bo rojeke azadiyê
canfîdayî, xwegorîkirin, xwequrbankirin, xwe fidakirin:
mirina bo xatirê Kurdistaneke azad
neman yan qelsbûn û lawazbûn:
mirina evîna du evîndarên berê.

Hevmane Biguhêre

Bi rêzgirî:

merg
wefat, wefatkirin
koça dawîn (bi mecazî)
wexer, wexerkirin (bi mecazî)
çûna ber rehma Xwedê
çûna ber dilovaniya Xwedê
barkirina ji nav me (bi mecazî)
gihiştina karwanê şehîdan (bo kesên hatine kuştin)

Bo heywanan an wek bêrêzî bo mirovan:

dînî, kevnar:

ecel

Werger Biguhêre

navdêr

Abxazî: псра (ṗsrā)
Adîgeyî: лӏэныгъ (ḷănəġ)
Afarî: raba
Afrîkansî: dood → af
Albanî: vdekje → sq m, mort → sq n
Almanî: Tod → de n, Exitus → de n
Altayiya başûrî: ӧлӱм (ölüm)
Amharî: ሞት (mot)
Aramî:
Siryaniya klasîk: ܡܘܬܐ‎ n (mawtā)

Aramiya cihû: מוֹתָא‎ n (môṯā)
Aromanî: moarte
Asamî: মৃত্যু (mriittu), মৰণ (moron)
Astûrî: muerte → ast m
Atong (Hindistan): thyiwami
Avarî: хвел (χwel), хвей (χwej)
Aynuyî: ライ (rayi), ラヤㇺペ (rayampe)
Azerî: ölüm → az, vəfat
Baskî: heriotza → eu
Başkîrî: үлем (ülem), әжәл (äžäl)
Belarusî: смерць m (smjercʹ), сьмерць m (sʹmjercʹ)
Bengalî: মৃত্যু → bn (mritju), ইন্তেকাল → bn (intekal), ওফাত → bn (ophat), মরণ → bn (môrôn)
Berberî:
Taşelhitî: tamttant m
Bîslamayî: ded
Boleyî: moto
Bretonî: marv → br n
Bulgarî: смърт → bg m (smǎrt)
Burmayî: မရဏ → my (ma.ra.na.), အသေ → my (a.se), သေခြင်း (sehkrang:)
Buryatî: үхэл (üxel)
Çaxatayî: اولوم‎ (ölüm), اولم‎ (ölim)
Çeçenî: валар (walar), ӏожалла (ʿožalla)
Çekî: smrt → cs m
Çerokî: ᎠᏲᎱᎯᏍᏗ (ayohuhisdi)
Çîçewayî: imfa
Çînî:
Kantonî: 死亡 (sei² mong⁴)

Hakkayî: 死亡 (sí-mòng)

Mandarînî: 死亡 → zh (sǐwáng)

Minnanî: 死亡 → zh-min-nan (sí-bông)

Wuyî: 死亡
Çuvaşî: вилӗм (vilĕm)
Dalmatî: muart n
Danmarkî: død → da g
Dargwayî: бебкӀа (bebḳa)
Divehî: މަރު‎ (maru), ޥަފާތް‎ (wafāt̊)
Dolganî: өлүү (ölüü)
Erebî: مَوْت‎ → ar n (mawt), وَفَاة‎ m (wafāh)
Erebiya misrî: موت‎ n (mōt)

Erebiya kendavî: موت‎ n (mōt), وفاة‎ m (wafāt)

Erebiya başûrê şamê: موت‎ n (mōt)
Ermenî: մահ → hy (mah), վախճան → hy (vaxčan)
Ermeniya kevn: մահ (mah)
Erzayî: кулома (kuloma)
Esperantoyî: morto → eo
Estonî: surm → et
Evenkî: буни (buņi)
Farisî: موت‎ → fa (mowt), مرگ‎ → fa (marg), وفات‎ → fa (vafât), درگذشت‎ → fa (dargozašt)
Fenîkî: 𐤌𐤅𐤕‎ (mwt)
Ferî: deyði n
Fînî: kuolema → fi
Fransiya kevn: mort m
Fransî: mort → fr m, décès → fr n
Friyolî: muart m
Frîsî: dea n
Gaelîka skotî: bàs n, caochladh n, eug n
Gagawzî: ölüm
Galîsî: morte → gl m, falecemento → gl n, pasamento → gl n
Gotî: 𐌳𐌰𐌿𐌸𐌿𐍃 n (dauþus)
Gujaratî: મૃત્યુ → gu (mṛtyu), મરણ (maraṇ)
Gurcî: სიკვდილი (siḳvdili), გარდაცვალება (gardacvaleba), მიცვალება (micvaleba)
Guwaranî: mano → gn, e'õ, ñemano
Haîtî: lanmò
Hawayî: make
Hawsayî: mutuwa → ha
Hindî: मृत्यु → hi n (mŕtyu), मरण → hi n (maraṇ), मौत → hi m (maut), मर्ग → hi m (marg), मरना → hi (marnā), विनाश → hi n (vināś), मुर्दनी → hi m (murdanī), मुर्दन n (murdan), अंत → hi n (ant), इंतक़ाल n (intqāl), फ़ना m (fanā), कदन → hi n (kadan), देहांत → hi n (dehānt), शरीरांत → hi n (śarīrānt), विदा → hi m (vidā), कूच → hi n (kūc), परलोकयात्रा m (parlokyātrā), प्रस्थान → hi n (prasthān), अजल → hi m (ajal), कजा → hi m (kajā), वफात → hi m (vaphāt)
Hîlîgaynonî: kamatayon
Hîtîtî: 𒄭𒅔𒃷 nt (ḫi-in-kán), 𒀝𒂵𒀀𒋻 nt (ag-ga-a-tar)
Holendî: dood → nl n, overlijden → nl nt
Hunsrikî: Dod n
Indonezî: mati → id
Îbranî: מוות \ מָוֶת‎ → he n (mavet), מִיתָה‎ m (mitá)
Îdoyî: morto → io
Îlokanoyî: patay
Îngilîziya kevn: dēaþ n
Îngilîzî: death → en
Îngriyî: koolema, surma
Înterlîngua: morte
Înuîtî: ᐋᔪᐃᓕᖅᑐᖅ, ᑐᖁᓂᖅ → iu
Îrlendî: éag n, bás → ga n
Îstriyotî: muorto
Îtalî: morte → it m, dipartita → it m, decesso → it n, morire → it n
Îzlendî: dauði → is n, andlát → is nt, fráfall nt
Japonî: 死 → ja (し, shi), 死亡 → ja (しぼう, shibō)
Javayî: pati → jv, kepatèn
Kabardî: лӏэныгъэ (ḷănəġă)
Kalmîkî: үкл (ükl)
Kannadayî: ಮರಣ → kn (maraṇa)
Kapampanganî: kamatayan
Karaçay-balkarî: ёлюм, ажал, аджал
Karakalpakî: o'lim
Karelî: kuolema, kuolenda, kuolenta, šurma
Kaşûbî: smierc m
Katalanî: mort → ca m
Keçwayî: wañu
Kinaray-ayî: kamatayon
Kirgizî: өлүм → ky (ölüm), ажал → ky (acal)
Kîngalî: මරණය (maraṇaya)
Koreyî: 죽음 → ko (jugeum), 사망 → ko (samang)
Kornî: mernans n
Kumikî: оьлюм (ölüm)
Ladînî: mort m
Latgalî: nuove
Latînî: mors → la m, nex → la m, exitium nt, quietus n, letum → la nt, finis → la n an m, obitus n, funus → la nt
Latviyayî: nāve m, miršana m
Lawsî: ຄວາມຕາຍ (khuām tāi), ການຕາຍ (kān tāi), ມໍລະນະ (mǭ la na)
Lazî: ღურა (ɣura)
Lîtwanî: mirtis → lt m
Lombardî: mort
Luksembûrgî: Doud → lb
Maguindanaoyî: kapatay
Makedonî: смрт → mk m (smrt)
Malayalamî: മരണം → ml (maraṇaṃ)
Malezî: kematian → ms
Maltayî: mewt m
Manksî: baase n
Maorî: mate → mi, mate kiatu, mate tara-ā-whare, mate whawhati tata, mate koeo, hautapu
Maranaoyî: kapatay
Maratî: मरण nt (maraṇ), मृत्यू n (mrutyū)
Mariya rojhilatî: колымаш
Mayayiya yukatekî: kíimili'
Mecarî: halál → hu, halálozás → hu, elhalálozás → hu, holta → hu, elhunyta → hu
Megrelî: ღურა (ɣura)
Misrî:

(mwt m)
Mîrandî: muorte m
Mokşayî: кулома (kuloma)
Mongolî:
Kirîlî: үхэл → mn (ühel)
Nahwatlî: miquiztli → nah
Napolîtanî: morte m
Navajoyî: aniné, anoonééł
Nedersaksî:
Saksoniya jêrîn ya holendî: dood n

Almaniya jêrîn a almanî: Dood n
Nepalî: मृत्यु (mr̥tyu), मरण (maraṇ)
Nogayî: оьлим (ölim)
Normandî: mort m, décès n
Norsiya kevn: dauði n
Norwecî:
Norweciya bokmålî: død → no n, dødsfall nt, ende → no n

Norweciya nînorskî: daude n, dødsfall nt
Oksîtanî: mort → oc m, mòrt → oc m
Oriyayî: ମରଣ → or (môrôṇô), ମୃତ୍ୟୁ → or (mrutyu)
Oromoyî: du'a
Osetî: мӕлӕт (mælæt)
Osmanî: اولوم‎ (ölüm), موت‎ (mevt), مرگ‎ (merg)
Oygurî: ئۆلۈم‎ (ölüm)
Ozbekî: oʻlim → uz, ajal → uz, vafot → uz, mamot → uz
Palî: maraṇa
Peştûyî: مرګ‎ n (marg)
Piedmontîsî: mòrt m
Polonî: śmierć → pl m, zgon → pl n
Portugalî: morte → pt m, falecimento → pt, óbito → pt
Prusiya kevn: gals
Puncabî: ਮੌਤ → pa (maut), ਜਮ n (jam)
Purepeçayî: uarhikua
Qazaxî: өлім → kk (ölım), ажал (ajal), қаза (qaza), опат (opat)
Qiptî: ⲙⲟⲩ (mou)
Romanyayî: moarte → ro m
Rusî: смерть → ru m (smertʹ), ги́бель m (gíbelʹ), поги́бель m (pogíbelʹ), кончи́на m (končína)
Rusînî: смерть m (smertʹ)
Sahoyî: raba
Samiya bakurî: jápmin
Samiya skoltî: jäämmʼmõš
Sanskrîtî: मृत्यु → sa n (mṛtyú), मरण → sa nt (maraṇa), निर्वाण → sa nt (nirvāṇa), मार → sa n (māra), मोक्ष → sa n (mokṣa), अन्त → sa n (anta), काल → sa n (kāla), मृत → sa n (mṛta), अभाव → sa n (abhāva)
Santalî: ᱢᱳᱨᱳᱱ (moron)
Sardînî: molte, morte, morti m
Sebwanoyî: kamatayon
Sicîlî: morti → scn m
Sierra mîwokiya navendî: ĉam-ŝy-
Silesî: śmiyrć m
Sindhî: وَفاتِ‎ (vafāti)
Sirboxirwatî:
Kirîlî: смр̏т m, поги́бија m

Latînî: smȑt → sh m, pogíbija → sh m
Skotî: daith
Slaviya kevn:
Kirîlî: съмрьть m (sŭmrĭtĭ)
Slaviya rojavayî ya kevn: съмьрть m (sŭmĭrtĭ)
Slovakî: smrť → sk m
Slovenî: smrt → sl m
Somalî: dhimasho
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: smjerś m

Sorbiya jorîn: smjerć m
Spanî: muerte → es m
Svanî: დაგარ (dagar)
Swahîlî: kifo → sw
Swêdî: död → sv g
Şîngazîcayî: wafati, hufa, mauti 9 an 10, mfo 3, mfariki
Şorî: ӧлӱш (ölüş)
Tabasaranî: аьжал (a̱žal)
Tacikî: марг → tg (marg), вафот (vafot)
Tagalogî: kamatayan
Tamîlî: மரணம் → ta (maraṇam)
Tarifitî: ametti n
Tayî: ความตาย → th, มรณะ → th
Telûgûyî: మరణము → te (maraṇamu), చావు → te (cāvu)
Teteriya krîmî: ölüm, ecel
Teterî: үлем → tt (ülem), әҗәл → tt (äcäl)
Tigrînî: ሞት (mot)
Tirkî: ölüm → tr, mevt → tr, memat → tr, vefat → tr, irtihal → tr
Tirkmenî: ölüm → tk, ajal → tk
Tîbetî: འཆི་བ ('chi ba)
Tongî: mate
Toxarî B: srukelle
Tupînambayî: eõ
Tuvanî: өлүм (ölüm)
Udmurtî: кулон (kulon), кулэм (kulem)
Umbunduyî: kalunga
Urdûyî: موت‎ m (maut), مرگ‎ m (marg), مرت‎ n (mritu)
Ûkraynî: смерть → uk m (smertʹ)
Venîsî: morte m
Viyetnamî: chết → vi, tử vong → vi
Volapûkî: deadam → vo
Walonî: moirt → wa m
Weylsî: marwolaeth → cy m, angau → cy n, tranc n
Wolofî: dee → wo
Xakasî: ӧлім (ӧlím)
Ximêrî: សេចក្ដីស្លាប់ (səckdəyhlŏəp), កាលកិរិយា → km (kaalkeriyiə), អនិច្ចកម្ម (ʼɑɑnɨccɑɑkmmɔɔ), ការតាយ (kaataay)
Xosayî: ukufa
Yakutî: өлүү (ölüü)
Yidîşî: טויט‎ n (toyt), מוות‎ n (moves), מיתה‎ m (mise)
Yorubayî: ikú
Yukaghiriya bakurî: йабал (jabal)
Yûnanî: θάνατος → el n (thánatos)
Kevn: θάνατος n (thánatos), θανή m (thanḗ), τελευτή m (teleutḗ)
Zhuangî: daindangdumz, daindangndaek
Zuluyî: ukufa

Çavkanî Biguhêre

(Çavkanî bo beşa Wergerê)Ev gotar ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Formeke lêkerê Biguhêre

mirin

dema borî ya sade û pirhejmar (em/hûn/ew) ji lêkera mirin:
Ew hemû mirin.
(behdînî) dema bê pirhejmar (em/hûn/ew) ji lêkera mirin:
Em hemî dê mirin. (Em hemû dê bimirin.)

Etîmolojî Biguhêre

Ji rehê -mir- (mirin) + paşgira kesî ya pirhejmariyê -in

mirin

Kurdî Biguhêre

Bilêvkirin Biguhêre

Lêker Biguhêre

Ji wêjeya klasîk Biguhêre

Herwiha Biguhêre

Bi alfabeyên din Biguhêre

Hevmane Biguhêre

Dijmane Biguhêre

Gotinên pêşiyan Biguhêre

Tewîn Biguhêre

Têkildar Biguhêre

Bide ber Biguhêre

Bi zaravayên din Biguhêre

Etîmolojî Biguhêre

Jê Biguhêre

Werger Biguhêre

Çavkanî Biguhêre

Navdêr Biguhêre

Hevmane Biguhêre

Werger Biguhêre

Çavkanî Biguhêre

Formeke lêkerê Biguhêre

Etîmolojî Biguhêre