bûn

KurdîBiguhêre
BilêvkirinBiguhêre
LêkerBiguhêre
bûn (lêkera negerguhêz) | ||
---|---|---|
Rehê dema niha: -b- | ||
RP. Niha | ||
ez | dibim | |
tu | dibî | |
ew | dibe | |
em, hûn, ew | dibin | |
Fermanî | Yekjimar | bibe |
Pirjimar | bibin | |
Rehê dema borî: -bû- | ||
RP. Boriya sade | ||
ez | bûm | |
tu | bûyî | |
ew | bû | |
em, hûn, ew | bûn | |
Formên din: Tewandin:bûn |
bûn lêkera xwerû, negerguhêz
- Rewşa berdewam ya kesekî yan tiştekî diyar dike.
- Ez kurd im.
- Tu kî yî?
- Ew mamoste bû?
- Guherrîna rewşê diyar dike.
- Ew kengî bû mamoste?
- Ma tu vê nizanî paşa? Tu bûyî Osmanî? — (Çiyayê Agirî, Yaşar Kemal, Weşanxana Çanda Kurdî)
- welidîn, ji dayik bûn, Xwedê dan, hatin dinyayê:
- Kurrê te kengî bûye?
Ji wêjeya klasîkBiguhêre
- Çengalê zulfan tab-i da
Da 'işq-i hil bit pêl-i-pêl
Qelbê me bê cellab-i da — (— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî))
HerwihaBiguhêre
JêBiguhêre
TewandinBiguhêre
Piştî dengdarekê. Dema peyva berî wê bi tîpek dengdar bi dawî tê |
Piştî bêdengekê. Dema peyva berî wê bi tîpek bêdeng bi dawî tê |
---|---|
Ez … im (Ez Azad im.) | Ez … me (Ez ne mamoste me.) |
Tu … î (Tu heval î.) | Tu … yî (Tu hêja yî.) |
Ew … e (Ew cîran e.) | Ew … ye (Ew kî ye?) |
Em … in (Em kurd in.) | Em … ne (Em gundî ne.) |
Hûn … in (Hûn baş in?) | Hûn … ne (Hûn ji kû ne?) |
Ew … in (Ew şivan in.) | Ew … ne (Ew çi ne?) |
Berî peyva serekî. | Li dû peyva serekî. |
---|---|
Ez dibim … (Ez dibim mamoste.) | Ez … dibim (Ez mezin dibim) |
Tu dibî … (Tu dibî mamoste.) | Tu … dibî (Tu mezin dibî) |
Ew dibe … (Ew dibe mamoste.) | Ew … dibe (Ew mezin dibe) |
Em dibin … (Em dibin mamoste.) | Em … dibin (Em mezin dibin) |
Hûn dibin … (Hûn dibin mamoste.) | Hûn …. dibin (Hûn mezin dibin) |
Ew dibin … (Ew dibin mamoste.) | Ew … dibin (Ew mezin dibin) |
EtîmolojîBiguhêre
Ji proto-îranî *bew-, ji proto-hindûewropî *bʰuH-. Hevreha avestayî bew- (bew-), farisiya kevn bev-, pehlewî û sogdî bu-, farisî بودن (bûden), soranî بوون (bûn), zazakî biyayen, hewramî biyay, sanskrîtî भवति (bhevetî), rusî быть (biyti), lîtwanî būti, bretonî buot, yûnaniya kevn φύω (phúō) (phuō), latînî fui.
Bo etîmolojiya rehên dema niha ya statîk, binere: im, î, e û in.
- Çavkanî:
- Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 17
- Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 11
- Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.
- Pokorny: 146 f.
WergerBiguhêre
rewşa berdewam (1)
- Talişî: be → tly
- Afrîkansî: wees → af
- Bretonî: bezañ → br
- Erebî: كان → ar (kān), كون → ar
- Bulgarî: съм → bg (sǎm)
- Çekî: být → cs
- Çînî: 是 → zh
- Danmarkî: være → da
- ekspreso: esen
- Almanî: sein → de
- Esperantoyî: esti → eo
- Farisî: بایش → fa, رخدادن → fa, رویانیدن → fa, هستید → fa, بودن → fa, شدن → fa, وجود داشتن → fa, متولد شدن → fa
- Ferî: vera → fo
- Fînî: olla → fi
- Fransî: être → fr
- Frîsî: syn → fy, wêze → fy
- Gujaratî: હોવું → gu (hovũ)
- Gurcî: ყოფნა → ka (q̇opna)
- Hindî: होना → hi (honā)
- Holendî: zijn → nl, wezen → nl
- Mecarî: lenni → hu
- Inglîzî: to be → en, to become → en
- Inglîziya kevn: beon → ang, wesan → ang
- Înterlîngua: esser → ia, ser → ia
- Îtalî: essere → it, stare → it
- Îzlendî: vera → is
- Japonî: だ → ja (1), です → ja (1), いる → ja (2), ある → ja (2)
- Katalanî: ser → ca, ésser → ca estar → ca
- Latînî: esse → la
- Norwecî: være → no
- Osetî: Уӕвын → os (Wævyn)
- Papyamentoyî: ta → pap
- Polonî: być → pl
- Portugalî: ser → pt
- Romanyayî: fi → ro
- Rusî: быть → ru (bytʹ)
- Sirananî: de → srn
- Spanî: ser → es, estar → es
- Swêdî: vara → sv
- Tirkî: olmak → tr
- Yûnanî: είμαι → el (eímai)
rewşa guherbar (2)
- Afrîkansî: raak → af, word → af
- Danmarkî: blive → da
- Almanî: werden → de
- Esperantoyî: iĝi → eo
- Ferî: gerast → fo, verða → fo
- Fînî: tulla joksikin → fi
- Fransî: devenir → fr
- Frîsî: wurde → fy
- Gaelîka skotî: fàs → gd
- Holendî: raken → nl, worden → nl
- Mecarî: lesz → hu
- Îdoyî: divenar → io
- Inglîzî: to become → en
- Erebî: صیرورة → ar
- Îtalî: diventare → it
- Îzlendî: verða → is
- Malezî: jadi → ms
- Norwecî: bli → no
- Papyamentoyî: bira → pap
- Polonî: zostać → pl, stawać się → pl
- Portugalî: acontecer → pt, futuro → pt
- Romanyayî: deveni → ro
- Sirananî: kon → srn, tron → srn
- Spanî: hacerse → es
- Swêdî: bli → sv, bliva → sv
- Tagalogî: nagíing → tl
- Tirkî: olmak → tr
Biguhêre
Zayenda mê ya binavkirî | ||||
---|---|---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | bûn | bûn | ||
Îzafe | bûna | bûnên | ||
Çemandî | bûnê | bûnan | ||
Nîşandera çemandî | wê bûnê | wan bûnan | ||
Bangkirin | bûnê | bûnino | ||
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | bûnek | bûnin | ||
Îzafe | bûneke | bûnine | ||
Çemandî | bûnekê | bûninan |
bûn mê
- Maneya vê peyvê hê nehatiye nivîsîn. Heke hûn maneya wê bizanin, kerem bikin binivîsin.
- Mînakek bidin... (biguhêre)