xwarin

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /xʷɑːˈɾɪn/
Deng (Bidlîs)
Kîtekirin: xwa·rin

Lêker

xwarin (gerguhêz)
Rehê dema niha: -xw-
`RP.` Niha
	ez	dixwim
	tu	dixwî
	ew	dixwe
	em, hûn, ew	dixwin
Fermanî	Yekjimar	bixwe
Fermanî	Pirjimar	bixwin
Rehê dema borî: -xwar-
`RP.` Boriya sade
	min	xwar
	te	xwar
	wê/wî	xwar
	me, we, wan	xwar
Formên din: Tewandin:xwarin

Kesek xwarinê dixwe.

xwarin gerguhêz (lêkera xwerû)

Kirin zikê xwe; tişt kirin di devê xwe de û bi didanên xwe hêrandin û da'ûrandin zikê xwe.
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
Mal yan pare bi kar anîn yan pûç kirin.
Hevmane: xerc kirin, serifandin, serf kirin, mesref kirin

Dused dolar hebûn, hemî di rojekê de xwarin.
Pê ketin.
Dijminan derbeyek mezin xwar. ― Derbeyek mezin bi dijminan ket.
Cih tê de hebûn.
Ew demance çend fîşekan dixwe? ― Cihê çiqas fîşekan di wê demanceyê de heye?

Ji wêjeya klasîk

Nûr ji eniyê hate piştê bû sitar
Nê ji darê xwarin herdukan şîrîn — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Bi alfabeyên din

Herwiha

xarin
xwerin

Têkilî

xurînî (xwarina ber taştê)
taştê (fitûr/qeretûn)
firavîn (xwarina nîvro)
şîv (xwarina êvarê)
paşîv (xwarina şevê)

Têkildar

Jê

Etîmolojî

Şêweya vê gotarê xirab e, ne baş e. Divê were sererastkirin.
Heke tu sererast bikî, dê gelek baş be. Ji bo şêweya rast binêre: Formata nivîsînê
Eger tu bixwazî sererast bikî, biçe ser "biguhêre".

Ji îraniya kevn *hʷarati, ji proto-hindûaryayî *sʷalati, ji proto-hindûewropî *sʷeleti (“xwarin, vexwarin, daûrandin, daqurtandin”), têkildarî swallow (“daqurtandin, daûrandin”) ya îngilîzî, zwelgen (bi hesûdî xwarin) ya holendî, خواردن‎ (xwardin) ya soranî, warden ya zazakî, wardey ya hewramî, خوردن (xorden) ya farisî...

proto-îranî: *hwar- ("xwarin"), avestayî: xvar- ("xwarin"), partî: xwr- ("xwarin"), pehlewî: xwar- ("xwarin, vexwarin"), sogdî: xwr- ("xwarin"), farisî: xurdan / xvār- ("xwarin, şımıten"), belûçî: wārt / war- ("xwarin, vexwarin"), tatî: xārt / xer- ("xwarin"), kurmancî: xwarin / xw-, soranî:. xwardin / xw- ("xwarin"), kurdiya başûr: xwardin ("xwarin"), hewramî: wardey / wer- ("xwarin, vexwarin") ... zazakî: warden / wer- ("xwarin"), îngilîzî: swallow ("daqurtandin, daûrandin"), holendî: zwelgen ("bi hesûdî xwarin")

Çavkanî: Cheung p.148, Watkins p.88, Etymonline | Pokorny: 1045

Bi zaravayên din

Soranî: خواردن (xwardin)
Kurdiya başûrî: خواردن (xwardin)
Lekî: hwardin, wardin
Hewramî: wardey
Zazakî: werdene, wardene

Werger

Abxazî: афара (āfārā)
Afrîkansî: eet → af
Ahomî: 𑜀𑜢𑜃𑜫 (kin)
Akadî: 𒅥 (akālu)
Akanî: di
Aklanon: kaon
Albanî: ha → sq
Almaniya navendî ya rojhilat: assn
Almaniya Pennsylvania: esse
Almanî: essen → de, fressen → de
Elmanîşî: ässe

Almaniya bilind a kevn: ezzan, еʒʒan
Ambonezî-malezî: makang, cake
Amharî: መብላት (mäblat), በላ (bäla)
Andî: икунну (ikunnu)
Apaçî:
Apaçiya rojava: yiyąą, dáii’da
Aragonî: minchar → an
Aramî: ܐܟܠ (ʾekal), אכל
Aromanî: mãc
Asamî: খা (kha)
Astûrî: yantar, xintar → ast
Atayalî: niqun
Atîkamekwî: mitciso
Avarî: кваназе (kʷanaze)
Aynuyî: エ ('e), イペ ('ipe)
Azerî: yemək → az
Baskî: jan → eu
Başkîrî: ашау (ašaw)
Bayerî: èssn
Belarusî: е́сці împf (jésci), е́сьці împf (jésʹci), з'е́сці pf (zʺjésci)
Bengalî: খাওয়া → bn (khaoẏa)
Bextiyarî: خردن (xarden)
Bîslamayî: kaekae
Brahuiyî: kunak
Bretonî: debriñ → br
Bukidnon manoboyiya rojavayî: ka'an
Bulgarî: ям → bg împf (jam), храня́ се împf (hranjá se)
Burmayî: စား → my (ca:), သုံးဆောင် → my (sum:hcaung), ဘုဉ်းပေး → my (bhuny:pe:)
Buryatî: эдихэ (edixe)
Çeçenî: даа (daa)
Çekî: jíst → cs împf, sníst → cs pf
Çîçewayî: -dya
Çînî:
Kantonî: 食 (sik⁶), 吃 (hek³)

Dunganî: чы (čɨ)

Ganî: 吃 (qiah⁶)

Hakkayî: 食 (sṳ̍t)

Jinî: 吃 (ceh⁴)

Çîniya klasîk: 餔

Mandarînî: 吃 → zh (chī), 食 → zh (shí), 餔 / 𫗦 → zh (bū)

Min dongî: 食 (sĭk / siĕk)

Minnanî: 食 → zh-min-nan (chia̍h)

Wuyî: 吃

Xiangî: 吃 (qia⁶)
Çukçî: ӄамэтвак (qamėtvak)
Çûkî: mongo
Dalmatî: mančur
Danmarkî: spise → da, æde → da
Dolganî: аһаа
Elfdalî: jätå
Endonezyayî: makan → id
Erebî: أَكَلَ → ar (ʾakala) imperfective: يَأْكُلُ (yaʾkulu)
Erebiya misrî: كل (kal)

Erebiya kendavî: كلا (kila)
Ermenî: ուտել → hy (utel)
Ermeniya kevn: ուտեմ (utem)
Esperantoyî: manĝi → eo
Estonî: sööma → et
Etiyopiya klasîk: በልዐ (bälʿä)
Evenî: дебдэй (ʒeʙdəj)
Evenkî: девми (ʒewmi)
Farisî: خوردن → fa (xordan)
Ferî: eta → fo
Fîjî: daliga
Fînî: syödä → fi
Frankoprovansî: mengier
Fransî: manger → fr, bouffer → fr
Fransî:
Fransiya kevn: mangier, mengier
Friyolî: mangjâ
Frîsiya bakur: iidj, iit
Frîsiya kevn: ita
Frîsiya saterlandî: iete
Frîsî: ite → fy
Gaelîka skotî: ith
Galîsî: comer → gl, gandir
Gotî: 𐌹𐍄𐌰𐌽 (itan), 𐌼𐌰𐍄𐌾𐌰𐌽 (matjan)
Gujaratî: ખાવું (khāvũ)
Gullahî: nyam
Gurcî: ჭამა (č̣ama)
Guwaranî: 'u
Haîtî: manje
Hawayî: ʻai
Hawsayî: ci → ha
Higaononî: kaun
Hindî: खाना → hi (khānā), लेना → hi (lenā)
Hîlîgaynonî: kaon, magkaon, áb-ab
Hîtîtî: 𒂊𒀉𒈪 (e-id-mi)
Holendî: eten → nl, vreten → nl (used for animals; vulgar when applied to people), consumeren → nl
Holendiya navîn: eten
Hunsrikî: esse
Îbranî: אָכַל → he (akhál)
Îdoyî: manjar → io
Îngilîziya kevn: etan
Îngilîziya navîn: eten
Îngilîzî: eat → en
Îngriyî: söövvä
Îngûşî: даа (daa)
Îrlendî: ith
Îsnagî: kan
Îstriyotî: magnà
Îstro-romanyayî: măncå
Îtaliya cihû: אכלר (akhlare)
Îtalî: mangiare → it
Îzlendî: borða → is, éta → is, eta → is
Japonî: 食べる → ja (たべる, taberu), 食う → ja (くう, kuu), 食事する → ja (しょくじする, shokuji suru), 召し上がる → ja (めしあがる, meshiagaru), 頂く → ja (いただく, itadaku)
Jarayî: ƀŏng, huă
Javayî: dhahar → jv, mangan → jv, nguntal, mbadhog → jv
Kabîlî: ečč
Kalalîsûtî: nerivoq
Kalmîkî: идх (idx)
Kannadayî: ತಿನ್ನು → kn (tinnu)
Kapverdî: kume
Kaşûbî: jesc
Katalanî: menjar → ca
Keçwayî: mikhuy, mikui
Keşmîrî: کھیٛۆن (kh'on)
Khasiyî: bam
Kirgizî: жеш → ky (ceş)
Kîkûyûyî: kũrĩa
Kîngalî: කනවා → si (kanawā), වලඳීනවා (walaⁿdīnawā)
Komorî: uɗya
Koreyî: 먹다 → ko (meokda), 드시다 (deusida), 잡수시다 → ko (japsusida), 섭취하다 → ko (seopchwihada)
Korsîkayî: manghjà → co
Kreyoliya morîtanî: manze
Kumikî: ашамакъ (aşamaq)
Ladînoyî: komer, kumer
Lamboyayî: ya
Latînî: edō → la, comedō, manducō
Latviyayî: ēst → lv
Lawsî: ກິນ → lo (kin), ທານ (thān)
Lîmbûrgî: aete → li
Lîtwanî: valgyti → lt, ėsti → lt(used for animals and ill-mannered people)
Lombardî: mangià, magnà
Lueyî: ᦂᦲᧃ (k̇iin)
Luksembûrgî: iessen → lb, buffen (slang), friessen (vulgar)
Luoyî: chamo
Luwiyanî: 𒀀𒁺𒈾 (aduna)
Mòçenoyî: èssn
Maguindanaoyî: kuman
Malay:
Malezî: ماکن → ms, سنتڤ

Rûmî: makan → ms, santap
Makedonî: јаде împf (jade)
Malayalamî: കഴിക്കുക → ml (kaḻikkuka), തിന്നുക → ml (tinnuka), ഉണ്ണുക → ml (uṇṇuka)
Maltayî: kiel
Mançûyî: ᠵᡝᠮᠪᡳ
Manksî: ee
Maorî: kai → mi, haupa
Maranaoyî: kan
Maratî: खाणे (khāṇe)
Marwarî: खाणौ (khāṇau)
Mayayiya yukatekî: hanal
Mecarî: eszik → hu
Misrî:

(wnm)
Mînangkabawî: makan
Mongolî:
Kirîlî: идэх → mn (idex)

Mongolî: ᠢᠳᠡᠬᠦ (idekü)
Morî bawah: kaa
Nahwatlî: cuā → nah
Nanayî: депури (žepuri), сиаори (śiaori)
Napolîtanî: mangià, magnà
Navajoyî: ashą́
Nedersaksî: eten → nds
Nepalî: खानु → ne (khānu)
Nîvxî: иньдь (iņd̦)
Normandî: mangi
Norsiya kevn: eta
Norwecî:
Norweciya bokmålî: spise → no, ete → no

Norweciya nînorskî: eta → nn / ete
Ohloniya bakur: ahmush
Ojibweyî: wiisini, amo, miijin
Okînawanî: 食むん (かむん, kamun)
Oksîtanî: manjar → oc
Oriyayî: ଖାଇବା → or (khaiba)
Oromoyî: nyaachuu
Osetî: хӕрын (xæryn)
Oygurî: يېمەك (yëmek)
Ozbekî: yemoq → uz
Palî: khādati
Peştûyî: خوړل → ps (xwaṛᶕl)
Piedmontîsî: mangé
Pijînî: kaekae
Pîpîlî: -kwa, -cua
Polonî: jeść → pl împf, zjeść → pl pf, żreć → pl împf
Portugalî: comer → pt
Puncabî: ਖਾਣਾ (khāṇā)
Qazaxî: жеу → kk (jeu)
Rapanuyî: kai
Romagnolî: magnê
Romancî: mangiar, magliar
Romanyayî: mânca → ro
Rusî: есть → ru împf (jestʹ), пое́сть → ru pf (pojéstʹ), съесть → ru pf (sʺjestʹ), ку́шать → ru împf (kúšatʹ), поку́шать → ru pf (pokúšatʹ), ску́шать → ru pf (skúšatʹ), пита́ться → ru împf (pitátʹsja), жрать → ru împf (žratʹ), пожра́ть → ru pf (požrátʹ), сожра́ть → ru pf (sožrátʹ), употребить → ru pf (upotrebitʹ)
Rusînî: ї́сти împf (jísty)
Saksoniya kevn: etan
Samiya bakurî: borrat
Samiya skoltî: poorrâd
Sanskrîtî: अत्ति → sa (atti), खादति → sa (khādati)
Sardînî: mandigare
Sebwanoyî: kaun, kaon
Sicîlî: manciàri → scn, manciari → scn
Sindhî: کائِڻُ
Sirananî: nyan
Sirboxirwatî:
Kirîlî: је̏сти împf, јисти împf (Chakavian, Ikavian), по̀јести pf, вѐчерати împf

Latînî: jȅsti → sh împf, jisti împf (Chakavian, Ikavian), pòjesti → sh pf, vèčerati → sh împf
Sîlhetî: ꠈꠣꠃꠣ (xáua)
Slaviya kevn:
Kirîlî: ꙗсти împf (jasti)

Glagolîtîk: ⱑⱄⱅⰹ împf (ěsti)
Slovakî: jesť → sk împf
Slovenî: jesti → sl împf
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: jěsć împf

Sorbiya jorîn: jěsć împf
Sotoyiya başûr: ja → st
Spanî: comer → es
Sundanî: tuang, neda, dahar → su, lebok, nyatu, lolodok, jajablog
Swahîlî: kula → sw
Swêdî: äta → sv
Şanî: ၵိၼ် (kǐn)
Şerpayî: ཟ (za)
Şillukî: camo
Şîngazîcayî: hula
Tacikî: хӯрдан → tg (xürdan)
Tagalogî: kain → tl, kumain, kainin
Tamîlî: சாப்பிடு → ta (cāppiṭu), உண் → ta (uṇ), தின் → ta (tiṉ)
Tarantinoyî: mangià
Tausugî: kaun
Tay dam: kin, ꪀꪲꪙ
Tayiya bakurî: ᨠᩥ᩠ᨶ
Tayî: กิน → th (gin), รับประทาน → th, ทาน → th (taan), ฉัน → th (chǎn), แดก → th (dɛ̀ɛk), เสวย → th (swə̌əi)
Telûgûyî: తిను → te (tinu), భుజించు → te (bhujiñcu)
Teteriya krîmî: aşamaq
Teterî: ашарга → tt (aşarga)
Tetûmî: han
Tirkî: yemek → tr
Tirkmenî: iýmek
Tîbetî: ཟ (za), མཆོད (mchod)
Tokpisinî: kai
Toxarî B: śu-, tāpp-
Tuvanî: чиир (çiir)
Ugarîtî: 𐎀𐎋𐎍 (ảkl)
Urdûyî: کھانا (khānā)
Ûkraynî: ї́сти → uk împf (jísty)
Venîsî: magnar → vec
Viyetnamî: ăn → vi, ăn cơm, xơi → vi
Walonî: magnî → wa, mindjî → wa
Warayî: ka-un
Weylsî: bwyta → cy
Ximêrî: ញ៉ាំ → km (ñam), ពិសា → km (pisaa), ស៊ី → km (sii), ហូប → km (houp)
Yagnobî: хварак (xvarak)
Yakutî: аһаа (ahaa), сиэ (sie)
Yidîşî: עסן → yi (esn)
Yukaghiriya bakurî: лэв- (lew-)
Yupîkiya navendî: ner'uq
Yûnanî: τρώω → el (tróo), τρώγω → el (trógo), εσθίω (esthío)
Kevn: ἔδω (édō), ἐσθίω (esthíō), ἔφαγον (éphagon), βιβρώσκω (bibrṓskō), δαίνυμι (daínumi), τρώγω (trṓgō), πατέομαι (patéomai), σιτέω (sitéō), -φαγέω (-phagéō)
Zêlandî: ete
Zhuangî: gwn
Zuluyî: -dla
ǃXóõ: ʻâã

Ev tabloya wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara eat a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr

Tewandina xwarin
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xwarin	xwarin
Îzafe	xwarina	xwarinên
Çemandî	xwarinê	xwarinan
Nîşandera çemandî	wê xwarinê	wan xwarinan
Bangkirin	xwarinê	xwarinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xwarinek	xwarinin
Îzafe	xwarineke	xwarinine
Çemandî	xwarinekê	xwarininan

Çend texlîdên xwarinan

Çend esker li ser xwarinê.

xwarin m

Tişta/ê ku tê xwarin.
Hevmane: xurek, xwirak, zad
- Gelekan ji wan zû de hevdu nedîtibûn, loma wan li kar û mijûliyên hev dipirsîn, guhertinên ku di wan de bûbûn meraq dikirin, gazin ji jiyana sirgûnê û têkiliyên sar ên ku berhemên jiyana sirgûnê ne dikirin. Heta ku hebekî xilbexilba wan kêm bû min ji wan daxwaz kir ku ew rabin û ji xwe re xwarinê bînin. — (Firat Cewerî, Payiza Dereng, Avesta, 2014, r. 16)
Rewşa tiştekî xwarin.
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Binêre herwiha

qût
taşt
firavîn
şîv
Kategorî:Xwarin
xwarin li ser Wîkîpediyayê.Wîkîpediya

Bi zaravayên din

Soranî: خواردەمەنی (xwardemenî), چێشت (çêşt)
Zazakî: werdiş n

Werger

tişta tê xwarin

Afrîkansî: kos → af, voedsel → af
Almanî: Nahrung → de m, Essen → de nt, Lebensmittel → de nt, Speise → de m
Aramî: אוכלא n
Azerî: qida → az, ərzaq → az, yemək → az
Belûçî: ورگ (warag)
Bulgarî: храна́ → bg m (hraná)
Burmayî: စားစရာ → my (ca:ca.ra), အစားအစာ → my (a.ca:a.ca), အစား → my (a.ca:)
Çekî: potrava → cs m, jídlo → cs nt
Çînî:
Mandarînî: 食物 → zh (shíwù), 食品 → zh (shípǐn)

Kantonî: 嘢食 (je⁵ sik⁶), 食物 (sik⁶ mat⁶)
Danmarkî: føde → da g, mad → da g, næring → da
Endonezyayî: makanan → id, pangan → id
Erebî: طَعَام → ar n (ṭaʿām)
Erebiya fasî: ماكلة m (mākla)

Erebiya hîcazî: أَكِل n (ʾakil)

Erebiya kendavî: أَكِل n (akil)

Erebiya misrî: اكل n (akl)
Ermenî: ուտելիք → hy (utelikʻ), սնունդ → hy (snund), կերակուր → hy (kerakur)
Esperantoyî: manĝaĵo → eo
Estonî: toit → et
Farisî: غذا → fa (ğazâ)
Fînî: ruoka → fi, ravinto → fi
Fransî: nourriture → fr m, alimentation → fr m, manger → fr n, bouffe → fr m
Gotî: 𐌼𐌰𐍄𐍃 n (mats)
Gurcî: საზრდო (sazrdo), საჭმელი → ka (sač̣meli), საკვები (saḳvebi)
Hindî: खाना → hi n (khānā), भोजन → hi n (bhojan)
Holendî: voedsel → nl nt, eten → nl nt
Îbranî: אוכל \ אֹכֶל → he n (ókhel), מָזוֹן → he n (mazón)
Îngilîzî: food → en, nourishment → en
Îrlendî: bia → ga
Îtalî: cibo → it n, alimento → it n, vitto → it n
Japonî: 食べ物 → ja (たべもの, tabemono), 食物 → ja (しょくもつ, shokumotsu), 食料 → ja (しょくりょう, shokuryō), 飯 → ja (めし, meshi), 食品 → ja (しょくひん, shokuhin), 餌 → ja (えさ, esa)
Katalanî: menjar → ca n, aliment → ca n
Kirgizî: аш → ky (aş), тамак → ky (tamak), тамак-аш → ky (tamak-aş)
Koreyî: 음식 → ko (eumsik) (飮食 → ko)
Lazî: gyari
Lîtwanî: maistas → lt n
Makedonî: храна m (hrana)
Malezî: makanan → ms
Mazenderanî: خه‌راک (xərâk)
Mecarî: étel → hu, ennivaló → hu, élelem → hu, étek → hu, táplálék → hu
Mongolî: хоол → mn (xool), хүнс → mn (xüns), зоог → mn (zoog)
Oygurî: ئوزۇق (ozuq), يېمەك (yëmek)
Ozbekî: ozuqa → uz, oziq → uz, ovqat → uz, yemak → uz, taom → uz
Peştûyî: ډوډۍ → ps (ḍwoḍay)
Polonî: jedzenie → pl nt, pożywienie → pl nt, żywność → pl m, strawa → pl m, jadło → pl nt, pica → pl m
Portugalî: comida → pt m, alimento → pt n
Puncabî: ਅਹਾਰ → pa n (ahār), ਖਾਣਾ n (khāṇā)
Qazaxî: ас (as), тамақ → kk (tamaq)
Romanyayî: aliment → ro nt, mâncare → ro m, hrană → ro m
Rusî: еда́ → ru m (jedá), пи́ща → ru m (píšča), пита́ние → ru nt (pitánije), корм → ru n (korm)
Sanskrîtî: खाद्य → sa nt (khādya), भोजन → sa nt (bhojana), अन्न → sa nt (anna), प्सुरस् → sa nt (psuras), घास → sa n (ghāsa)
Slovakî: jedlo → sk nt, strava m
Slovenî: hrana → sl m
Spanî: alimento → es n, comida → es m, víveres → es n p
Swêdî: mat → sv, föda → sv
Tacikî: ғизо → tg (ġizo)
Tagalogî: pagkain → tl
Talişî: خراک (xərâk)
Tamîlî: சாப்பாடு → ta (cāppāṭu), உணவு → ta (uṇavu)
Tayî: อาหาร → th, ของกิน → th
Teterî: аш → tt (aş)
Tirkî: yiyecek → tr, yemek → tr, besin → tr, aş → tr, azık → tr
Tirkmenî: aş → tk, azyk → tk
Tîbetî: ལྟོ (lto), ཁ་ལག (kha lag)
Urdûyî: کھانا n (khānā)
Ûkraynî: ї́жа → uk m (jíža), харчува́ння nt (xarčuvánnja)
Viyetnamî: thức ăn → vi, thực phẩm → vi, đồ ăn → vi
Volapûkî: fid → vo
Weylsî: bwyd → cy n
Yakutî: ас (as)
Yidîşî: עסן → yi nt (esn)
Yûnanî: τροφή → el m (trofí), φαγητό → el nt (fagitó), φαΐ → el nt (faḯ)
Yûnaniya kevn: βρῶμα nt (brôma), βορά m (borá), εἶδαρ nt (eîdar)

Ev tabloya wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara eat a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

rewşa tiştekî xwarin

Tirkî: yemek → tr, yiyim → tr, yeme → tr