zer

 Binêre herwiha: zêr û Zer

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /zɛɾ/
• Deng (Wan)^ⓘ
• Kîtekirin: zer

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
zer		herî zer (merkezî) tewrî zer (rojavayî)

rengên zer

zer

1. (reng) rengê rojê anku tavê, rengê zêrî,
   wek rengê zêrî, yê lîmonên gihiştî yan yê roja geş: #ffff00

   kirasekî zer

   kesk û sor û zer (rêzkirina rengên Ala Rengîn):

   • Ronahiya dil û çav,
     diyariya dê û bav
     pêsîra wî roj û tav,
     spehîtiya ax û av
     ala kurdan ser be ser,
     sor û gewr e kesk û zer — (Kamiran Bedirxan: Ala Kurdan, Hawar hj. 8, 1932)
2. por an serê bi rengê zer ve, ne-reş:

   jineke porzer

3. beyî, gihiştî:

   Genim zer bûye.

4. spîçolkî, rengavêtî

   Rûyê wî ji tirsan zer bû.

5. (siyaset), (Başûrê Kurdistanê) PDK, Partiya Demokrat a Kurdistanê (bidin ber: kesk = YNK)
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: زه‌ر
• kurdî-krîlî: зәр

Jê

• (lêker) zer bûn
• (lêker) zer kirin
• zeraq
• zeraqe
• zerav
• (navdêr) zerbûn
• (rengdêr) zerbûyî
• zerd
• zerdalû
• zerde
• zerdik
• zerik
• zerikandin
• zerikîn
• zeriqîn
• zerî
• zerîle
• zerîpoş
• zerîtî
• (navdêr) zerkirin
• (rengdêr) zerkirî
• zerole
• zertî

Têkilî

• zêr

Jornav

• reng

Navên rengan

• boz
• gewr
• kesk, sewz
• mor
• pembeyî, pîvazî
• pirteqalî
• qehweyî
• reş
• sor
• spî
• şîn
• zer

Qafiye

• ber
• çer
• der
• fer
• ger
• her
• ker
• qer
• ser
• wer

Etîmolojî

Hevreha soranî زه‌رد (zerd), kurdiya başûrî zerd, lekî zerd, hewramî zerd, belûçî زرد (zerd), farisî زرد (zerd), tacikî зард (zard), pehlewî zert, partî zer-ğon, peştûyî ژېړ‎ (žêṛ), avestayî 𐬰𐬀𐬌𐬭𐬌 (zairi, /zeyri/), sanskrîtî हरि (hári)... latviyayî zelt, lîtwanî žélti, žel̃vas... bulgarî жълт (žǎlt), makedonî жолт (žolt), polonî żółty, rûsî жёлтый (žóltiy), çekî žlutý... danmarkî/norwecî/swêdî gul, almanî gelb, inglîziya kevn ġeolu, inglîziya niha yellow... hemû ji proto-hindûewropî *ǵʰelh₃-.

Bo guherîna *ǵ- ya proto-hindûewropî bi z- di zimanên îranî de, bidin ber: zanîn, zan, zevî...

Ji heman rehî herwiha: zêr.

Hêjayî gotinê ye ku nêzîkiya dengî ya peyva zer li gel hevwateya wê ya tirkî sarı tenê tesedifî ye, peyva tirkî ji zimanê proto-tirkî ye (ne peyveke ji zimanên hindûewropî deynkirî ye).

Çavkanî:

• Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
• Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
• Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press.
• Novák, Ľubomír (2013) Problem of Archaism and Innovation in the Eastern Iranian Languages (PhD dissertation)‎[[1]], Prague: Univerzita Karlova v Praze, filozofická fakulta.
• Расторгуева В. С., Эдельман Д. И. Этимологический словарь иранских языков. [Rastorguyeva V.S., Edelman D.I.: Ferhenga Etîmolojî ya Zimanên Îranî] (bi rûsî) 2000-2011.
• The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
• Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots^[2], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2an

Bi zaravayên din

• Soranî: zerd
• Kurdiya başûrî: zerd
• Lekî: zerd
• Hewramî: zerd
• Zazakî: zerd

Werger

• Abaknonî: dulaw
• Abxazî: аҩежь (āʿ°ež̍)
• Afrîkansî: geel → af
• Akadî: 𒅊 (warqu, SIG₇)
• Albanî: verdhë → sq
• Almanî: gelb → de
• Altayiya başûrî: сары (sarï)
• Azerî: sarı → az
• Babariya başûr-rojhilat: laˈlʲal
• Bambarayî: wɔlɔ
• Baskî: hori → eu
• Başkîrî: һары (harï)
• Biatah bidayuhî: siaaʼ
• Bretonî: melen → br
• Bulgarî: жълт → bg (žǎlt)
• Çekî: žlutý → cs
• Çînî: 黄色 → zh (huángsè)
• Çolyanî: páravün
• Çuvaşî: сарă (sară)
• Damariya rojhilat: marˈmar
• Danmarkî: gul → da
• Endonezyayî: kuning → id
• Erebî: أصفر → ar (eșfer)
• Ermenî: դեղին → hy (deġin)
• Esperantoyî: flava → eo
• Estonî: kollane → et
• Farisî: زرد → fa (zerd)
• Ferî: gulur → fo
• Fînî: keltainen → fi
• Fransî: jaune → fr
• Friyolî: zâl
• Frîsî: giel → fy
• Gagawzî: sarı
• Gotî: 𐌲𐌹𐌻𐍅𐍃 (gilws)
• Gujaratî: પીળો → gu (pīḷo)
• Gurcî: ყვითელი (q̇viteli)
• Haîtî: jòn
• Hindî: पीला → hi (peelaa)
• Holendî: geel → nl
• Îbranî: צהוב → he (tsahóv)
• Îdoyî: flava → io
• Îngilîzî: yellow → en
• Înterlîngua: jalne → ia
• Înuîtî: ᖁᖅᓱᖅᑐᖅ (qoqsoqtoq)
• Îtalî: giallo → it
• Îzlendî: gulur → is
• Japonî: 黄色 → ja (kiiro), イエロー → ja (ierō)
• Karaçay-balkarî: сары (sarı)
• Kaskayî: denēstʼī́he
• Katalanî: groc → ca
• Kirgizî: сары → ky (sarı)
• Kînyarwandayî: hondo
• Koreyî: 노랗다 → ko (norata)
• Korsîkayî: giallu → co
• Kumikî: сари (sari)
• Latînî: gilvus → la, helvus, flavus → la, luteus → la
• Latviyayî: dzeltens → lv
• Lîtwanî: geltonas → lt
• Luksembûrgî: giel → lb
• Malagasî: vony → mg, mavo → mg
• Malezî: kuning → ms
• Manksî: bwee, buigh
• Maorî: kōwhai → mi
• Mayayiya yukatekî: k’an
• Mecarî: sárga → hu
• Mongolî: шар → mn (šar), шаргал → mn (šargal)
• Nahwatliya klasîk: coztic
• Nganasanî: тодякуо (todjakuo)
• Nogayî: сары (sarı)
• Norwecî: gul → no
• Oksîtanî: jaune → oc, rossèl → oc
• Oygurî: سېرىق → ug (sëriq)
• Ozbekî: sariq → uz
• Papyamentoyî: gel, hel
• Peştûyî: ژېړ‎ → ps (žeṛ)
• Pîrahayî: biísi
• Polonî: żółty → pl
• Portugalî: amarelo → pt
• Qazaxî: сары → kk (sarı)
• Romanyayî: galben → ro
• Rusî: жёлтый → ru (jioltyï)
• Samiya bakurî: fiskat
• Sanskrîtî: हरिद्राभः → sa (haridramaḥ)
• Sirananî: geri
• Sirboxirwatî: žut → sh
• Sirboxirwatî: жут
• Slovakî: žltý → sk
• Slovenî: rumena
• Sonxayî: woole
• Spanî: amarillo → es
• Sûmerî: 𒅊𒅊 (sisi)
• Swêdî: gul → sv
• Şawî: awraɣ
• Şorî: сарыг
• Tacikî: зард → tg (zard)
• Tagalogî: diláw → tl
• Tamîlî: மஞ்சள் → ta (mañcaḷ)
• Tayî: สีเหลือง → th, เหลือง → th (hlʉ̌ʉang)
• Teteriya krîmî: sarı
• Teterî: сары (sarı)
• Tirkî: sarı → tr
• Tirkmenî: sary
• Tobî: choriong
• Tofalarî: сарығ
• Tuvanî: сарыг (sarıg)
• Udmurtî: ӵуж (čuž)
• Ûbîkî: cᵒɑɣᵒɑ́
• Ûrûmî: сары
• Viyetnamî: vàng → vi, hòang
• Walonî: djaene → wa
• Weylsî: melyn → cy
• Xakasî: сарығ (sarığ)
• Yûnaniya kevn: κίτρινος (kítrinos) nêr
• Yûnanî: κίτρινος → el (kítrinos)

Navdêr 1

Tewandina zer
Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zer	zer
Îzafe	zerê	zerên
Çemandî	zerî	zeran
Nîşandera çemandî	wî zerî	wan zeran
Bangkirin	zero	zerino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zerek	zerin
Îzafe	zerekî	zerine
Çemandî	zerekî	zerinan

zer n

1. rengê rojê anku tavê, rengê zêrî:

   zerê geş, zerê tarî, zerê vebûyî

   Ew ji zerî hez dike.

Navdêr 2

zer n

1. zêr
   • Qûşçiyê şahîn di destê wî di bêazar-i bit
     Bende'ê Baxwey bivêt dê meylê sîm û zer nekit
     Da 'etaya padişahan bê hed û ijmar-i bit — (Melayê Cizîrî, Dîwan, ~1640)

Jê

• Forma farisî ya peyva zêr e, di kurdî de tenê di klasîkan de hatiye bikaranîn.

Baskî

Cînav

zer

1. çi
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Tirkî

Navdêr

zer

1. (kevnbûyî) zêr
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Etîmolojî

Ji farisî زر (zer, zerr)