zer

KurmancîBiguherîne

RengdêrBiguherîne

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
zer	zertir	herî zer zertirîn

rengên zer

zer

(reng) rengê rojê anku tavê, rengê zêrî,
wek rengê zêrî, yê lîmonên gihiştî yan yê roja geş: #ffff00
- kirasekî zer
- kesk û sor û zer (rêzkirina rengên Ala Rengîn):
- Ronahiya dil û çav,
  diyariya dê û bav
  pêsîra wî roj û tav,
  spehîtiya ax û av
  ala kurdan ser be ser,
  sor û gewr e kesk û zer — (Kamiran Bedirxan: Ala Kurdan, Hawar hj. 8, 1932)
por an serê bi rengê zer ve, ne-reş:
- jineke porzer
beyî, gihiştî:
- Genim zer bûye.
spîçolkî, rengavêtî
- Rûyê wî ji tirsan zer bû.
(siyaset), (Başûrê Kurdistanê) PDK, Partiya Demokrat a Kurdistanê (bidin ber: kesk = YNK)

Bi alfabeyên dinBiguherîne

JêBiguherîne

zerîtî
zertî
(Lêker) zer bûn
(Lêker) zer kirin
(Navdêr) zerbûn
(Navdêr) zerkirin
(Rengdêr) zerbûyî
(Rengdêr) zerkirî

Navên renganBiguherîne

Hevreha soranî زه‌رد‎ (zerd), kurdiya başûrî zerd, lekî zerd, hewramî zerd, belûçî زرد‎ (zerd), farisî زرد‎ (zerd), tacikî зард (zard), pehlewî zert, partî zer-ğon, peştûyî ژېړ‎‎ (žêṛ), avestayî 𐬰𐬀𐬌𐬭𐬌‎ (zairi, /zeyri/), sanskrîtî हरि (hári)... latviyayî zelt, lîtwanî žélti, žel̃vas... bulgarî жълт (žǎlt), makedonî жолт (žolt), polonî żółty, rûsî жёлтый (žóltiy), çekî žlutý... danmarkî/norwecî/swêdî gul, almanî gelb, inglîziya kevn ġeolu, inglîziya niha yellow... hemû ji proto-hindûewropî *ǵʰelh₃-.

Bo guherîna *ǵ- ya proto-hindûewropî bi z- di zimanên îranî de, bidin ber: zanîn, zan, zevî...

Ji heman rehî herwiha: zêr.

Hêjayî gotinê ye ku nêzîkiya dengî ya peyva zer li gel hevwateya wê ya tirkî sarı tenê tesedifî ye, peyva tirkî ji zimanê proto-tirkî ye (ne peyveke ji zimanên hindûewropî deynkirî ye).

Çavkanî:

Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press.
Novák, Ľubomír (2013) Problem of Archaism and Innovation in the Eastern Iranian Languages (PhD dissertation)‎[[1]], Prague: Univerzita Karlova v Praze, filozofická fakulta.
Расторгуева В. С., Эдельман Д. И. Этимологический словарь иранских языков. [Rastorguyeva V.S., Edelman D.I.: Ferhenga Etîmolojî ya Zimanên Îranî] (bi rûsî) 2000-2011-.
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi inglîzî û rûsî): http://starling.rinet.ru/
Tsabolov, R. L. Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
Watkins, Calvert The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em

Bi zaravayên dinBiguherîne

Soranî: zerd
Kurdiya başûrî: zerd
Lekî: zerd
Hewramî: zerd
Zazakî: zerd

WergerBiguherîne

Abaknonî: dulaw
Abxazî: аҩежь (āʿ°ež̍)
Afrîkansî: geel → af
Akadî: 𒅊 → akk (warqu, SIG₇)
Albanî: verdhë → sq
Almanî: gelb → de
Altayiya başûrî: сары (sarï)
Azerî: sarı → az
Bambarayî: wɔlɔ
Baskî: hori → eu
Başkîrî: һары (harï)
Biatah bidayuh: siaaʼ
Bretonî: melen → br
Bulgarî: жълт → bg (žǎlt)
Çekî: žlutý → cs
Çînî: 黄色 → zh (huángsè)
Çolyanî: páravün
Çuvaşî: сарă (sară)
Damariya rojhilat: marˈmar
Danmarkî: gul → da
Erebî: أصفر‎ → ar (eșfer)
Ermenî: դեղին → hy (dełin)
Esperantoyî: flava → eo
Estonî: kollane → et
Farisî: زرد‎ → fa (zerd)
Ferî: gulur
Fînî: keltainen → fi
Fransî: jaune → fr
Frîsî: giel → fy
Friyolî: zâl
Gagawzî: sarı
Gotî: 𐌲𐌹𐌻𐍅𐍃 (gilws)
Gujaratî: પીળો → gu (pīḷo)
Gurcî: ყვითელი (q̇viteli)
Haîtî: jòn
Hindî: पीला → hi (peelaa)
Holendî: geel → nl
Indonezî: kuning → id
Inglîzî: yellow → en
Îbranî: צהוב‎ → he (tsahóv)
Îdoyî: flava → io
Înterlîngua: jalne → ia
Înuîtî: ᖁᖅᓱᖅᑐᖅ (quqsuqtuq)
Îtalî: giallo → it
Îzlendî: gulur → is
Japonî: 黄色 → ja (kiiro), イエロー → ja (ierō)
Karaçay-balkarî: сары
Kaskayî: denēstʼī́he
Katalanî: groc → ca
Kînyarwandayî: hondo
Kirgizî: сары → ky (sarı)
Koreyî: 노랗다 → ko (norata)
Korsîkayî: giallu → co
Kotavayî: blafotaf
Kumikî: сари (sari)
Latînî: gilvus → la, helvus, flavus → la, luteus → la
Latviyayî: dzeltens → lv
Lîtwanî: geltonas → lt
Luksembûrgî: giel → lb
Malagasî: vony → mg, mavo → mg
Malezî: kuning → ms
Manksî: bwee, buigh
Maorî: kōwhai → mi
Mayayiya yukatekî: k’an
Mecarî: sárga → hu
Mongolî: шар → mn (šar), шаргал → mn (šargal)
Nahwatliya klasîk: coztic
Nganasanî: тодякуо
Nogayî: сары (sarı)
Norwecî: gul → no
Oksîtanî: jaune → oc, rossèl → oc
Oygurî: سېرىق‎ → ug (sëriq)
Ozbekî: sariq → uz
Papyamentoyî: gel, hel
Peştûyî: ژېړ‎‎ → ps (žeṛ)
Pîrahayî: biísi
Polonî: żółty → pl
Portugalî: amarelo → pt
Qazaxî: сары → kk (sarı)
Romanyayî: galben → ro
Rusî: жёлтый → ru (jioltyï)
Samiya bakurî: fiskat
Sanskrîtî: हरिद्राभः → sa (haridramaḥ)
Sirananî: geri
Sirboxirwatî: žut → sh
Sirboxirwatî: жут → sh
Slovakî: žltý → sk
Slovenî: rumena
Sonxayî: woole
Babariya başûr-rojhilat: laˈlʲal
Spanî: amarillo → es
Sûmerî: 𒅊𒅊 → sux (sisi)
Swêdî: gul → sv
Şawî: awraɣ
Şorî: сарыг
Tacikî: зард → tg (zard)
Tagalogî: diláw
Tamîlî: மஞ்சள் → ta (mañcaḷ)
Tayî: สีเหลือง → th, เหลือง → th (hlʉ̌ʉang)
Teterî: сары (sarı)
Teteriya krîmî: sarı
Tirkî: sarı → tr
Tirkmenî: sary
Tobî: choriong
Tofalarî: сарығ
Tuvanî: сарыг (sarıg)
Ûbîkî: cᵒɑɣᵒɑ́
Udmurtî: ӵуж (čuž)
Ûrûmî: сары
Viyetnamî: vàng → vi, hòang → vi
Walonî: djaene → wa
Weylsî: melyn → cy
Xakasî: сарығ (sarığ)
Yûnanî: κίτρινος → el (kítrinos)
Yûnaniya kevn: κίτρινος → grc (kítrinos) nêr

Navdêr 1Biguherîne

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zêr	zêr
Îzafe	zêrê	zêrên
Çemandî	zêrî	zêran
Nîşandera çemandî	wî zêrî	wan zêran
Bangkirin	zêro	zêrino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zêrek	zêrin
Îzafe	zêrekî	zêrine
Çemandî	zêrekî	zêrinan

zer nêr

rengê rojê anku tavê, rengê zêrî:
- zerê geş, zerê tarî, zerê vebûyî
- Ew ji zerî hez dike.

WergerBiguherîne

Navdêr 2Biguherîne

zer nêr

zêr
- Qûşçiyê şahîn di destê wî di bêazar-i bit
  Bende'ê Baxwey bivêt dê meylê sîm û zer nekit
  Da 'etaya padişahan bê hed û ijmar-i bit— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)