roj

KurmancîBiguhêre

BilêvkirinBiguhêre

IPA^(kilîd): /roːʒ/, [ro̟ːʒ]
- (behdînî) IPA^(kilîd): [ro̟ːʒ~ rʊːʒ]
Deng (Bidlîs)
Kîtekirin: roj

NavdêrBiguhêre

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	roj	roj
Îzafe	roja	rojên
Çemandî	rojê	rojan
Nîşandera çemandî	wê rojê	wan rojan
Bangkirin	rojê	rojino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	rojek	rojin
Îzafe	rojeke	rojine
Çemandî	rojekê	rojinan

(1) Roj

roj mê

tav, hetav, xor, şems,
stêra ku dinya li dorê dizivire û ronahiyê û germahiyê dide.
Roj ji rojhilatê hiltê û li rojavayê ava dibe.
tava ku wê stêrê.
ji spêdeyê heta êvarê, dema ku dinya ron, ne tarî, ne şev.
Mirov bi roj kar dikin û bi şev dinivin.
24 saet, şevûroj:
Di mehekê de 30 yan 31 roj hene lê di meha sibatê de tenê 28 yan 29 roj hene.
- Rojan da pey rojan; — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 43, ISBN 978-605-2246-80-1)

Ji wêjeya klasîkBiguhêre

Rojekê ew der sucûdê bê mefer
Pirr girî û hem li erşê kir nezer— (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hesenê Bateyî)

Bi alfabeyên dinBiguhêre

kurdî-erebî: ڕۆژ
kurdî-krîlî: рож

EtîmolojîBiguhêre

Ji proto-hindûewropî *lewk- (biriqîn, ronahî dan) > proto-îranî rewç-, têkildarî reoc- ya avestayî, recceh ya farisiya kevn, roc ya sanskrîtî, parsî, pehlewî û zazakî, roz ya farisî, loys (ronahî) ya ermenî, lux (ronahî) ya latînî, leukos (ronahî) ya yûnaniya kevn, Licht ya elmanî, light (ronahî) ya inglîzî... Hevreha ron û rewşen.

proto-hindûewropî: *lewk- ("biriqîn, ronahî dan")

proto-îranî:*rewç- ("biriqîn")

avestayî: reoc- ("biriqîn, ronahî dan"), raocah- ("ronahî")

farisiya kevn: recceh- ("roj")

partî: roc ("roj")

pehlewî: roc ("roj")

sogdî: roc ("roj")

farisî: roz ("roj")

belûçî: roç ("roj") ... ^{alfabeya arî}

kurmancî: roj ("roj")

soranî: roj ("roj")

zazakî: roc / roj ("roj")

sanskrîtî: roc ("biriqîn, ronahî dan")

ermenî: loys ("ronahî")

yûnanî: leukos ("ronahî, spêde")

latînî: lux ("ronahî")

almanî: Licht ("ronahî")

inglîzî: light ("ronahî") ...

Çavkanî:

Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 316 ,
Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg r. 139.,
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 49,
Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.

Hevreh: ron, ronahî, rewşen

JêBiguhêre

Bi zaravayên dinBiguhêre

Soranî: roj (bi maneya stêra ronahîder herwiha: hetaw, xor)
Zazakî: roc → diq, roj

WergerBiguhêre

tav, xor, hetav (1)

Talişî: ruj → tly
Afrîkansî: son → af
Bambarayî: tile → bm
Baskî: eguzki
Bembayî: akasuba → bem
Bulgarî: слънце → bg (slǎnce) (slănce)
Çekî: slunce → cs
Danmarkî: sol → da
Erebî: شمس‎ (şems)
eskîmoyî: siqiniq
Esperantoyî: suno → eo
Farisî: خورشید‎ (xorşîd), آفتاب (aftab)
Fînî: aurinko → fi
Fransî: le soleil
Friyolî: sinne → fur
Frîsî: sinne → fy
Ferî: sól → fo
Gaelîka skotî: grian → gd
Holendî: zon → nl
Inglîzî: sun → en
Îtalî: sole → it
Îzlendî: sól → is
Japonî: 太陽 → ja, 陽
Katalanî: sol → ca
Kînyarwandayî: zuba → rw (izuba)
kongoyî: ntangu
Koreyî: 해 (hae)
Latînî: sol → la
lombardî: sô
maorî: raa
Malezî: matahari → ms
Mecarî: nap → hu
Mayayiya yukatekî: k’iin
Norwecî: sol → no
Oksîtanî: solèlh
Osetî: хур → os (xur)
Papyamentoyî: solo → pap
Polonî: słońce → pl
Portugalî: sol → pt
qereçî: kham
Romanyayî: soare → ro
Rusî: солнце → ru (solnce)
samoayî: la
Şonayî: zuva → sn
Sirananî: son → srn
Swazî: lí-langa → ss
Spanî: sol → es
Swêdî: sol → sv
Swahîlî: jua → sw
Tagalogî: áraw → tl
Tayî: แสงอาทิตย์, ผึ่งแดด, อาบแดด
Tirkî: güneş → tr
Tirkmenî: gьn
Wolofî: jant → wo
Yûnanî: ήλιος → el (ílios)
Zuluyî: ilanga → zu, ililanga → zu

24 seet; ji spêdeyê ta êvarê

Sirboxirwatî: dan
Bulgarî: ден (den) mê
Çekî: den mê
Çînî: 天 (tiān), 日 (rì), 辰 (chén), 日子 (rì-zi)
Albanî: ditë
Atayalî: qlian
Sebwanoyî: adlaw
Çamoroyî: dia
Çûkî: ráán
Danmarkî: (24 seet) døgn, (ji spêdeyê ta êvarê) dag
Almanî: Tag, ^?Sonne → de
Inglîzî: day
Erebî: يوم‎ (yewm)
Esperantoyî: tago
Estonî: päev
Farisî: روز‎ (roz)
Fînî: päivä
Fîjî: siga
Fransî: jour
Frîsî: dei giştî
Guwaranî: ára
Hawayî: lā
Holendî: dag
Indonezî: hari
Inglîzî: day
interlingua: die
Îbranî: יום‎ (yom) mê
Îdoyî: dio
Îtalî: giorno, giornata
Îzlendî: dagur
Japonî: 日 (ひ, hi / にち, nichí) (24 seet);
曜日 (ようび, yōbi); 昼 (ひる, hirú),
昼間 (ひるま, hirumá), 日中 (にっちゅう, nítchū)
Javayî: dina
Katalanî: dia mê
Koreyî: 일 (il), 날 (nal), 하루 (haru)
lakotayî: ãpetu
Latînî: dies
Latviyayî: diena
Lîtwanî: diena
Lojbanî: djedi (24 seet), donri (ji spêdeyê ta êvarê)
Malezî: hari
maltayî: jum
Mecarî: nap
Maorî: ao, raa
Marşalî: raan
Nawrûyî: ibum
Nîwî: aho
Norwecî: dag, (24 seet) døgn
ojibweyî: giizhig
Sorbiya jorîn: dźeń
Osetî: бон → os (bon)
Palawî: sils
Polonî: dzień
Ponpeyî: rahn
Portugalî: dia mê
Samoayî: aso
Slovenî: dan
Spanî: día, jornada
Rarotongî: ao
Romanyayî: zi, ziua
Rusî: день (dêni)
Sirboxirwatî:
Kirîlî: дан mê

latînî: dan mê
Slovakî: deň mê
Slovenî: dan mê
Spanî: día mê
Swahîlî: siku
Swêdî: dag
Tagalogî: áraw
Tayî: วัน (wân), ทิพ (thip), วาร (wān)
Telûgûyî: రోజు (rōju), దినము (dinamu)
Tirkî: gün
Tarokoyî: kushun
Tokelawî: aso
tokpisinî: de
Tuvalûyî: ao, aho
Ûkraynî: день (dêni) mê
Viyetnamî: ngày
Weylsî: dydd
wolofî: bés
Sirboxirwatî: dan
Yapî: raraan
Yûnanî: ημέρα (iméra), μέρα
yidişî: טאג (tog)