roj
KurmancîBiguhêre
BilêvkirinBiguhêre
Biguhêre
Zayenda mê ya binavkirî | ||||
---|---|---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | roj | roj | ||
Îzafe | roja | rojên | ||
Çemandî | rojê | rojan | ||
Nîşandera çemandî | wê rojê | wan rojan | ||
Bangkirin | rojê | rojino | ||
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | rojek | rojin | ||
Îzafe | rojeke | rojine | ||
Çemandî | rojekê | rojinan |
roj mê
- tav, hetav, xor, şems,
stêra ku dinya li dorê dizivire û ronahiyê û germahiyê dide.- Roj ji rojhilatê hiltê û li rojavayê ava dibe.
- tava ku wê stêrê.
- ji spêdeyê heta êvarê, dema ku dinya ron, ne tarî, ne şev.
- Mirov bi roj kar dikin û bi şev dinivin.
- 24 saet, şevûroj:
- Di mehekê de 30 yan 31 roj hene lê di meha sibatê de tenê 28 yan 29 roj hene.
- Rojan da pey rojan; — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 43, ISBN 978-605-2246-80-1)
Ji wêjeya klasîkBiguhêre
- Rojekê ew der sucûdê bê mefer
Pirr girî û hem li erşê kir nezer— (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hesenê Bateyî)
Bi alfabeyên dinBiguhêre
HerwihaBiguhêre
TêkildarBiguhêre
EtîmolojîBiguhêre
Ji proto-hindûewropî *lewk- (biriqîn, ronahî dan) > proto-îranî rewç-, têkildarî reoc- ya avestayî, recceh ya farisiya kevn, roc ya sanskrîtî, parsî, pehlewî û zazakî, roz ya farisî, loys (ronahî) ya ermenî, lux (ronahî) ya latînî, leukos (ronahî) ya yûnaniya kevn, Licht ya elmanî, light (ronahî) ya inglîzî... Hevreha ron û rewşen.
- proto-hindûewropî: *lewk- ("biriqîn, ronahî dan")
- proto-îranî:*rewç- ("biriqîn")
- sanskrîtî: roc ("biriqîn, ronahî dan")
- ermenî: loys ("ronahî")
- yûnanî: leukos ("ronahî, spêde")
- latînî: lux ("ronahî")
- almanî: Licht ("ronahî")
- inglîzî: light ("ronahî") ...
- Çavkanî:
- Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 316 ,
- Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg r. 139.,
- Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 49,
- Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.
JêBiguhêre
Bi zaravayên dinBiguhêre
WergerBiguhêre
tav, xor, hetav (1)
- Talişî: ruj → tly
- Afrîkansî: son → af
- Bambarayî: tile → bm
- Baskî: eguzki
- Bembayî: akasuba → bem
- Bulgarî: слънце → bg (slǎnce) (slănce)
- Çekî: slunce → cs
- Danmarkî: sol → da
- Erebî: شمس (şems)
- eskîmoyî: siqiniq
- Esperantoyî: suno → eo
- Farisî: خورشید (xorşîd), آفتاب (aftab)
- Fînî: aurinko → fi
- Fransî: le soleil
- Friyolî: sinne → fur
- Frîsî: sinne → fy
- Ferî: sól → fo
- Gaelîka skotî: grian → gd
- Holendî: zon → nl
- Inglîzî: sun → en
- Îtalî: sole → it
- Îzlendî: sól → is
- Japonî: 太陽 → ja, 陽
- Katalanî: sol → ca
- Kînyarwandayî: zuba → rw (izuba)
- kongoyî: ntangu
- Koreyî: 해 (hae)
- Latînî: sol → la
- lombardî: sô
- maorî: raa
- Malezî: matahari → ms
- Mecarî: nap → hu
- Mayayiya yukatekî: k’iin
- Norwecî: sol → no
- Oksîtanî: solèlh
- Osetî: хур → os (xur)
- Papyamentoyî: solo → pap
- Polonî: słońce → pl
- Portugalî: sol → pt
- qereçî: kham
- Romanyayî: soare → ro
- Rusî: солнце → ru (solnce)
- samoayî: la
- Şonayî: zuva → sn
- Sirananî: son → srn
- Swazî: lí-langa → ss
- Spanî: sol → es
- Swêdî: sol → sv
- Swahîlî: jua → sw
- Tagalogî: áraw → tl
- Tayî: แสงอาทิตย์, ผึ่งแดด, อาบแดด
- Tirkî: güneş → tr
- Tirkmenî: gьn
- Wolofî: jant → wo
- Yûnanî: ήλιος → el (ílios)
- Zuluyî: ilanga → zu, ililanga → zu
24 seet; ji spêdeyê ta êvarê
- Sirboxirwatî: dan
- Bulgarî: ден (den) mê
- Çekî: den mê
- Çînî: 天 (tiān), 日 (rì), 辰 (chén), 日子 (rì-zi)
- Albanî: ditë
- Atayalî: qlian
- Sebwanoyî: adlaw
- Çamoroyî: dia
- Çûkî: ráán
- Danmarkî: (24 seet) døgn, (ji spêdeyê ta êvarê) dag
- Almanî: Tag, ?Sonne → de
- Inglîzî: day
- Erebî: يوم (yewm)
- Esperantoyî: tago
- Estonî: päev
- Farisî: روز (roz)
- Fînî: päivä
- Fîjî: siga
- Fransî: jour
- Frîsî: dei giştî
- Guwaranî: ára
- Hawayî: lā
- Holendî: dag
- Indonezî: hari
- Inglîzî: day
- interlingua: die
- Îbranî: יום (yom) mê
- Îdoyî: dio
- Îtalî: giorno, giornata
- Îzlendî: dagur
- Japonî: 日 (ひ, hi / にち, nichí) (24 seet);
曜日 (ようび, yōbi); 昼 (ひる, hirú),
昼間 (ひるま, hirumá), 日中 (にっちゅう, nítchū) - Javayî: dina
- Katalanî: dia mê
- Koreyî: 일 (il), 날 (nal), 하루 (haru)
- lakotayî: ãpetu
- Latînî: dies
- Latviyayî: diena
- Lîtwanî: diena
- Lojbanî: djedi (24 seet), donri (ji spêdeyê ta êvarê)
- Malezî: hari
- maltayî: jum
- Mecarî: nap
- Maorî: ao, raa
- Marşalî: raan
- Nawrûyî: ibum
- Nîwî: aho
- Norwecî: dag, (24 seet) døgn
- ojibweyî: giizhig
- Sorbiya jorîn: dźeń
- Osetî: бон → os (bon)
- Palawî: sils
- Polonî: dzień
- Ponpeyî: rahn
- Portugalî: dia mê
- Samoayî: aso
- Slovenî: dan
- Spanî: día, jornada
- Rarotongî: ao
- Romanyayî: zi, ziua
- Rusî: день (dêni)
- Sirboxirwatî:
- Slovakî: deň mê
- Slovenî: dan mê
- Spanî: día mê
- Swahîlî: siku
- Swêdî: dag
- Tagalogî: áraw
- Tayî: วัน (wân), ทิพ (thip), วาร (wān)
- Telûgûyî: రోజు (rōju), దినము (dinamu)
- Tirkî: gün
- Tarokoyî: kushun
- Tokelawî: aso
- tokpisinî: de
- Tuvalûyî: ao, aho
- Ûkraynî: день (dêni) mê
- Viyetnamî: ngày
- Weylsî: dydd
- wolofî: bés
- Sirboxirwatî: dan
- Yapî: raraan
- Yûnanî: ημέρα (iméra), μέρα
- yidişî: טאג (tog)
ZazakîBiguhêre
Biguhêre
roj nêr
SoranîBiguhêre
Biguhêre
roj