spêde
KurdîBiguherîne
Biguherîne
| Zayenda mê ya binavkirî | ||||
|---|---|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
| Navkî | spêde | spêde | ||
| Îzafe | spêdeya | spêdeyên | ||
| Çemandî | spêdeyê | spêdeyan | ||
| Nîşandera çemandî | wê spêdeyê | wan spêdeyan | ||
| Bangkirin | spêdeyê | spêdeyino | ||
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
| Navkî | spêdeyek | spêdeyin | ||
| Îzafe | spêdeyeke | spêdeyine | ||
| Çemandî | spêdeyekê | spêdeyinan | ||
spêde mê
- destpêka rojê, dema roj hiltê, dema mirov ji xewê şiyar dibin
- Ji spêdeya zû ve me dest bi kar kiriye.
- Min spêdê zû têşt xwar.
- Hemû spêdeyan werzişê dikim.
- Demjimêr heftî spêdê ez diçim dibistanê
- Berê spêdeyê zû babê wê ji xew rabû, mehîn bire ser avê û anî (...)— (Sidqî Hirorî Kurê Zinarê Serbilind, Weşanên Nûdem, Stokholm, 1996)
- Firaqê, şev bi axir çû
Spêde kifş-i bû dîsa
Merîxa nehsê ava bû— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)
Bi alfabeyên dinBiguherîne
HerwihaBiguherîne
HevmaneBiguherîne
DijmaneBiguherîne
EtîmolojîBiguherîne
Hevreha pehlewî spêtek, ji zimanên îranî, têkildarî spî ku bi pehlewî spêd û bi avestayî speête bû û bi farisî sepîd / sipîd / sefîd / sifîd e. Ji proto-hindûewropî *ḱweyt- (biriqîn, geş bûn) (*kw- ya proto-hindûewropî di zimanên arî dibe çv, dûv re sv û taliyê sp), proto-hindûaryanî *spêt-. Bo zêdetir agahiyan binere spî. Lê dikare ji zimanekî samî jî be, bo nimûne akadî ṣippar(r)ātu.
JêBiguherîne
WergerBiguherîne
- Talişî: maşte → tly
- afrîkansî: môre
- Çekî: ráno → cs
- Çînî: 晨 → zh
- Danmarkî: morgen → da
- Almanî: Aurora → de m, Morgendämmerung → de m, Morgenrot → de n, Morgenröte → de m, Tagesanbruch → de m, Zwielicht → de n, Morgen → de n, Morgengrauen → de m, ?Früh → de m
- Erebî: صباح → ar, ?الإبكار → ar, ?الإصباح → ar, ?الأقرح → ar, ?الصادع → ar, ?الصبح → ar, ?الصبحیة → ar, ?الصبیحة → ar, ?الصدیع → ar, ?الصریم → ar, ?العاطس → ar, ?العصر → ar, ?الغارض → ar, ?الغد → ar, ?الغداة → ar, ?الفاضح → ar, ?الفتق → ar, ?الفجر → ar, ?الفرقان → ar, ?الكفة → ar, ?اللیاح → ar, ?بلجة → ar, ?غدیة → ar
- Esperantoyî: matenon → eo, mateno → eo, matene → eo
- Estonî: hommikust → et, hommikul → et
- Farisî: صبح → fa, شروع روز → fa, سرصبح → fa, بامداد → fa
- Fînî: aamu → fi, huomen → fi
- Fransî: matin → fr, matinée → fr
- Holendî: morgen → nl
- Mecarî: reggel → hu
- Îbranî: שחרית → he, שחר → he
- Indonezî: pagi → id
- Inglîzî: aurora → en, dawn → en, daybreak → en, morning → en, ?cockcrow → en, ?morn → en, ?dayspring → en, ?peep of day → en
- Îrlendî: maidin → ga
- Îtalî: mattina → it
- îzlendî: morgun
- Japonî: 朝 → ja
- Katalanî: matí → ca
- Koreyî: 아침 → ko (achim)
- Luksembûrgî: moien → lb, moie → lb
- Makedonî: utro → mk (utro)
- Norwecî: morgen → no
- Polonî: ranek → pl
- Portugalî: manhã → pt, (li Brezîlyayê herwiha:) madrugada
- Romanyayî: dimineaþã → ro
- Rusî: утро → ru (utro)
- Sirboxirwatî: jutro → sh
- Skotî: màireach → sco
- slovenî: zjutraj, jutro, dopoldne
- Somalî: subaxnimo → so, subax → so, saaka → so
- Spanî: mañana → es
- Swêdî: morgon → sv
- tayî, taylendî: สิ่งที่ยีในอนาคต
- Tirkî: beyan → tr, fecir → tr, ferda → tr, seher → tr, şafak → tr, sabah → tr, tan → tr, ?sabahın alacakaranlığı → tr
- Tirkmenî: irden → tk, ertir → tk
- xirwatî: jutro
- Yûnanî: πρωί → el (proí)