zevî
KurdîBiguherîne
BilêvkirinBiguherîne
Biguherîne
Zayenda mê ya binavkirî | ||||
---|---|---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | zevî | zevî | ||
Îzafe | zeviya | zeviyên | ||
Çemandî | zeviyê | zeviyan | ||
Nîşandera çemandî | wê zeviyê | wan zeviyan | ||
Bangkirin | zeviyê | zeviyino | ||
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | zeviyek | zeviyin | ||
Îzafe | zeviyeke | zeviyine | ||
Çemandî | zeviyekê | zeviyinan |
zevî mê
- (çandinî) erdê çandinê,
axa ku dexlûdan (genim / ceh û hwd) lê tê çandin:- Adar go: - Dilê min mêrg û zevî
Xezalê, canê, kuda direvî...
Hergê bilbilî, ez - gula kezî,
Gulê dihêlî, kuda dibezî... — (Fêrîkê Ûsiv: Dengê Şero)
- Adar go: - Dilê min mêrg û zevî
- (berfirehkirî) erd, ax, zemîn, telan
Bi alfabeyên dinBiguherîne
- kurdî-erebî: زهڤی
- kurdî-krîlî: зәви
HerwihaBiguherîne
TêkildarBiguherîne
JêBiguherîne
EtîmolojîBiguherîne
Ji proto-hindûewropî *dʰéǵʰōm (“ax, erd”). Hevreha soranî زهوی (zewî), kurdiya başûrî zeẅi, hewramî zemîn, farisî berê زمی (zemî) û niha زمین (zemîn), pehlewî zemîg, osetî зӕхх (zæxx), avestayî 𐬰𐬆𐬨 (zəm) û 𐬰𐬃 (zā̊), sanskrîtî ज्मः (jmáḥ) û क्षम् (kṣám), latviyayî zeme, lîtwanî žẽmė, çekî země, slovakî zem, polonî ziemia, bulgarî земя́ (zemyá) rûsî земля́ (zemlyá), latînî humus, yûnaniya kevn χθών (khthṓn), toxarî B keṃ, toxarî tkaṃ, hîtîtî 𒋼𒂊𒃷 (te-e-kán /tēkan/), albanî dhe. Cotrehê zemîn.
Ji heman rehî herwiha peyva proto-hindûewropî *ǵʰm̥mṓ (mirov, mêr, "axî, kesên ji axê çêbûyî") ku serekaniya peyvên bi wateya mirov yan mêr yên hinek zimanên hindûewropî ye, bo nimûne: latînî hemō û homō (bidin ber latînî humus anku ax, zevî, erd), lîtwaniya kevn žmuõ û lîtwaniya nû žmogùs, inglîziya kevn guma.
Bo diyardeya çêkirina peyvên bi wateya mêr, mirov ji peyvên bi wateya ax, erd bidin ber îbranî אדם (adám: mêr, mirov, benîadem, ademîzad) û אדמה (adamá: ax, erd, zevî).
- Çavkanî:
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
- Kloekhorst, Alwin (2008): Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill.
- Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
- The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi inglîzî û rûsî): http://starling.rinet.ru/
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
- Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em
Bi zaravayên dinBiguherîne
WergerBiguherîne
- Afrîkansî: veld → af, akker → af
- Akadî: 𒀀𒊮 → akk (eqlu), 𒀀𒃼 → akk (ugāru)
- Albanî: fushë → sq
- Aramî: ܚܩܠܐ → arc
- Bambarayî: foro
- Bulgarî: нива → bg (niva), поле → bg (pole)
- Cimbrî: akhar
- Çekî: pole → cs
- Çînî: 田 → zh (tián)
- Danmarkî: mark → da g
- Almanî: Feld → de, Acker → de
- Erebî: حقل → ar, مزرعة → ar, أرض زراعية → ar
- Ermenî: դաշտ → hy (dašt), հանդ → hy (hand), արտ → hy (art)
- Esperantoyî: kampo
- Estonî: väli
- Ewondoyî: afup
- Farisî: زمین → fa (zemîn), زار → fa (zar), مزرعه → fa (mezre'e), پالیز → fa (palîz)
- Ferî: bøur, fløttur
- Fînî: pelto → fi, viljelys → fi
- Fransî: champ → fr
- Frîsî: fjild → fy, eker
- Fulahî: ngesa
- Gaelîka skotî: achadh, machair
- Holendî: land → nl, veld → nl, akker → nl
- Indonezî: ladang → id
- Inglîzî: field → en, farmland → en
- Inglîziya kevn: feld, æcer
- Îbranî: שדה
- Îdoyî: agro → io
- Îrlendî: páirc → ga
- Îtalî: campo → it
- Îzlendî: völlur → is, akur → is
- Japonî: 畑 → ja (hatake), 野 → ja (no), 場 → ja (ba)
- Katalanî: camp → ca
- Komorî: shamba, mundra
- Koreyî: 밭 → ko (bat)
- Latînî: arvum, ager → la
- Latviyayî: lauks → lv
- Lîtwanî: laukas
- Mayayiya yukatekî: kol
- Mecarî: mező → hu
- Misrî:
(sḫt) - Normandî: pyiche, clios
- Norwecî: leir
- Oksîtanî: camp → oc, champ → oc
- Osetî: быдыр (bydyr), будур (budur)
- Oygurî: ئېتىز (ëtiz)
- Papyamentoyî: vèlt, kunuku
- Pîkardî: canp
- Pîrahayî: xogaí
- Polonî: pole → pl
- Portugalî: agro → pt, campo → pt
- Romanyayî: câmp → ro, ogorul
- Rusî: поле → ru (pole)
- Samiya bakurî: bealdu, gieddi
- Sirananî: firi, gron, sabana
- Slovakî: pole
- Slovenî: polje → sl
- Sonxayî: faari
- Spanî: campo → es, agro → es
- Sûmerî: 𒀀𒊮 → sux (ašag), 𒀀𒃼 → sux (agar)
- Swahîlî: shamba → sw, konde → sw
- Swêdî: fält → sv, åker → sv
- Şawî: aṛeqquc
- Şîngazîcayî: shiunga, shamɓa, mnda (champ cultivé)
- Tamîlî: வயல் → ta (vayal)
- Tirkî: tarla → tr
- Weylsî: maes → cy
- Yûnanî: αγρός → el (agrós)
- Yûnanî: αγρός → el (agrós)