zêr

 Binêre herwiha: zer û Zer

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /zˤeːr/, زێڕ
• Kîtekirin: zêr

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zêr	zêr
Îzafe	zêrê	zêrên
Çemandî	zêrî	zêran
Nîşandera çemandî	wî zêrî	wan zêran
Bangkirin	zêro	zêrino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zêrek	zêrin
Îzafe	zêrekî	zêrine
Çemandî	zêrekî	zêrinan

Zêr (1) di nav sîstema vedorî ya elementan de.

Kîloyeke zêr. (1)

Peristgeha Zêrîn ya sîkhan li Hindistanê

zêr nêr, r-ya req

1. (kîmya) altûn, tela,
   madenek zer yê bihagiran e
   (bi taybetî bo çêkirina gustîl, guhar, gerdenîk û bazinan tê bikaranîn)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
2. hûrdeyê zêrrîn

   pênc zêr

3. (mecazî) hêja, jêhatî

   Wele tu zêr î!

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: زێڕ‎
• kurdî-krîlî: зер'

Baweriyên gelêrî

• Jêhat Zekî Taher: Dema em zarok bûn û diranê me yî şîrî diket, me ew diranê ketî hildigirt, li rojê dinêrî û me ji rojê re digot: Rojê, wişte diranek ketînî (şîrînî), ka diranek zêrrînî. Û me ew diranê ketî bi hêla rojê de diavêt û berba dikir. — (Koma "Zimanê Kurdî" li ser Rûnameyê, 1/2013)

Ji wêjeya klasîk

• Selweya bih û sêvan 14*
  Belçîm ji zîv û zêra
  Heram in xew di şêvan — (Feqiyê Teyran, )

Herwiha

• Au (Sembol)

Etîmolojî

Hevreha soranî زێڕ‎ (zêrr), kirmaşanî zerr, zazakî zern / zer, belûçî û farisî زر‎ (zer), tacîkî зар (zer), pehlewî zer, osetî зæрин (zerîn), avestayî zerenye-, hexamenişî derenye-, sanskrîtî hîrenye-, latviyayî zelts, rusî золото (zoloto), polonî złoto, bosnî, çekî, slovakî, slovenî û xirwatî zlato, makedonî û sirbî злато (zlato), îngilîzî gold, almanî Gold, danmarkî û swêdî guld, norwecî gull, holendî goud... hemû ji proto-hindûewropî *ǵʰel- (zer; biriqîn - ǵ-ya proto-hindûewropî di zimanên îranî de dibe "z" û "l" dibe "r"). Herwiha hevreha zer ya kurmancî.

Çavkanî: Horn p.145, Watkins p.29, Etymonline

Jê

• zêrandin
• zêrandî
• zêringer
• zêringerî
• zêrî
• zêrîn
• zêrînî
• zêrîtî

Bide ber

• bronz
• zîv

Binêre herwiha

Sîstema vedorî ya elementan  

H

He

Li

Be

B

C

N

O

F

Ne

Na

Mg

Al

Si

P

S

Cl

Ar

K

Ca

Sc

Ti

V

Cr

Mn

Fe

Co

Ni

Cu

Zn

Ga

Ge

As

Se

Br

Kr

Rb

Sr

Y

Zr

Nb

Mo

Tc

Ru

Rh

Pd

Ag

Cd

In

Sn

Sb

Te

I

Xe

Cs

Ba

La

*

Hf

Ta

W

Re

Os

Ir

Pt

Au

Hg

Tl

Pb

Bi

Po

At

Rn

Fr

Ra

Ac

**

Rf

Db

Sg

Bh

Hs

Mt

Ds

Rg

Uub

Uut

Uuq

Uup

Uuh

Uus

Uuo

*

Ce

Pr

Nd

Pm

Sm

Eu

Gd

Tb

Dy

Ho

Er

Tm

Yb

Lu

**

Th

Pa

U

Np

Pu

Am

Cm

Bk

Cf

Es

Fm

Md

No

Lr

Werger

• Abazayî: хяпщ (xjapš̍)
• Abxazî: ахьы (āx̍ə)
• Açehî: meuih
• Adîgeyî: дышъ (dəŝ), дышъэ (dəŝă)
• Afarî: dahab
• Afrîkansî: goud → af
• Akadî: 𒆬𒄀 (ḫurāṣu, KUG.GI)
• Albanî: ar → sq n
• Almanî: Gold → de nt

  Frankoniya navendî: Jold

  Almaniya Pennsylvania: Gold nt

• Altayiya başûrî: алтын (altïn)
• Amharî: ወርቅ (wärḳ)
• Andî: мисиди
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: ooro

• Apabhramsayiya gurjarî: तारउ n (tārau)
• Aragonî: oro n
• Aramî:

  Aramiya nû ya asûrî: ܕܲܗܒ݂ܵܐ‎ n (dāhwa)

  Îbranî: דַהבָא‎ n (dahbā’)

  Siryanî: ܕܗܒܐ‎ n (dahbā’)

• Arçî: мисыртту
• Aromanî: malamã
• Asamî: সোণ (xün), স্বৰ্ণ (sorno)
• Astûrî: oru → ast n
• Atong (Hindistan): sona
• Avarî: месед (mesed)
• Aymarayî: quri → ay, chuqi
• Aynuyî: コンガネ (kongane)
• Azerî: altın → az, qızıl → az
• Bambarayî: sanu
• Baskî: urre → eu, urrezko
• Başkîrî: алтын (altïn)
• Batsbî: ოქრო̆ (okrŏ)
• Bayerî: Goid
• Belarusî: зо́лата nt (zólata)
• Belûçî: طلا‎ (talá, tilá), زر‎ (zar)
• Bengalî: সোনা → bn (śona), জর → bn (jôr)
• Berberî:

  Temazîxtiya atlasa navendî: ⵓⵔⵖ n (urɣ)

  Kabîlî: ureɣ n, ddheb n

  Taşelhitî: urɣ n

• Bîkoliya naverast: bulawan
• Bojpûrî: 𑂍𑂢𑂍 ()
• Bontociya rojhilatî: fialitok
• Brajî: कनक n (kanak)
• Bretonî: aour → br n, aouroù pj
• Bruneyî: amas
• Bukar-sadung bidayuhî: amas
• Bulgarî: зла́то → bg nt (zláto)
• Burmayî: ရွှေ → my (hrwe)
• Buryatî: алтан (altan)
• Ciguayoyî: tuob
• Çakmayî: 𑄥𑄧𑄚 (sanā)
• Çeçenî: деши (deši)
• Çekî: zlato → cs nt
• Çerokî: ᎠᏕᎸ ᏓᎶᏂᎨ (adelv dalonige), ᎠᏕᎳ ᏓᎶᏂᎨ (adela dalonige)
• Çeyenî: véhone-ma'kaata
• Çîçewayî: golide 1a
• Çînî:

  Kantonî: 金 (gam¹), 金子 (gam¹ zi²), 黃金 (wong⁴ gam¹)

  Hakkayî: 金 (kîm), 黃金 (vòng-kîm)

  Mandarînî: 金 → zh (jīn), 金子 → zh (jīnzi), 黃金 → zh (huángjīn)

  Min dongî: 金 (gĭng), 黃金 (uòng-gĭng)

  Minnanî: 金 → zh-min-nan (kim), 黃金 → zh-min-nan (hông-kim, n̂g-kim)

  Wuyî: 金

• Çuvaşî: ылтӑн (yltăn)
• Dalmatî: jaur n
• Danmarkî: guld → da nt
• Dargwayî: мургьи (murhi)
• Daurî: alt
• Demotîkî: nbw n
• Dupaningan agtayî: baleyan
• Emilî: òr n
• Endonezyayî: mas → id, emas → id, kencana → id
• Erebiya başûrî ya kevn: 𐩫𐩩𐩣‎
• Erebî: ذَهَب‎ → ar n an m (ḏahab), إِبْرِيز‎ n (ʾibrīz)

  Erebiya misrî: دهب‎ n (dahab)

  Erebiya kendavî: ذَهَب‎ (ðəhəb)

  Erebiya hîcazî: ذَهَب‎ n (dahab)

• Ermenî: ոսկի → hy (oski)
• Erzayî: сырне (syrne)
• Esperantoyî: oro → eo
• Estonî: kuld → et
• Evenkî: алта (alta)
• Extremaduranî: oru
• Farisiya kevn: 𐎭𐎼𐎴𐎹 (d-r-n-y /daraniya/)
• Farisî: طلا‎ → fa (talâ), زر‎ → fa (zar)
• Ferî: gull nt
• Fiji hindiyî: sona
• Fîjî: koula
• Fînî: kulta → fi
• Fransî: or → fr n
• Friyolî: aur n
• Frîsiya bakur:

  Föhr: gul nt

• Frîsiya saterlandî: Gould nt
• Frîsî: goud
• Fulahî:

  Adlamî: 𞤳𞤢𞤽𞥆𞤫‎

  Latînî: kaŋŋe

• Gaelîka skotî: òr n
• Galîsî: ouro → gl n
• Gothîkiya krimî: goltz
• Gotî: 𐌲𐌿𐌻𐌸 nt (gulþ)
• Gujaratî: સોનું → gu nt (sonũ)
• Gurcî: ოქრო (okro)
• Guwaranî: itaju, kuarepotiju
• Haîtî: lò
• Hawayî: kula
• Hawsayî: zinari n, zinariya → ha m, gwal n
• Higaononî: bolawan
• Hindî: सोना → hi n (sonā), स्वर्ण → hi n (svarṇ), कंचन → hi n (kañcan), कनक → hi n (kanak), हेम → hi n (hem), भृंगार → hi n (bhŕṅgār), ज़र n (zar), जर → hi n (jar), हिरण्य → hi n (hiraṇya)
• Hîlîgaynonî: bulawan
• Holendî: goud → nl nt
• Îbranî: זהב \ זָהָב‎ → he n (zaháv), פז \ פָּז‎ → he n (paz)
• Îdoyî: oro → io
• Îlokanoyî: balitok
• Îngilîziya kevn: gold → ang nt
• Îngilîzî: gold → en
• Înterlîngua: auro
• Înupîakî: manik kaviqsuaq
• Îrlendî: ór n
• Îtalî: oro → it n
• Îzlendî: gull → is nt
• Japonî: 金 → ja (きん, kin), 黄金 → ja (おうごん, ōgon)
• Jarayî: mah
• Javayî: emas → jv
• Judeo-Tat:

  Kirîlî: суьрх (syrx)

  Îbranî: סאורכ‎ (syrx)

  Tatiya cihû: syrx

• Kabardî: дыщэ (dəŝă)
• Kabiyeyî: ñɩɣlɩm
• Kalalîsûtî: kuulti → kl
• Kalaşayî: sũ.'a
• Kalingayiya başûrî: falituk, furawan
• Kalmîkî: алтн (altn)
• Kannadayî: ಚಿನ್ನ → kn (cinna)
• Kapampanganî: gintu
• Karaçay-balkarî: алтын
• Karaxanîdî: اَلْتوُنْ‎ (altūn)
• Karelî: kulda
• Kaşûbî: złoto nt
• Katalanî: or → ca n
• Keçwayî: quri → qu, qori, choqe, gori
• Kirgizî: алтын → ky (altın)
• Kîkongoyî: wolo
• Kîkûyûyî: thahabu 10
• Kîngalî: රන් → si (ran)
• Komî-permyakî: зарни (zarni)
• Komî-zîriyî: зарни (zarni)
• Konkanî: भांगर nt (bhāṅgar)
• Koreyî: 금(金) (geum), 황금(黃金) (hwanggeum)
• Kornî: owr → kw n
• Korsîkayî: oru → co n
• Krî: ᐅᓵᐎᓲᓂᔮᐤ (osaawisooniyaaw)
• Kumikî: алтын (altın)
• Lakî: муси (musi)
• Latgalî: zalts n
• Latînî: aurum → la nt
• Latviyayî: zelts → lv n
• Lawsî: ຄຳ → lo (kham)
• Lazî: okro
• Lepçayî: ᰈᰬᰲ (jer)
• Lezgînî: къизил (q̄izil)
• Limbuyî: ᤛᤠᤶᤕᤠᤱ (samyaṅ)
• Lingalayî: wólo, mpaóni
• Lîgûrî: öo n
• Lîmbûrgî: goud → li nt, góldj nt, gówdj nt
• Lîtwanî: auksas → lt n
• Lombardî: or n, òr n
• Lubuagan kalingayî: buyawan
• Lugandayî: wólo 9a an 10a, mpaóni 9 an 10
• Luksembûrgî: Gold → lb nt
• Mòçenoyî: golt nt
• Magahî: 𑂍𑂢𑂍 (kanak), 𑂮𑂷𑂢 (son), 𑂍𑂖𑂹𑂒𑂢 (kañcan)
• Maguindanaoyî: bulauan
• Maithilî: सोन, कनक, कञ्चन
• Makedonî: зла́то nt (zláto)
• Malagasî: volamena → mg
• Malayalamî: പൊന്ന് → ml (ponnŭ), സ്വർണ്ണം → ml (svarṇṇaṃ), സ്വർണം → ml (svarṇaṃ)
• Malezî: emas → ms, kencana, aurum
• Maltayî: deheb n an m
• Mançûyî: ᠠᡳᠰᡳᠨ (aisin)
• Manîpûriya bîşnûpriyayî: ঔরো
• Manksî: airh m
• Mansakayî: borawan
• Mansî: сōрни (sōrni)
• Maorî: koura, kōura
• Mapunî: mmas
• Maranaoyî: bolawan
• Maratî: सोने nt (sone)
• Mari:

  Mariya rojhilatî: шӧртньӧ

  Mariya rojavayî: шӧртньӹ (šörtnʹÿ)

• Mecarî: arany → hu
• Melanauyiya navendî: maih
• Misrî: (nbw)
• Mîrandî: ouro n
• Mokşayî: сырня (syrnja)
• Mongolî: алт → mn (alt), алтан (altan)
• Montagnaîsî: uishau-shuniau
• Nahwatlî: coztic teocuitlatl, teocuitlatl → nah
• Nanayî: айсин
• Navajoyî: óola
• Nedersaksî:

  Almaniya jêrîn a almanî: Gold nt, Guld nt

• Nepalî: सुन → ne (sun)
• Newarî: लुं (luṃ), लुँ (lum̐)
• Nîvxî: айс (ajs), айзн (ajzn)
• Nogayî: алтын (altın)
• Normandî: or n
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: gull → no nt

  Norweciya nînorskî: gull → nn nt

• Ojibweyî: ozaawaa-zhooniyaa
• Oksîtaniya kevn: aur
• Oksîtanî: aur → oc n
• Oriyayî: ସୁନା (suna)
• Oromoyî: warqee
• Osetî: сыгъзӕрин (syǧzærin), сызгъӕрин (syzǧærin)
• Osmanî: آلتون‎ (altın)
• Oygurî: ئالتۇن‎ → ug (altun)
• Ozbekî: oltin → uz

  Kirîlî: олтин

• Palî: suvaṇṇa nt
• Pangutaran samayî: bulawan
• Pelayî: xaŋ⁵⁵
• Piedmontîsî: òr n
• Plodîşî: Golt nt
• Polabî: zlåtă nt
• Polonî: złoto → pl nt
• Portugalî: ouro → pt n, oiro → pt n
• Pukapukanî: aulo
• Puncabî: ਸੋਨਾ → pa n (sonā)
• Qazaxî: алтын → kk (altyn)
• Qiptî: ⲛⲟⲩⲃ n (noub)
• Rohingyayî: cúna
• Romagnolî: ör n
• Romancî: aur n, or n, ôr
• Romanyayî: aur → ro nt
• Rusî: зо́лото → ru nt (zóloto), а́урум n (áurum), зла́то → ru nt (zláto)
• Rusînî: золото nt (zoloto)
• Sahoyî: dahab
• Samiya bakurî: golli
• Samiya skoltî: kåʹll
• Samoayî: auro
• Samogîtî: auksos n
• Sanskrîtî: सुवर्ण → sa nt (suvarṇa), कञ्चन n (kañcana), काञ्चन → sa n (kāñcana), हिरण्य → sa nt (hiraṇya), कनक → sa nt (kanaka), भृङ्गार → sa nt (bhṛṅgāra), हेमन् → sa nt (heman)
• Santalî: ᱥᱚᱱᱟ (sôna)
• Sardînî: òro, òru n, oru n
• Sebwanoyî: bulawan, buwawan
• Sêriyî: eenim cmasol
• Sicîlî: oru → scn n
• Sindhî: سونُ‎ n (sonu)
• Sirananî: gowtu
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: злато nt

  Latînî: zlato → sh nt

• Skotî: gowd, goold
• Slaviya kevn: злато nt (zlato), ꙁлато nt (zlato)
• Slovakî: zlato → sk nt
• Slovenî: zlato → sl nt
• Somalî: dahab n
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: złoto nt

  Sorbiya jorîn: złoto nt

• Spanî: oro → es n
• Sûmerî: 𒆬𒄀 (ku3-sig17)
• Svanî: ვოქვრ (vokvr)
• Swahîlî: dhahabu → sw 9 an 10
• Swêdî: guld → sv nt
• Şanî: ၶမ်း (khám)
• Şîngazîcayî: dhahabu 9 an 10
• Şonayî: ndarama 9
• Şorî: алтын (altın)
• Tabasaranî: гъизил (ġizil)
• Tacikî: зар → tg (zar), тилло → tg (tillo)
• Talysh:

  Talişî: طله‎ (tele), تله‎ (tele)

• Tagalogî: ginto → tl, panika, panambo
• Tamîlî: தங்கம் → ta (taṅkam), பொன் → ta (poṉ), கூழ் → ta (kūḻ), கூழை → ta (kūḻai), உரை → ta (urai)
• Tangutî: 𗵒
• Taosî: ùru’úna
• Tarifitî: uraɣ m pj
• Tausugî: bulawan
• Tay dam: ꪁꪾ
• Tayiya bakurî: ᨤᩣᩴ
• Tayî: ทองคำ → th, ทอง → th (tɔɔng)
• Tayî nüa: ᥑᥛᥰ (xäm)
• Telûgûyî: బంగారము → te (baṅgāramu), కనకం → te (kanakaṃ), స్వర్ణం (svarṇaṃ), పొన్ను → te n (ponnu), పొం → te (poṃ)
• Ternateyî: guraci
• Teteriya krîmî: altın
• Teterî: алтын → tt (altın)
• Tetûmî: murak-mean
• Tidoreyî: guraci
• Tigreyî: ወርቂ (wärḳi)
• Tigrînî: ወርቂ (wärḳi)
• Tirkiya kevn: 𐰞𐱃𐰆𐰣‎ (l¹t¹un¹ /altun/)
• Tirkî: altın → tr
• Tirkmenî: altyn → tk
• Tîbetî: གསེར (gser)
• Tlingitî: góon
• Tokpisinî: gol → tpi
• Tongî: koula
• Toxarî A: wäs
• Toxarî B: yasā
• Tsongayî: nsuku 3 an 4
• Tuluyî: ಬಂಗಾರ್ (baṅgār)
• Tumbukayî: golide
• Tupînambayî: itaîuba
• Tuvanî: алдын (aldın)
• Tuwali ifugaoyî: balit'uk
• Udmurtî: зарни (zarni)
• Ugarîtî: 𐎃𐎗𐎕 (ḫrṣ)
• Urdûyî: سونا‎ (sonā), زر‎ (zar)
• Ûkraynî: зо́лото → uk nt (zóloto), а́урум n (áurum), а́врум n (ávrum); зла́то nt (zláto), зло́то nt (zlóto)
• Ûrûmî: алтын (altyn)
• Venîsî: oro → vec n
• Vepsî: kuld
• Viyetnamî: vàng → vi
• Volapûkî: gold → vo, goldin → vo, golüd
• Voroyî: kuld
• Walonî: ôr → wa n
• Warayî: bulawan
• Weylsî: aur → cy n
• Wîlamowî: gułd nt
• Wutunhuayî: jhenze
• Xakasî: алтын (altın)
• Ximêrî: សុវណ្ណ → km (sownnɑɑ), មាស → km (miəh)
• Xosayî: igolide 5
• Yagnobî: тилоҳ
• Yakanî: bulawan
• Yakutî: кыһыл көмүс (kıhıl kömüs)
• Yidîşî: גאָלד‎ nt (gold)
• Yiyiya siçuwayî: ꏂ
• Yorubayî: wúrà
• Yukaghiriya bakurî: ньамучэньил (ņamuțeņil)
• Yupîkiya navendî: suulutaaq
• Yûnanî: χρυσός → el n (chrysós), χρυσάφι → el nt (chrysáfi), μάλαμα → el nt (málama)

  Kevn: χρυσός n (khrusós)

  Yûnaniya mîkenî: 𐀓𐀬𐀰 (ku-ru-so)

• Zhuangî: gim → za
• Zuluyî: igolide → zu 5