kel
Bilêvkirin
biguhêreRengdêr 1
biguhêrekel, k-ya req
- gelek germ, zêde germ, wisan germ ku dikele
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- kejel xezal , ask
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- nêrî fehl, fel, beranê kelê, beranê ku ji bo tovandina mihan hatiye gihandin
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Ji wêjeya klasîk
biguhêre- Geh şubhetê 'abidan bi daxwaz
Herlehze digel kela girînê
Evrengehe wî digote Zînê — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)
Dijmane
biguhêreJê
biguhêreWerger
biguhêre- Albanî: nxehtë → sq
- Almanî: heiß → de
- Endonezyayî: panas → id
- Erebî: حار → ar m (ḥār), ?التیس → ar, ?الرسیل → ar, قلع → ar
- Farisî: ?حیوان دوساله → fa, ?داغ → fa
- Fransî: (très) chaud, très chaude
- Guwaranî: aku (h-)
- Hindî: गरम (garam)
- Holendî: heet → nl
- fînî kuuma
- Îbranî: חם → he
- Îdoyî: varmega → io
- Îngilîziya kevn: hat
- Îngilîzî: hot → en, scorcher → en, heat → en, seethe → en, ?seething → en, ?ewe → en, ?white metal → en, ?alkali → en
- Înterlîngue: (multo) calide
- Îrlendî: te → ga
- Îtalî: (molto) caldo, (molto) calda
- Japonî: 熱い → ja (あつい, atsui)
- Katalanî: calent → ca
- Malezî: panas (pah-naz)
- Maratî: गरम (garam)
- Mecarî: forró → hu
- Portugalî: (muito) quente
- Sirboxirwatî: vruć → sh
- Skotî: teth → sco
- Slovenî: vroč → sl m, vroča → sl m, vroče → sl n
- Spanî: (muy) caliente m and f
- Swêdî: het → sv, varm → sv
- Telûgûyî: వేడైన (vaeDaina)
- Tirkî: germen → tr, kaynama → tr, kel → tr, kele → tr, kermen → tr, kurgan → tr, oynaş → tr, yangın → tr, damızlık → tr, ?kale gibi → tr, ?gerilim → tr, ?ısı → tr, ?kalay → tr, ?karga → tr, ?taşım → tr, ?taşımlık → tr
- Tupînambayî: akub (s-)
- Yûnanî: ζεστός → el m (zestós), ζεστή → el m (zestí), ζεστό → el n (zestó)
Rengdêr 2
biguhêrekel
Bi alfayetên din
biguhêreBide ber
biguhêreWerger
biguhêreNavdêr 1
biguhêrekel mê, k-ya req
- agir, şewat, enerjî
(bi taybetî "agirê" dilî)- kela dilê min
- ...bi firefirekê tirsnak kela çaydan çû. — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 61, ISBN 978-605-2246-80-1)
Jê
biguhêreWerger
biguhêreNavdêr 2
biguhêrekel mê, k-ya nerm
Hevmane
biguhêreTêkildar
biguhêreJê
biguhêreEtîmolojî
biguhêreHevreha din ya kurmancî kelek (dîwarê dûr bûstanan/zeviyan), pehlewî kelek ji akadî [Peyv?] *keleku. Peyva erebî قلعة (qel'et) jî ji akadî ye.
Werger
biguhêre- Afrîkansî: kasteel → af
- Almanî: Schloß → de n, Burg → de m, Kastell → de n
- Danmarkî: slot → da
- Esperantoyî: kastelo → eo
- Ferî: borg → fo
- Fînî: linna → fi
- Fransî: château → fr
- Friyolî: čhisčhel → fur
- Frîsî: kastiel → fy, slot → fy
- Gaelîka skotî: caisteal → gd
- Haîtî: chato → ht
- Holendî: sloot → nl n ; kasteel → nl, burcht → nl, slot → nl
- Îngilîzî: castle → en
- Îtalî: castello → it
- Katalanî: castell → ca
- Latînî: arx → la, turris → la
- Lombardî: torr → lmo
- Mecarî: vár → hu
- Norwecî: slott → no
- Oksîtanî: castèl → oc
- Oksîtanî: castèu → oc
- Papyamentoyî: kastel → pap, kastio → pap
- Polonî: zamek → pl
- Portugalî: castelo → pt
- Romanyayî: castel → ro
- Sotoyiya bakur: ntlosebô → nso
- Spanî: castillo → es
- Swahîlî: ngome → sw
- Swêdî: borg → sv, slott → sv
- Tirkî: kale → tr, ?galeyan → tr
- Walonî: tchestê → wa
- Wolofî: taata → wo; korte → wo
Navdêr 3
biguhêrekel , k-ya nerm
Werger
biguhêreNavdêr 4
biguhêrekel mê, k-ya req
- şeq, derz, kun, qul
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- quz, navran, navpî, navçîm
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Werger
biguhêreNavdêr 5
biguhêrekel nêr, k-ya req
Etîmolojî
biguhêreJi proto-hindûewropî *gal- (“hilû, rût, bêmû, kel, keçel”), hevrehên kurmancî kele, kelle, kulox, hilû, farisî کل (kel), كله (kelle), latînî calvus (> fransî chauve), rusî голый (goliy: rût), îngilîzî callow, almanî kahl, holendî kaal, çekî û holý, slovenî gol, polonî goły...
Werger
biguhêreBilêvkirin
biguhêreNavdêr
biguhêrekel
Navdêr
biguhêrekel
Çavkanî
biguhêreNavdêr
biguhêrekel