kel

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /kɛl/
• Kîtekirin: kel

Rengdêr 1

kel, k-ya req

1. gelek germ, zêde germ, wisan germ ku dikele
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
2. kejel xezal , ask
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
3. nêrî fehl, fel, beranê kelê, beranê ku ji bo tovandina mihan hatiye gihandin
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Ji wêjeya klasîk

• Geh şubhetê 'abidan bi daxwaz
  Herlehze digel kela girînê
  Evrengehe wî digote Zînê — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)

Dijmane

• sar

Jê

• kel bûn (lêker)
• kel dan (lêker)
• kel kirin (lêker)
• kelandin
• kelandî
• kelbûn (navdêr)
• kelbûyî (rengdêr)
• keldan (navdêr)
• keliyayî
• kelîn
• kelkirin (navdêr)
• kelkirî (rengdêr)
• kelok

Werger

• Albanî: nxehtë → sq
• Almanî: heiß → de
• Endonezyayî: panas → id
• Erebî: حار → ar m (ḥār), ^?التیس → ar, ^?الرسیل → ar, قلع → ar
• Farisî: ^?حیوان دوساله → fa, ^?داغ → fa
• Fransî: (très) chaud, très chaude
• Guwaranî: aku (h-)
• Hindî: गरम (garam)
• Holendî: heet → nl
• fînî kuuma
• Îbranî: חם → he
• Îdoyî: varmega → io
• Îngilîziya kevn: hat
• Îngilîzî: hot → en, scorcher → en, heat → en, seethe → en, ^?seething → en, ^?ewe → en, ^?white metal → en, ^?alkali → en
• Îrlendî: te → ga
• Îtalî: (molto) caldo, (molto) calda
• Japonî: 熱い → ja (あつい, atsui)
• Katalanî: calent → ca
• Malezî: panas (pah-naz)
• Maratî: गरम (garam)
• Mecarî: forró → hu
• Portugalî: (muito) quente
• Sirboxirwatî: vruć → sh
• Skotî: teth → sco
• Slovenî: vroč → sl m, vroča → sl m, vroče → sl n
• Spanî: (muy) caliente m and f
• Swêdî: het → sv, varm → sv
• Telûgûyî: వేడైన (vaeDaina)
• Tirkî: germen → tr, kaynama → tr, kel → tr, kele → tr, kermen → tr, kurgan → tr, oynaş → tr, yangın → tr, damızlık → tr, ^?kale gibi → tr, ^?gerilim → tr, ^?ısı → tr, ^?kalay → tr, ^?karga → tr, ^?taşım → tr, ^?taşımlık → tr
• Tupînambayî: akub (s-)
• Yûnanî: ζεστός → el m (zestós), ζεστή → el m (zestí), ζεστό → el n (zestó)

Rengdêr 2

kel

1. bêxwê yan kêmxwê, bosî, bêsû, bêsî
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Bi alfayetên din

• kurdî-erebî: كه‌ل

Bide ber

• bel
• çel
• gel
• hel
• pel
• şel
• zel

Navdêr 1

kel m, k-ya req

1. agir, şewat, enerjî
   (bi taybetî "agirê" dilî)

   Kela dilê min.

   • ...bi firefirekê tirsnak kela çaydan çû. — (Robert Louis Stevenson, (terciman: Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 61, ISBN 978-605-2246-80-1)

Jê

• kelecan
• kelegirî

Werger

• Almanî: Begeisterung → de m, ^?Alkali → de, ^?Sieden → de, ^?Weißmetall → de
• Tirkî: germen → tr, kaynama → tr, kel → tr, kele → tr, kermen → tr, kurgan → tr, oynaş → tr, yangın → tr, ^?ısı → tr, ^?kalay → tr, ^?karga → tr, ^?taşım → tr, ^?taşımlık → tr, ^?hind horozu → tr

Navdêr 2

kel

kel m, k-ya nerm

1. Guhartoyeke keleh (“avahiyên mezin yên berê”).

Navdêr 3

kel cins hewce ye (c=m: mê, c=n: nêr, c=mn: mê û nêr, c=nt: nêtar), k-ya nerm

1. kelûpel, tişt, hûrûmûr
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Navdêr 4

kel m, k-ya req

1. şeq, derz, kun, qul
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
2. quz, navran, navpî, navçîm
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Navdêr 5

kel n, k-ya req

1. ser, kulox

   Kelek li gogê da.

2. serê hût, serê rût
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *gal- (“hilû, rût, bêmû, kel, keçel”), hevrehên kurmancî kele, kelle, kulox, hilû, farisî کل (kel), كله (kelle), latînî calvus (> fransî chauve), rusî голый (goliy: rût), îngilîzî callow, almanî kahl, holendî kaal, çekî û holý, slovenî gol, polonî goły...

Tirkî

Bilêvkirin

• Deng (Îzmîr, Tirkiye)^ⓘ

Navdêr

kel

1. keçel
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
2. gewrik
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
3. keçelok, kel, gurî, serzîzok
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
4. rût

   Kel tepeler. ― Girên rût.

5. rût
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Yetfayî

Navdêr

kel

1. (vexwarin) av
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Çavkanî

Ev made ji wergerên av/Werger3 hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

Zouyî

Navdêr

kel

1. (heywan) bizin, terş
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]