çar

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /t͡ʃʰɑːɾ/
Deng (Bidlîs)
Kîtekirin: çar

Hejmar

çar

çar

hejmara 4 (IV, ٤, ۴)
- Sey'rîn li şahê min bi xef
  Hatin temaşa çar teref
  Şatir xumar tayên di ber — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: چار‎
kurdî-krîlî: чʹар

Herwiha

Pîrepend

çar in, bi hev neyar in

Etîmolojî

Ji proto-îranî *čaθwā́rah (bide ber soranî چوار‎ (çwar, çiwar), farisî چهار‎ (čahâr) osetî цыппар (cyppar), avestayî 𐬗𐬀𐬚𐬡𐬁𐬭𐬋‎ (caθβārō)), ji proto-hindûîranî *čatwā́ras (bide ber sanskrîtî चतुर् (catur)), taliyê ji proto-hindûewropî *kʷetwóres (bide ber ermenî չորս (čʿors), lîtwanî keturi, latînî quattuor, îngilîzî four).

Jê

Têkildar

çil

Binêre herwiha

Hejmarên sade yên kurmancî

(0) sifir
(1) yek
(2) du
(3) sê
(4) çar
(5) pênc
(6) şeş
(7) heft
(8) heşt
(9) neh
(10) deh
(11) yazde
(12) dazde
(13) sêzde
(14) çarde
(15) pazde
(16) şazde
(17) hevde
(18) hejde
(19) nozde
(20) bîst
(30) sî
(40) çil
(50) pêncî
(60) şêst
(70) heftê
(80) heştê
(90) not
(100) sed
(1.000) hezar
(1.000.000) milyon
(1.000.000.000) milyar

Jimarandin

rojavayî: 4
romî : IV
Erebî: ٤/۴
Bengalî: ৪
devanagarî: ४
gujaratî: ૪
gurmuxî: ੪
Malayalamî: ൪
Oriyayî: ୪
Tamîlî: ௪
Telûgûyî: ౪
Tîbetî: ༤
Çînî: 四

Bi zaravayên din

Hewramî: çiwar
Soranî: çiwar, çar
Zazakî: çihar

Werger

Aarî: ʔoydí
Abazayî: пщба (pš̍bā)
Abonî: bine
Abxazî: ԥшьба (pš̍bā), ҧшьба (pš̍bā)
Adîgeyî: плӏы (pḷə)
Afarî: feréy
Afrîkansî: vier → af
Aghwanî: 𐔱𐔼𐕗 (biṗ)
Ahomî: 𑜏𑜣 (sī)
Akanî: anan, anang
Aklanon: ap-at
Albanî: katër → sq
Almaniya Pennsylvania: fiah, fierra, vier
Almanî: vier → de
Elmanîşî: vier
Altayiya başûrî: тӧрт (tört)
Alutîqî: staaman
American Sign Language: (4@Side-PalmBack)
Amharî: አራት → am (ʾärat) (numeral: ፬ (4))
Apaçî:
Apaçiya rojava: dį́į́'i
Aragonî: quatre, quatro
Aramî:
Aramiya nû ya asûrî: ܐܲܪܒܥܵܐ‎ n (ārbʿa), ܐܲܪܒܲܥ‎ m (ārbāʿ)

Siryaniya klasîk: ܐܪܒܥܐ‎ n (ʾarbəʿā), ܐܪܒܥ‎ m (ʾarbaʿ)

Aramiya babîlonî ya cihûyî: אַרְבְְּעָא‎ n (ʾarbəʿā), אַרְבַּע‎ m (ʾarbaʿ)

Neo-aramiya rojavayî: ܐܪܒ݆ܥܐ‎ n (ʾarpʿa), ܐܪܒ݆ܥ‎ m (ʾarpaʿ)
Arçî: ебкъ
Argobbayî: አርቢት (arbit)
Aromanî: patru → roa-rup
Asamî: চাৰি (sari) (numeral: ৪)
Astûrî: cuatro → ast
Atong (Hindistan): byryi
Avarî: ункъо (unq̇̄o), ункъго (unq̇̄go)
Aymarayî: pusi → ay
Aynuyî: イネ (ine)
Azerî: dörd → az
Bajwayiya kendava rojava: empat
Balînî: patpat, empat
Banjarî: ampat
Baskî: lau → eu
Bassayî: hĩinyɛ
Başkîrî: дүрт (dürt)
Batakiya karo: empat
Batakiya palawan: epat
Bataktobayî: opat
Bay miwokî: huya
Belarusî: чаты́ры → be (čatýry), чацвёра (čacvjóra)
Bengalî: চার → bn (car) (numeral: ৪)
Biatah bidayuhî: pat
Bîkoliya naverast: apat
Bîslamayî: fo
Bretonî: pevar → br n, peder → br m
Bruneyî: ampat
Buduxî: йукьуд (juqʼud)
Bugî: eppa
Bukidnon manoboyiya rojavayî: upat
Bulgarî: че́тири → bg (čétiri)
Burmayî: လေး → my (le:) (numeral: ၄ → my (4))
Buryatî: дүрбэн (dürben)
Buyî: sis
Casiguran dumagat agtayî: epat
Conxayî: བཞི (bzhi)
Cowlitzî: mús
Çakmayî: 𑄬𑄌𑄃𑄨𑄢𑄴 (ce-ir), 𑄺
Çamicuroyî: ma'pojtamala
Çamiya rojavayî: ڤآء‎
Çamiya rojhilatî: ꨛꨩꩀ (ppa'k)
Çeçenî: диъ (diʾ)
Çekî: čtyři → cs, čtvery
Çepangî: प्‍लय्‌ (play)
Çerokî: ᏅᎩ (nvgi)
Çinook jargonî: lakit
Çîçewayî: nayi
Çînî:
Kantonî: 四 (sei³)

Dunganî: сы (sɨ)

Hakkayî: 四 (siì)

Mandarînî: 四 → zh (sì) (numeral: 肆)

Min dongî: 四 (sei)

Minnanî: 四 → zh-min-nan (sì, sù), 四 → zh-min-nan (si³)

Çîniya kevn: 亖

Wuyî: 四
Çukçî: ӈыраӄ (ṇyraq)
Çuvaşî: тӑваттӑ (tăvattă)
Çûkî: ruanu, föchö, fömön
Danmarkî: fire → da
Dena'inayî: dink'i
Divehî: ޖަތަރު‎ (jataru)
Dolganî: түөрт
Drungî: vbli
Dusuniya navendî: apat
Efateyiya başûr: ipat
Embalohî: ampat
Endonezyayî: empat → id
Erebî: أَرْبَعَة‎ → ar (ʾarbaʿa) (numeral: ٤‎ (4))
Ermenî: չորս → hy (čʿors)
Erzayî: ниле (nile)
Esperantoyî: kvar → eo
Estonî: neli → et
Etiyopiya klasîk: አርባዕቱ n (ʾärbaʿtu), አርባዕ m (ʾärbaʿ) (numeral: ፬ (4))
Evenî: дигэн (ʒigən)
Evenkî: дыгин (digin)
Extremaduranî: cuatru
Farisî: چهار‎ → fa (čahâr) (numeral: ۴‎)
Fatalukuyî: fate
Ferî: fýra → fo
Fîjî: va → fj
Fînî: neljä → fi
Fransî: quatre → fr
Friyolî: cuatri
Frîsiya bakur:
Frîsiya bakur: fjauer

Frîsiya bakur: schtjuur

Mooring: fjouer

Frîsiya bakur: fjuur
Frîsiya kevn: fiūwer
Frîsiya saterlandî: fjauer
Frîsî: fjouwer → fy
Gaelîka skotî: ceithir, ceathrar n
Galîsî: catro → gl
Garîfunayî: gádürü
Gayî: ejwɛ
Gotî: 𐍆𐌹𐌳𐍅𐍉𐍂 (fidwōr)
Gujaratî: ચાર → gu (cār) (numeral: ૪)
Gurcî: ოთხი → ka (otxi)
Guwaranî: irundy
Hadzayî: bone and inflections
Haîtî: kat
Hanunooyî: upat, ᜢᜩ (upat)
Hawayî: hā, ʻehā
Hawsayî: huɗu
Higaononî: ha-apat
Hindî: चार → hi (cār) (numeral: ४), चतुर → hi (catur), चहार → hi (cahār)
Hirî motuyî: hani
Hîlîgaynonî: apat
Hîrî motuyî: hani
Hlaiyî: caus
Hmongî: plaub
Holendî: vier → nl
Hopîyî: naalöyöʼ
Hunsrikî: fier
Îbanagî: appat
Îbanî: empat, pat
Îbranî: אַרְבַּע‎ → he m (arbá), אַרְבָּעָה‎ → he n (arbaá)
Îdoyî: quar → io
Îgboyî: anọ
Îlokanoyî: uppat
Îngilîziya kevn: feower
Îngilîziya navîn: four
Îngilîzî: four → en
Îngriyî: neljä
Înterlîngua: quatro → ia
Îranunî: pat
Îrlendî: ceathair → ga, ceithre
Îrlendiya kevn: cethair
Îsnagî: appat
Îstriyotî: quatro, quattro
Îstro-romanyayî: påtru
Îtalî: quattro → it n
Îtawitî: appat
Îu mienî: biei
Îzlendî: fjórir → is n, fjórar → is m, fjögur → is nt
Japoniya kevn: 四 (yo2)
Japonî: 四 → ja (yon, shi), 四つ → ja (yottsu)
Jarayî: pă
Javayiya kevn: pat
Javayî: papat → jv, pat → jv
Jurçenî: duwin
Kabardî: плӏы (pḷə)
Kalalîsûtî: sisamat → kl
Kalmîkî: дөрвн (dörvn)
Kannadayî: ನಾಲ್ಕು → kn (nālku) (numeral: ೪ → kn (4))
Kanuriyî: dege
Kapverdî: kuátu
Karaçay-balkarî: тёрт
Karaîmî: diort’
Karaxanîdî: تُورْتْ‎ (tȫrt)
Karelî: nelʹlʹä
Kaşûbî: sztërë
Katalanî: quatre → ca
Kaurnayî: yarapurla
Kayahiya rojavayî: ꤜꤝꤟꤤ꤭ ()
Keçwayî: tawa → qu, cusku
Kinaray-ayî: apat
Kirgizî: төрт → ky (tört)
Kîkongoyî: yiya
Kîngalî: හතර → si (hatara)
Kîrîbatî: aua
Komî-permyakî: нёль (njolʹ)
Komî-zîriyî: нёль (njolʹ)
Koreyî: 넷 → ko (net), 네 → ko (ne), 사 → ko (sa), 四 → ko
Kornî: peswar n, peder m
Korsîkayî: quattru → co
Kreyoliya fransî ya Louisiana: kat
Kreyoliya morîtanî: kat
Kreyoliya seyşelî: kat
Krî: newo
Kumikî: дёрт (dört)
Kvenî: nelje
Ladînî: cater
Lakotayî: tópa
Latgalî: četri n, četrys m
Latînî: quattuor → la
Latviyayî: četri → lv n, četras m
Lawsî: ສີ່ (sī) (numeral: ໔ (4))
Lazî: ოთხო (otxo)
Lenape:
Unamî: newa
Lezgînî: кьуд (q̇ud)
Lingalayî: mínei
Lîgûrî: quàttro n
Lîtwanî: keturi → lt n, keturios m
Lîvonî: nēļa
Lombardî: cuàter, quàter
Lueyî: ᦉᦲᧈ (ṡii¹), ᧔
Luksembûrgî: véier → lb
Lundayehî: afaat
Lusîtanî: petranioi
Mòçenoyî: viar
Madurayî: empaʔ, empak
Maguindanaoyî: pat
Makasarî: appaʔ
Malay:
Malezî: امڤت‎, ڤت‎, چاتور‎

Rûmî: empat → ms, pat → ms, catur → ms
Makedonî: четири → mk (četiri)
Makyaniya rojava: fati
Malayalamî: നാലു (nālu), നാല് → ml (nālŭ), ൪)
Maltayî: erbgħa → mt
Mançûyî: ᡩᡠᡳᠨ (duin)
Mandarî: appeʔ
Mangarevanî: ha
Manksî: kiare
Mansakayî: opat
Mansî: нила (nila)
Maorî: whā → mi
Maranaoyî: pat
Maratî: चार (cār) (numeral: ४)
Mariya rojhilatî: нылыт
Marîkopayî: tcumpopk
Marşalî: emān
Mazenderanî: چار‎ (čār)
Mecarî: négy → hu
Megleno-romanyayî: patru
Megrelî: ოთხი (otxi)
Mizoyî: pa-li
Mînangkabawî: ampeʔ, ampek
Mîrandî: quatro
Mokşayî: ниле (nile)
Mongolî:
Kirîlî: дөрөв → mn (döröv)

Mongolî: ᠳᠥᠷᠪᠡ (dörbe), ᠔ (᠔)
Monî: ပန် (pɔn)
Montagnaîsî: neu
Mulamî: ti⁵
Munayî: paa
Muongî: pổn
Nahwatlî: nahui → nah
Namayî: haka
Nambasiya mezin: iv'a
Nanayî: дуин
Navajoyî: dį́į́ʼ
Nawrûyî: aeoq
Nedersaksî:
Saksoniya jêrîn ya holendî: veer

Almaniya jêrîn a almanî: veer
Negidalî: диғин
Nenetsiya tundra: тет
Nepalî: चार → ne (cār), ४)
Newarî: पी (pī)
Nîasî: õfa
Nîvxî: нырӈ (nərŋ)
Nîwî: fa, fā
Norsiya kevn: fjórir
Norwecî: fire → no
O'odhamî: giʼik
Ohloniya bakur: uṯit
Ohloniya başûr: utsit
Ojibweyî: niiwin
Okînawanî: 四 (yū), 四ち (yūchi)
Oksîtanî: quatre → oc
Oriyayî: ଚାରି → or (cari) (numeral: ୪)
Oromoyî: afur
Osetî: цыппар (cyppar)
Oskanî: 𐌐𐌄𐌕𐌖𐌓𐌀 (petura)
Osmanî: درت‎ (dört)
Oygurî: تۆت‎ → ug (töt)
Ozbekî: toʻrt → uz
Pa'o karen: လစ်ꩻ
Pacohî: poan
Pamonayî: opo
Papyamentoyî: kuater
Peştûyî: څلور‎ → ps (calor)
Piedmontîsî: quatr
Pijînî: foa
Pîpîlî: nawi, nahui
Polonî: cztery → pl, czworo → pl
Portugalî: quatro → pt
Puncabî: ਚਾਰ (cār) (numeral: ੪ (4))
Purepeçayî: t'ámu
Qazaxî: төрт → kk (tört)
Rapanuyî: ha
Rarotongî: ā
Rohingyayî: sair
Romagnolî: cvàtar
Romancî: quatter, quater
Romanî: śtar
Romaniya kalo fînî: staar
Romanyayî: patru → ro
Rusî: четы́ре → ru (četýre)
Rusînî: штири (štyry)
S'gaw karenî: လွံၢ် (lwee̱)
Sahoyî: afar
Samî:
Samiya înarî: nelji

Samiya bakurî: njeallje

Samiya skoltî: nellj

Samiya başûr: njieljie
Samoayî: fā
Samogîtî: ketori
Sangirî: epaʔ
Sangoyî: osïö → sg
Sanskrîtî: चतुर् → sa (catur)
Santalî: ᱯᱳᱱ (pon), ᱯᱩᱱ (pun)
Sarceeyî: diitc'íí
Sardînî: batero, baturu, bàtoro, batro, quatru
Sardînî: cuattru

Sardînî: báttor
Sasakî: empat
Sebwanoyî: upat
Sicîlî: quattru → scn
Sidamoyî: shoole
Sierra mîwokiya navendî: ˀój·is·a-
Silesî: štyry
Simeulueyî: at
Sindhî: چار‎ → sd (čār)
Sirananî: fo
Sirboxirwatî:
Kirîlî: чѐтири

Latînî: čètiri
Sîkkîmî: ཞི (zhi)
Skotî: fower
Slaviya kevn:
Kirîlî: четꙑре (četyre) (numeral: д҃)
Slovakî: štyri → sk, štyria m anim, štvoro
Slovenî: štírje, štíri → sl
Slovînsî: štė̂řä
Solonî: diḡing
Somalî: afar → so
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: styri

Sorbiya jorîn: štyrjo n, štyri m an nt
Spanî: cuatro → es
Sukumayî: ine
Sundanî: opat → su
Swahîlî: nne → sw
Swazî: ne
Swêdî: fyra → sv
Şanî: သီႇ (sìi), ႔)
Şerpayî: བཞི
Şîngazîcayî: -ne
Şorî: тӧрт
Tabasaranî: юкьуб (juq̇ub)
Tacikî: чор → tg (čor)
Tagalogî: apat → tl
Tagbanwayiya kalamî: epat
Tahîtî: māha, maha
Tamîlî: நான்கு → ta (nāṉku), ௪ → ta (௪))
Tangutî: 𗥃
Taosî: wíaną
Tarantinoyî: quatte
Taşelhitî: koz n, kozt m
Tausugî: upat
Tay dam: ꪎꪲ꪿
Tayiya bakurî: ᩈᩦ᩵
Tayî: สี่ → th (sìi) (numeral: ๔ → th (4))
Tayî nüa: ᥔᥤᥱ (sǐ)
Tbolî: fat
Tedim çinî: li
Telûgûyî: నాలుగు → te (nālugu), ౪ → te (4))
Temazîxtiya atlasa navendî: ⴽⴽⵓⵥ (kkuẓ)
Ternateyî: raha
Teteriya krîmî: dört
Teterî: дүрт → tt (dürt)
Tetûmî: haat
Tidoreyî: raha
Tigreyî: አርበዕ (ʾärbäʿ) (numeral: ፬ (4))
Tigrînî: ኣርባዕተ → ti (ʾarbaʿtä) ( ፬ (4))
Timugon murutî: apat
Tirkiya kevn: 𐱅𐰇𐰼𐱅‎ (t²ür²t² /tört/)
Tirkî: dört → tr
Tirkmenî: dört → tk
Tirurayî: efot
Tîbetî: བཞི (bzhi), ༤ (4))
Tokpisinî: fopela
Tontemboanî: epat
Tooroyî: na, ina
Toxarî A: śtwar
Toxarî B: śtwer
Tumbukayî: nayi
Tupînambayî: irundyk, oîoîrundyk
Tuvalûyî: fa
Tuvanî: дөрт (dört)
Tuwali ifugaoyî: opát
Tzutucîlî: kikhi
Udmurtî: ньыль (nʹylʹ)
Umayî: opoʔ
Umbriyî: 𐌐𐌄𐌕𐌖𐌓 (petur)
Urdûyî: چار‎ (cār)
Ûkraynî: чоти́ри → uk (čotýry), че́тверо (čétvero)
Venîsî: quatro
Vepsî: nel'l'
Viyetnamî: bốn → vi
Volapûkî: fol → vo
Voroyî: nelli
Votî: nelʹlʹe
Walonî: cwate → wa
Warayî: upat
Weylsî: pedwar → cy n, pedair → cy m
Wiradhurî: bula bula
Wîlamowî: fiyr
Wînnebagoyî: joop
Wolioyî: apa
Wolofî: ñeent
Wutunhuayî: se
Xakasî: тӧрт (tӧrt)
Xantî: няԯ (nâԯ)
Ximêrî: បួន → km (buən)
Xosayî: ne
Yagarayî: budela-budela, burla burla
Yagnobî: туфор
Yakanî: ampat
Yakkhayî: ना
Yakutî: түөрт (tüört)
Yamanayî: kupakunu
Yaoyî: mcheche
Yidîşî: פֿיר‎ (fir)
Yiyiya siçuwayî: ꇖ
Yorubayî: mẹ́rin, ẹ̀rin
Yupîkiya navendî: cetaman
Yûnanî: τέσσερα → el (téssera), δ΄ (d΄)
Kevn: τέτταρες (téttares), τέσσαρες (téssares), δ΄ (d΄)
Zêlandî: vier, viere
Zhuangî: seiq (Sawndip 四)
Zimanê destan ê îzlandê: 4@Side-PalmBackFingerUp
Zouyî: li
Zuluyî: ne
Zuniyî: a:wide

Navdêr 1

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çar	çar
Îzafe	çarê	çarên
Çemandî	çarî	çaran
Nîşandera çemandî	wî çarî	wan çaran
Bangkirin	çaro	çarino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çarek	çarin
Îzafe	çarekî	çarine
Çemandî	çarekî	çarinan

çar nêr

qeyser, qiral, padîşa, melik, serok (bi taybetî berê li Rûsyayê)
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Jê

Etîmolojî

Ji rusî царь (carʹ) ji latînî Caesar. Ji heman rehî herwiha qeyser.

Werger

Navdêr 2

çar mê

çare, hel, çareserî (Binêrin: çare)
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Navdêr 3

çar mê

potikê drêj û fireh, telîsê ku ji vî potikî çê bûye, şixre:
çara şevê, çara kayê
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Navdêr 4

çar mê

çarsû, çarşî,
bazar, markêt û piyase,
cihê ku gel û xelk kêmî û kasiyên xwe dabîn dike, bijewiyên xwe dihinkive, cihê aleştê
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)