dîn

Binêre herwiha: din

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /diːn/

Bilêvkirin

Navdêr

sembolên hinek dîn û baweriyan

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dîn	dîn
Îzafe	dînê	dînên
Çemandî	dînî	dînan
Nîşandera çemandî	wî dînî	wan dînan
Bangkirin	dîno	dînino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dînek	dînin
Îzafe	dînekî	dînine
Çemandî	dînekî	dîninan

dîn nêr

Bîr û baweriyên mirovan li ser hindê ka dinya û mirov çawan çêbûye û Xwedê yan xweda çawan in û têkiliyên Wî yan wan û mirovan çawan in
Hevmane: ayîn, bawerî, ol, peristkarî, diyanet

Dînê îslamê, dînê fileyan, dînê êzidiyan, dînê zerdeştiyan, dînê cihûyan.

Dîn û îman nan e, nan ku tune be, bende îro êzdî ye sibe misilman e
- Daye me mîrasa Qur'ana Kerîm
  Dînê me kir kamil û ni'met-temam — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: دين‎

Jê

Têkildar

Etîmolojî

Peyveke hevpar ya Rojhilata Navîn e., hevreha farisî دین‎, farisiya navîn dên, avestayî deêna û belkî sanskrîtî धर्म (dherme-). Peyva "dîn" bi hezaran sal e ku hem di zimanên îranî û hem jî yên samî de heye: avestayî "deêna", pehlewî "dên", akadî "dînu" (di wî zimanî de bi maneya "qanûn"ê). Bi ihtimalek mezin rehê peyvê samî ye lê ji akadî (ku zimanek samî ye) bi rêya zimanek din (belkî elamî) ketiye avestayî û ji avestayî jî ketiye pehlewî û taliyê dîsa li erebî vegeriye. Forma niha ya kurdî/farisî bi ihtimalek mezin bi rêya îslamê ji erebî hatiye wergirtin lê dîroka wê gelek dirêj û hêja ye. Bo peyvek din jî ku pêşî ji zimanên îranî ketiye zimanê erebî û paşî bi forma xwe ya erebî li zimanên îranî vegeriye, binere: birc.

Idiaya Beghyani, ku dibêje "dîn" peyveke hindûewropî ye, bêbingeh e ji ber ku ji bilî zimanên îranî ev peyv di zimanên din yên hindûewropî de peyda nabe. Zimanên îranî jî ew ji zimanên rojhilatî wergirtiye.^{[çavkanî hewce ye]} Gelek berî avestayî ew peyv di zimanên samî de - wek akadî - hatiye bikaranîn.^{[çavkanî hewce ye]}

Werger

Abxazî: адин (ādin)
Adîgeyî: дин (din)
Albanî: fe → sq m, din → sq n
Almanî: Religion → de m
Amharî: ሃይማኖት (haymanot)
Aragonî: relichión m
Aromanî: pisti m
Asamî: ধৰ্ম (dhormo)
Astûrî: relixón → ast m
Atong (Hindistan): thorom
Avarî: дин (din)
Avestayî: 𐬛𐬀𐬉𐬥𐬁‎ (daēnā)
Azerî: din → az, məzhəb → az
Baskî: erlijio
Başkîrî: дин (din)
Belarusî: рэлі́гія m (relíhija)
Bengalî: ধর্ম → bn (dhôrm), দ্বীন (dbin)
Bulgarî: рели́гия m (relígija), вероизповеда́ние nt (veroizpovedánie)
Burmayî: အယူဝါဒ → my (a.yuwada.)
Buryatî: шажан (šažan)
Çeçenî: дин (din)
Çekî: náboženství → cs nt
Çerokî: ᏗᏁᎸᏙᏗ (dinelvdodi)
Çînî:
Kantonî: 宗教 (zung¹ gaau³)

Dunganî: җё (ži͡o), дин (din)

Hakkayî: 宗教 (chûng-kau)

Mandarînî: 宗教 → zh (zōngjiào)

Min dongî: 宗教 (cŭng-gáu)

Minnanî: 宗教 → zh-min-nan (chong-kàu)

Wuyî: 宗教
Çuvaşî: тӗн (tĕn)
Danmarkî: religion → da g
Divehî: ދީން‎ (dīn̊)
Endonezyayî: agama → id, din → id
Erebî: دِين‎ → ar n (dīn)
Erebiya misrî: دين‎ n (dīn)
Ermenî: կրոն → hy (kron)
Esperantoyî: religio
Estonî: religioon
Farisiya navîn: dyn' (dēn)
Farisî: دین‎ → fa (din), مذهب‎ → fa (mazhab), کیش‎ → fa (kiš), آیین‎ → fa (âyin)
Ferî: átrúnaður n
Fînî: uskonto → fi
Fransî: religion → fr m
Frîsî: religy → fy g
Gaelîka skotî: creideamh n, diadhachd m
Galîsî: relixión → gl m
Gujaratî: ધર્મ (dharma)
Gurcî: რელიგია (religia), აღმსარებლობა (aɣmsarebloba), სარწმუნოება (sarc̣munoeba)
Guwaranî: tupãrape
Haîtî: relijyon
Hawsayî: addini
Hindî: धर्म → hi n (dharma), दीन → hi n (dīn), मज़हब n (mazhab)
Hîlîgaynonî: relihiyon
Holendî: godsdienst → nl n, geloofsovertuiging → nl m, religie → nl m
Hunsrikî: Rëlighion m
Îbranî: דָּת‎ m (dat)
Îdoyî: religio → io
Îngilîziya kevn: ġelēafa n, ǣfæstnes m
Îngilîzî: religion → en
Îngûşî: ди (di)
Înterlîngua: religion
Îrlendî: creideamh n, reiligiún m
Îtalî: religione → it m
Îzlendî: trúarbrögð → is nt pj, átrúnaður → is n
Japonî: 宗教 → ja (しゅうきょう, shūkyō)
Kalalîsûtî: religioni
Kannadayî: ಧರ್ಮ → kn (dharma)
Kapampanganî: kasalpantayanan, kesalpantayanan
Katalanî: religió → ca m
Keşmîrî: مَزہَب‎ (mazab)
Kirgizî: дин → ky (din)
Kîngalî: ආගම → si (āgama)
Konkanî: धर्म (dharma)
Koreyî: 종교 → ko (jonggyo)
Ladînoyî:
Îbranî: ריליג׳ייון‎ m

Latînî: relijion m
Latînî: religiō → la m
Latviyayî: reliģija → lv m
Lawsî: ສາດສະໜາ → lo (sāt sa nā)
Lezgînî: дин (din)
Lîtwanî: relìgija → lt m
Lîvonî: relīgij
Luksembûrgî: Relioun → lb m
Makedonî: религија (religija)
Malagasî: fivavahana → mg
Malayalamî: മതം → ml (mataṃ)
Malezî: agama → ms, kepercayaan → ms, anutan, din → ms
Maltayî: reliġjon
Manksî: craueeaght m
Maratî: धर्म → mr n (dharma)
Mecarî: vallás → hu
Mîrandî: religion m
Mongolî:
Kirîlî: шашин → mn (šašin)
Moreyî: wẽnd so-tũudum
Navajoyî: nahaghá
Nepalî: धर्म (dharma)
Normandî: r'ligion m
Norwecî:
Norweciya bokmålî: religion → no n, trosretning n an m

Norweciya nînorskî: religion → nn n
Oksîtanî: religion → oc m
Oriyayî: ଧର୍ମ → or (dhôrmô)
Osetî: дин (din)
Oygurî: دىن‎ → ug (din)
Ozbekî: din → uz, mazhab → uz
Palî: धम्म, dhamma n
Peştûyî: مذهب‎ → ps n (mazháb), دين‎ → ps n (din)
Piedmontîsî: religion m
Pîtkarnî-norfolkî: rilijin
Plodîşî: Gloowe n, Reljoon m
Polonî: religia → pl m
Portugalî: religião → pt m
Puncabiya rojavayî: دھرم‎ → pnb n (dharm)
Puncabî: ਧਰਮ n (dharam)
Qazaxî: дін (dın)
Qiptî: ⲙⲉⲧⲁⲥⲉⲃⲏⲥ m (metasebēs)
Romancî: religiun m
Romanyayî: religie → ro m
Rusî: рели́гия m (relígija), ве́ра m (véra), вероиспове́дание nt (veroispovédanije)
Rusînî: релі́ґія m (relígija)
Samogîtî: viera m
Sanskrîtî: धर्म → sa n (dharma)
Santalî: ᱫᱤᱱ (din), ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ (dhôrôm)
Sindhî: مذهب‎
Sirboxirwatî:
Kirîlî: рѐлӣгија m, ве̏ра m, вје̏ра m, вероѝспове̄ст m, вјероѝсповије̄ст m

Latînî: rèlīgija → sh m, vȅra → sh m, vjȅra → sh m, veroìspovēst → sh m, vjeroìspovijēst → sh m
Sîlhetî: ꠗꠞ꠆ꠝꠧ (dórmo)
Skotî: releegion
Slovakî: náboženstvo → sk nt, relígia m
Slovenî: vera → sl m, veroizpoved m, religija → sl m
Somalî: diin
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: nabóžnina m

Sorbiya jorîn: nabožina m
Spanî: religión → es m
Swahîlî: dini → sw
Swêdî: religion → sv g
Tacikî: дин → tg (din), мазҳаб (mazhab)
Tagalogî: relihiyon
Tamîlî: சமயம் → ta (camayam), மதம் → ta (matam)
Tayî: ศาสนา → th
Telûgûyî: మతము → te (matamu)
Teteriya krîmî: din
Teterî: дин → tt (din)
Tirkî: din → tr, inanç → tr, bağlanç → tr, mezhep → tr
Tirkmenî: din
Tîbetî: ཆོས་ལུགས (chos lugs)
Tuvanî: шажын (şajın)
Urdûyî: دین‎ n (dīn), دھرم‎ n (dharm), مذہب‎ n (mazhab)
Ûkraynî: релі́гія m (relíhija)
Venîsî: rełijon
Viyetnamî: tôn giáo → vi
Walonî: rilidjon → wa m
Weylsî: crefydd → cy
Wutunhuayî: quilek
Ximêrî: សាសនា → km (saahniə)
Yakutî: итэҕэл (iteğel)
Yidîşî: רעליגיע‎ m (religye)
Yûnanî: θρησκεία → el m (thriskeía)
Kevn: θρησκεία m (thrēskeía)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
dîn	dîntir	herî dîn dîntirîn

dîn

kesa/ê bêaqil, bêhiş, bêmejî
har, netebitî

Herwiha

dhîn
dîhn

Hevmane

Jê

Etîmolojî

Kurtkirina dêwîn, hevreha farisî دیوانه‎ (dîvanê) ji dêw (“bi maneya cin”) + -ane. Bide ber mecnûn.

Werger

Albanî: i çmendur → sq
Almanî: verrückt → de
Amharî: እብድ (ʾəbd)
Azerî: dəli → az
Baskî: zoro, ero
Belarusî: шалёны (šaljóny), бязу́мны (bjazúmny)
Bengalî: দেওয়ানা → bn (deoẏana), পাগল → bn (pagôl), মজনু → bn (môjnu)
Bulgarî: луд → bg (lud), побъ́ркан (pobǎ́rkan)
Burmayî: နှမ်း → my (hnam:)
Çekî: šílený → cs, pominutý, trhlý, potrhlý, zbavený rozumu, ztřeštěný, bláznivý → cs
Çîkasawî: haksi
Çînî:
Kantonî: 癡線 (ci¹ sin³), 癲 (din¹)

Mandarînî: 瘋狂 → zh (fēngkuáng), 瘋 → zh (fēng)
Danmarkî: skør, sindssyg → da, sindsforvirret, gal → da, gakgak
Endonezyayî: gila → id
Erebî: مَجْنُون‎ (majnūn), مَخْبُول‎ (maḵbūl), مَسْعُور‎ → ar (masʿūr), أَحْمَق‎ → ar (ʔaḥmaq)
Erebiya fasî: حمق‎ (ḥmaq), مسطي‎ (msaṭṭi), هبيل‎ (hbīl)
Ermenî: խենթ → hy (xentʻ), խելագար → hy (xelagar), գիժ → hy (giž)
Esperantoyî: freneza → eo
Estonî: hull → et
Farisî: دیوانه‎ → fa (divâne), مجنون‎ → fa (majnun)
Fînî: hullu → fi, mieletön → fi, järjetön → fi, kaheli → fi
Fransî: fou → fr, insensé → fr, avoir une araignée au plafond → fr, chtarbé → fr, dérangé → fr, dingo → fr, taré → fr
Gaelîka skotî: craicte, às a chiall
Galîsî: tolo → gl n, doudo n, louco → gl n
Gurcî: შეშლილი (šešlili), გადარეული (gadareuli), გიჟი (giži), არანორმალური (aranormaluri), შეურაცხადი (šeuracxadi)
Hawayî: pupule
Higaononî: buang
Hindî: पागल → hi (pāgal), दीवाना → hi (dīvānā)
Holendî: zot → nl, gek → nl, getikt → nl, gestoord → nl, krankjorum → nl, geschift → nl
Îbranî: מְטוֹרָף‎ (metoráf), מְשׁוּגָע‎ (meshugá)
Îlokanoyî: bagtit, balla, antutit, ambagel, agmuyot, ammangaw, kuwatit, mauyong, alloy, attit, talpeng, appat, allot, tiwel, alintaweng, ambreng, ullog, murtit, ketit, bultik
Îngilîzî: crazy → en, insane → en, mad → en, demented → en
Îtalî: pazzo → it, matto → it, folle → it
Îzlendî: brjálaður → is
Japonî: 気が狂った (きがくるった, ki ga kurutta), 頭がおかしい (あたまがおかしい, atama ga okashii)
Kapampanganî: murit, moret
Katalanî: boig → ca, foll → ca
Kirgizî: жинди → ky (cindi)
Koreyî: 미치다 → ko (michida)
Kreyoliya fransî ya Louisiana: fou n, fòl m, pa tou la, takala
Ladînoyî: loko, budala
Latgalî: troks
Latînî: dēlīrus, vēcors, insānus → la
Latviyayî: traks, ārprātīgs, vājprātīgs
Lîtwanî: pamišęs
Makedonî: луд (lud)
Malagasî: adala → mg
Malezî: gila
Maltayî: miġnun n
Maorî: pōrewharewha, heahea, rorirori, wairangi, pōrangi, pōrewarewa
Mecarî: bolond → hu, őrült → hu, kattant → hu
Mongolî:
Kirîlî: солиотой → mn (soliotoj), галзуу → mn (galzuu)
Norwecî:
Norweciya bokmålî: galen, gal → no, gæren → no, sinnsyk → no
Oksîtanî: baug → oc, fòl → oc
Ozbekî: jinni → uz
Peştûyî: لېونی‎ → ps (lewanay), مجنون‎ → ps (majnǔn)
Plodîşî: domm, errsennich
Polonî: szalony → pl, obłąkany → pl
Portugalî: louco → pt, maluco → pt, doido → pt
Qazaxî: ақылсыз (aqylsyz), есалаң (esalañ)
Romanyayî: nebun → ro n, înnebunit → ro, tulburat → ro
Rusî: сумасше́дший (sumasšédšij), безу́мный (bezúmnyj), умалишённый → ru (umališónnyj), поме́шанный (poméšannyj), чо́кнутый (čóknutyj), спя́тивший (spjátivšij), неадеква́тный (neadɛkvátnyj), ошале́вший (ošalévšij), ненорма́льный (nenormálʹnyj)
Sebwanoyî: buang
Sebwanoyî: buang
Sirananî: law
Sirboxirwatî:
Kirîlî: лу̑д, бѐзӯман

Latînî: lȗd → sh, bèzūman → sh
Slovakî: bláznivý, šialený
Slovenî: blazen, trapast
Somalî: xuuf
Spanî: loco → es, colgado → es, sonado → es, trastornado → es, tronado → es, gagá → es, zumbado → es, orate → es, chalado → es, tarambana → es
Sundanî: gélo
Swêdî: galen → sv, tok → sv, tokig → sv, sinnessjuk → sv, vansinnig → sv
Tacikî: девона → tg (devona), маҷнун (majnun), ҷиннӣ (jinnī)
Tagalogî: baliw → tl, loko → tl
Tayî: บ้า → th (bâa)
Tirkî: aptal → tr, deli → tr, manyak → tr, kaçık → tr, üşütük → tr
Tirkmenî: däli
Urdûyî: پاگل‎ (pāgal), دیوانہ‎ (dīvānā)
Ûkraynî: божеві́льний (boževílʹnyj), безу́мний (bezúmnyj), шале́ний (šalényj)
Viyetnamî: điên → vi, điên rồ → vi, cuồng → vi, khùng → vi
Volapûkî: lienetik → vo
Weylsî: gwallgof → cy, ynfyd → cy, gorffwyll → cy, lloerig → cy
Ximêrî: ឆ្កួត → km (chkuət), លលាតែ (lɔɔliətae), ឧម្មត្តកៈ (ʼŏmmôttâkaʼ)
Yûnanî: τρελός → el n (trelós)
Kevn: μανιώδης (maniṓdēs)
Zhuangî: bag

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dîn	dîn
Îzafe	dîna	dînên
Çemandî	dînê	dînan
Nîşandera çemandî	wê dînê	wan dînan
Bangkirin	dînê	dînino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dînek	dînin
Îzafe	dîneke	dînine
Çemandî	dînekê	dîninan

dîn mê

dên, dêhn, dihn, bal, mereq, serinc, enteres
- Dîna xwe bide nik bayê barîn ey birader/ Sitêra sibê îro ji şerqê li me da der/ Rewşen kirî Kurdistan, bi carek wê seraser/ Nîşana sibê ye, fereca xêrê ne dûr e. — (Seydayê Tîrêj: Bilbilê Dilşadî)

Lêker

dîn

Guhartoyeke dîtin.