dîn

 Binêre herwiha: din

Kurdî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /diːn/

• Deng (Bidlîs)

• Kîtekirin: dîn

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dîn	dîn
Îzafe	dînê	dînên
Çemandî	dînî	dînan
Nîşandera çemandî	wî dînî	wan dînan
Bangkirin	dîno	dînino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dînek	dînin
Îzafe	dînekî	dînine
Çemandî	dînekî	dîninan

dîn nêr

2. Bîr û baweriyên mirovan li ser hindê ka dinya û mirov çawan çêbûye û Xwedê yan xweda çawan in û têkiliyên Wî yan wan û mirovan çawan.

   Hevmane: ayîn, bawerî, ol, peristkarî, diyanet

   Dînê îslamê, dînê fileyan, dînê êzidiyan, dînê zerdeştiyan, dînê cihûyan.

   Dîn û îman nan e, nan ku tune be, bende îro êzdî ye sibe misilman e

   • Daye me mîrasa Qur'ana Kerîm
     Dînê me kir kamil û ni'met-temam— (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hesenê Bateyî)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دين‎

Jê

 

• bidîn
• bêdîn
• bêdînî
• (navdêr) dînbûn
• (lêker) dîn bûn
• (rengdêr) dînbûyî
• dîndar
• dîndarî
• dînhişk
• (navdêr) dînkirin
• (lêker) dîn kirin
• dînnerm
• dînperist
• dînperist
• dînperistî
• dînperwer
• dînî

Têkildar

 

• dua
• ewliya
• lava
• lawij
• nimêj
• nivêj
• peristin
• peyamber
• pêxember
• rojî
• xweda
• xwedawend
• xwedawendî
• xwedayî
• Xwedê
• Yezdan
• yezdanî
• zekat

Etîmolojî

Peyveke hevpar ya Rojhilata Navîn e., hevreha farisî دین‎, pehlewî dên, avestayî deêna û belkî sanskrîtî धर्म (dherme-). Peyva "dîn" bi hezaran sal e ku hem di zimanên îranî û hem jî yên samî de heye: avestayî "deêna", pehlewî "dên", akadî "dînu" (di wî zimanî de bi maneya "qanûn"ê). Bi ihtimalek mezin rehê peyvê samî ye lê ji akadî (ku zimanek samî ye) bi rêya zimanek din (belkî elamî) ketiye avestayî û ji avestayî jî ketiye pehlewî û taliyê dîsa li erebî vegeriye. Forma niha ya kurdî/farisî bi ihtimalek mezin bi rêya îslamê ji erebî hatiye wergirtin lê dîroka wê gelek dirêj û hêja ye. Bo peyvek din jî ku pêşî ji zimanên îranî ketiye zimanê erebî û paşî bi forma xwe ya erebî li zimanên îranî vegeriye, binere: birc.

Idiaya Beghyani, ku dibêje "dîn" peyveke hindûewropî ye, bêbingeh e ji ber ku ji bilî zimanên îranî ev peyv di zimanên din yên hindûewropî de peyda nabe. Zimanên îranî jî ew ji zimanên rojhilatî wergirtiye.^{[çavkanî hewce ye]} Gelek berî avestayî ew peyv di zimanên samî de - wek akadî - hatiye bikaranîn.^{[çavkanî hewce ye]}

Werger

• Afrîkansî: godsdiens → af
• Çekî: naboženství → cs
• Çînî: 宗教 → zh (zōng-jiào)
• Danmarkî: religion → da
• Almanî: Religion → de m, Glaube → de m, Achtung → de m, Irre → de m, närrisch → de, ^?irrsinnig → de, ^?durchgeknallt → de, ^?zornig → de, ^?Begeisterte → de
• Erebî: ديانة‎ (diyane[t]), دين (dîn), ^?أرعن‎ → ar, ^?الدیانة‎ → ar, ^?الصبغة‎ → ar, ^?الصریع‎ → ar, ^?العقیدة‎ → ar, ^?العمر‎ → ar, ^?المشفوع‎ → ar, ^?مجنون‎ → ar, ^?مسعور‎ → ar, ^?معنون‎ → ar, ^?مفتون‎ → ar
• Esperantoyî: religio → eo
• Farisî: دین‎ → fa, ^?عصبانی‎ → fa, ^?آیین‎ → fa, ^?بینش‎ → fa, ^?دیوانه‎ → fa, ^?شوریده‎ → fa, ^?شیفته‎ → fa, ^?مجنون‎ → fa
• Ferî: trúgv → fo, átrúnaður → fo
• Fînî: uskonto → fi
• Fransî: religion → fr
• Frîsî: godstjinst → fy, leauwe → fy, religy → fy
• Holendî: religie → nl, geloof → nl, godsdienst → nl
• Mecarî: vallás → hu
• Indonezî: agama → id
• Inglîzî: religion → en, psychotic → en, daffy → en, daft → en, demented → en, screwy → en, theo- → en, ^?crazed → en, ^?bedlamite → en, ^?bereft of reason → en, ^?boob → en, ^?brainsick → en, ^?creed → en, ^?dippy → en, ^?distraught → en, ^?dyne → en
• Îtalî: religione → it
• Îzlendî: trú → is
• Japonî: 宗教 → ja
• Katalanî: religió → ca
• Koreyî: 종교 → ko (jonggyo) (jong-gyo)
• Latînî: religio → la
• Malezî: agama → ms
• Norwecî: religion → no
• Papyamentoyî: religion → pap
• Polonî: religia → pl
• Portugalî: religião → pt
• Rusî: религия → ru (religija), вера → ru (vera), вероисповедание → ru (veroispovedanije)
• Spanî: religión → es m, loco → es
• Swêdî: religion → sv
• Tagalogî: pananámpalatáya → tl, relihiyón → tl
• Tirkî: din → tr, diyanet → tr, kült → tr
• Yûnanî: θρησκεία → el (thriskeía), θρήσκευμα → el (thrískevma)

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
dîn	dîntir	herî dîn dîntirîn

dîn

2. kesa/ê bêaqil, bêhiş, bêmejî
3. har, netebitî

Herwiha

• dhîn
• dîhn

Hevmane

• şeyda
• şêt
• dîwane

Jê

• dînatî
• dînî
• dînîtî
• dîntî

Etîmolojî

Kurtkirina dêwane, dêwîn, hevreha farisî دیوانه‎ (dîvanê) ji dêw (“bi maneya cin”) + -ane. Bide ber mecnûn.

Werger

• Afrîkansî: mal → af, bedol → af, besete → af
• Bambarayî: fatɔ → bm
• Danmarkî: sindssyg → da
• Almanî: dumm → de, irre → de, toll → de, verrückt → de, wahnsinnig → de
• Erebî: مجنون‎ → ar
• Esperantoyî: freneza → eo
• Ferî: vitleysur → fo, frá sær sjálvum → fo
• Fînî: hullu → fi
• Fransî: fou → fr
• Frîsî: dûm → fy, dwylsinnich → fy, sljochtsinnich → fy
• Holendî: dol → nl, dolzinnig → nl, gek → nl, krankzinnig → nl, stapel → nl, uitzinnig → nl, waanzinnig → nl, zot → nl
• Îdoyî: fol(-ul, -in)o → io, bufono → io, episkopo → io
• Indonezî: gila → id
• Inglîzî: crazy → en, insane → en, mad → en, lunatic → en nuts → en, barmy → en, wild → en, wacky → en, ^?faith → en, ^?loco → en, ^?loony → en, ^?macule → en, ^?madman → en, ^?maniac → en, ^?moon struck → en
• Îtalî: pazzo → it, matto → it, folle → it
• Japonî: 狂った → ja, 突飛な → ja
• Katalanî: boig boja → ca, foll → ca
• Latînî: amens → la, astrosus → la, cerebrosus → la, Ceritus → la, Cerritus → la, demens → la
• Malezî: gila → ms
• Mayayiya yukatekî: chokow pol
• Papyamentoyî: loko → pap
• Portugalî: insano → pt, louco → pt
• Rusî: безумный → ru (bezumnyj)
• Sirananî: law → srn
• Spanî: loco → es, alienado → es, frenético → es
• Swêdî: dåraktig → sv, förryckt → sv, galen → sv, stollig → sv, tok → sv, tokig → sv, vansinnig → sv, vriden → sv
• Tagalogî: balíw → tl
• Tirkî: deli → tr, kaçık → tr, çılgın → tr, divane → tr, mecnun → tr, meczup → tr

Navdêr 2

dîn mê

1. dên, dêhn, dihn, bal, mereq, serinc, enteres:
   • Dîna xwe bide nik bayê barîn ey birader/ Sitêra sibê îro ji şerqê li me da der/ Rewşen kirî Kurdistan, bi carek wê seraser/ Nîşana sibê ye, fereca xêrê ne dûr e. — (Seydayê Tîrêj: Bilbilê Dilşadî)

Lêker

dîn

1. Guhartoyeke dîtin.