bîr
Bilêvkirin
biguhêreNavdêr 1
biguhêreZayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | bîr | bîr |
Îzafe | bîra | bîrên |
Çemandî | bîrê | bîran |
Nîşandera çemandî | wê bîrê | wan bîran |
Bangkirin | bîrê | bîrino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | bîrek | bîrin |
Îzafe | bîreke | bîrine |
Çemandî | bîrekê | bîrinan |
bîr mê
- yad, hafîze, xatîre, hiş, mejî, ser,
şiyan û kapasîteya hişê mirovan ku bûyer qeyd dike û paşî dikare vegerrîne- Ew di zikê erdê de veşartî ne û xewa xwe dikin, ta ku rojekê tê bîra yekê ji wan şiyar bibe... — (Mîrzayê Biçûk, Antoine de Saint-Exupéry, werger: Fawaz Husên, Weşanên Nûdem)
- Dû re hevalên wî Ferxo û îso hatin bîra wî. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
Ji wêjeya klasîk
biguhêre- Nepirsî qet hebîb carek
Gelo nayêne bîrê em
Di vê nêçîr û ravê da — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Bi alfabeyên din
biguhêreJê
biguhêreEtîmolojî
biguhêreHevreha soranî بیر (bîr), zazakî vîr, hewramî wîr, farisî ویر (vîr), بیر (bîr) û بر (bir), pehlewî vîr û vîrek, avestayî vîre-, belûçî gîr... ji zimanên îranî. Her sê formên farisî jî kêm li kar in, li cihê wan یاد (yad) serdest e û van salên dawîn ji farisî bi rêya soranî ketiye kurmancî jî: yad. "Bîr" ya bi maneya "yad" û "bîr" ya bi wateya "çala avê" ji aliyê etîmolojiyê ve ne ji eynî rehî ne.
Werger
biguhêreyad, hafize, xatire
- Afrîkansî: geheue → af
- Albanî: kujtesë → sq m
- Almanî: Gedächtnis → de nt
- Amharî: ትዝታ (təzta), ትውስታ (təwsta)
- Astûrî: memoria m
- Azerî: yaddaş, hafizə, xatirə → az
- Başkîrî: иҫ (iθ), хәтер (xäter)
- Belarusî: па́мяць m (pámjacʹ)
- Bengalî: স্মৃতি (śmriti), ইয়াদ → bn (iẏad)
- Bretonî: koun → br n
- Bulgarî: па́мет → bg m (pámet)
- Burmayî: မှတ်ဉာဏ် → my (hmatnyan), စိတ်မှတ် → my (cithmat)
- Çekî: paměť → cs m
- Çerokî: ᎠᏅᏓᏗᏍᏗ (anvdadisdi)
- Çînî:
- Danmarkî: hukommelse g
- Endonezyayî: ingatan → id, memori → id
- Erebî: ذَاكِرَة m (ḏākira), حَافِظَة m (ḥāfiẓa)
- Ermenî: հիշողություն → hy (hišoġutʻyun), հուշ → hy (huš)
- Erzayî: мелем (melem)
- Esperantoyî: memoro
- Estonî: mälu
- Farisî: حافظه → fa (hâfeze), یاد → fa (yâd)
- Ferî: minni nt
- Fînî: muisti → fi
- Fransî: mémoire → fr m
- Gaelîka skotî: cuimhne m
- Galîsî: memoria → gl m, acordanza m
- Gujaratî: યાદ m (yād)
- Gurcî: მეხსიერება (mexsiereba), მახსოვრობა (maxsovroba)
- Hawayî: hoʻomanaʻo ʻana, haliʻa
- Hindî: स्मृति → hi m (smŕti), याद → hi m (yād), हाफ़िज़ा n (hāfizā)
- Holendî: geheugen → nl nt
- Îbranî: זיכרון \ זִכָּרוֹן → he n (zikarón)
- Îdoyî: memoro → io
- Îngilîziya kevn: ġemynd m
- Îngilîzî: memory → en
- Îngriyî: muisto
- Îrlendî: cuimhne m
- Îtalî: memoria → it m
- Îzlendî: minni → is nt
- Japonî: 記憶 → ja (きおく, kioku)
- Kannadayî: ನೆನಪು → kn (nenapu)
- Katalanî: memòria → ca m
- Keçwayî: yarpay
- Kirgizî: эс → ky (es)
- Kîngalî: මතක (mataka)
- Koreyî: 기억 → ko (gieok)
- Latgalî: atguods n
- Latînî: memoria m
- Latviyayî: atmiņa m
- Lawsî: ຄວາມຊົງຈຳ → lo (khuām song cham), ຄວາມຈຳ (khuām cham)
- Lîtwanî: atmintis → lt m
- Luksembûrgî: Gediechtnes nt, Memoire m, Erënnerung m
- Makedonî: меморија m (memorija), сеќавање nt (seḱavanje), памтење nt (pamtenje), помнење nt (pomnenje),
- Malayalamî: ഓര്മ്മശക്തി (ōrmmaśakti)
- Malezî: ingatan → ms
- Maltayî: memorja m
- Mançûyî: ᡝᠵᡝᠰᡠ (ejesu)
- Manksî: cooinaght n
- Maorî: maharatanga
- Maratî: आठवण → mr m (āṭhvaṇ), स्मृती m (smrutī)
- Mecarî: emlékezet → hu, memória → hu
- Melanauyiya navendî: keneng
- Mîrandî: mimória
- Mongolî: ой ухаан (oj uhaan)
- Nepalî: स्मृति → ne (smr̥ti)
- Normandî: mémouaithe m
- Norwecî:
- Norweciya bokmålî: hukommelse → no n, minne → no nt
- Norweciya nînorskî: minne nt
- Oksîtanî: memòria → oc m
- Oygurî: خاتىرە (xatire), ياد (yad)
- Ozbekî: yod → uz, xotira → uz, hofiza → uz
- Peştûyî: حافظه → ps m (hāfezá), ياد → ps n (yād)
- Polonî: pamięć → pl m
- Portugalî: memória → pt m
- Puncabî: ਯਾਦ m (yād)
- Qazaxî: ес → kk (es), жад (jad)
- Romancî: regurdientscha m, ragurdànza m, ragurdientscha m, algurdaunza m, algordanza m, algord n
- Romanyayî: memorie → ro m
- Rusî: па́мять → ru m (pámjatʹ)
- Sanskrîtî: स्मरणशक्ति m (smaraṇaśakti), स्मृति → sa m (smṛti)
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Kirîlî: памѧть m (pamętĭ)
- Slaviya rojavayî ya kevn: памѧть m (pamętĭ)
- Slovakî: pamäť m
- Slovenî: spomin → sl n
- Spanî: memoria → es m
- Swahîlî: kumbukumbu → sw
- Swêdî: minne → sv nt, hågkomst → sv g, erinring → sv g
- Şorî: эс (es)
- Tacikî: ёд (yod), зеҳн (zehn), хотир → tg (xotir), ҳофиза (hofiza)
- Tagalogî: alaala → tl
- Tamîlî: ஞாபகம் → ta (ñāpakam)
- Tayî: ความจำ → th, ความทรงจำ
- Telûgûyî: జ్ఞాపకము → te (jñāpakamu)
- Teterî: хәтер → tt (xäter), ис → tt (is)
- Tirkî: hafıza → tr, bellek → tr, hatır → tr
- Tirkmenî: hakyda, huş, ýadygär, ýat, ýatlama
- Tîbetî: ཁྱིམ་དྲན་སེམས་ནད (khyim dran sems nad)
- Urdûyî: یاد → ur m (yād), حافظه m (hāfiza)
- Ûkraynî: па́м'ять m (pámʺjatʹ)
- Viyetnamî: trí nhớ → vi
- Weylsî: cof → cy
- Ximêrî: សតិ → km (sɑteʼ)
- Yagnobî: ёд
- Yidîşî: זכּרון n (zikorn), זיקאָרן n (zikorn)
- Yûnanî: μνήμη → el m (mními)
- Kevn: μνημοσύνη m (mnēmosúnē)
- Zhuangî: geiqsingq, geiq
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Navdêr 2
biguhêrebîr mê
- Çala çêkirî bo ku ava baranê tê de bicive û mirov bo xwe bi kar bîne.
- Bîrên sehrayê tenê qideke di nava xîzê de kolayî ne. — (Mîrzayê Biçûk, Antoine de Saint-Exupéry, werger: Fawaz Husên, Weşanên Nûdem)
- hiş, mejî, ser,
şiyan û kapasîteya hişê mirov ku bûyer û rûdanan tomar bike û karibe şûnda va bîne, ew cih ji serê mirovî yê zanîn û tecrûbeyên wê /wî tê de
Bi alfabeyên din
biguhêreBide ber
biguhêreEtîmolojî
biguhêreJi erebî بِئْر (biʾr), hevreha ܒܐܪܐ (bîira) ya aramî, בְאֵר (biê) ya îbranî û bir ya maltayî.
Bi zaravayên din
biguhêre- Soranî: bîr
Werger
biguhêreçala avê, kaniya neftê û hwd.
- Afarî: qeela
- Afrîkansî: fontein → af
- Albanî: pus → sq n, burishtë → sq m, ubël → sq n, buronjë → sq m
- Almanî: Brunnen → de n, Quelle → de m, Brunnenschacht n, Bohrloch → de nt
- Amharî: ምንጭ (mənč̣)
- Aramî:
- Aromanî: fãntãnã m, puts
- Asamî: কুঁৱা (kũwa)
- Astûrî: pozu n
- Avarî: гъуй (ġuj)
- Azerî: quyu → az
- Balînî: sémér
- Baskî: putzu
- Başkîrî: ҡоҙоҡ (qoðoq), ҡойо (qoyo); ҡотоҡ (qotoq), оро (oro)
- Bau bidayuh: prigi
- Belarusî: сту́дзень → be n (stúdzjenʹ), кало́дзеж n (kalódzjež)
- Belûçî: چات (cát)
- Bretonî: puñs → br n
- Bulgarî: кла́денец → bg n (kládenec)
- Burmayî: တွင်း → my (twang:), ရေတွင်း → my (re-twang:)
- Çamicuroyî: itepo'sa
- Çeçenî: гӏу (ġu)
- Çekî: studna → cs m, studánka → cs m, vrt → cs n
- Çerokî: ᎠᎹᏢᏗᎢ (amatlvdii)
- Çînî:
- Çuvaşî: ҫӑл (śăl), пусӑ (pusă)
- Danmarkî: brønd g
- Endonezyayî: sumur → id
- Erebî: بِئْر n (biʾr)
- Ermenî: ջրհոր → hy (ǰrhor)
- Esperantoyî: puto → eo
- Estonî: kaev → et
- Farisî: چاه → fa (čâh)
- Ferî: brunnur n, bruður n
- Fînî: kaivo → fi
- Fransî: puits → fr n
- Friyolî: poç n, poč n
- Frîsî: welle
- Gaelîka skotî: fuaran n
- Galîsî: pozo → gl n
- Gurcî: ჭა → ka (č̣a), წყარო (c̣q̇aro), წყალსატევი (c̣q̇alsaṭevi)
- Hindî: कूआँ n (kūā̃)
- Holendî: bron → nl m, put → nl n
- Îbranî: בְאֵר → he m (b'er)
- Îdoyî: puteo → io
- Îlokanoyî: bubon nt
- Îngilîzî: well → en
- Îngûşî: гӏув (ġū)
- Înterlîngua: puteo
- Îrlendî: tobar n
- Îrlendiya kevn: topar n
- Îtalî: pozzo → it n
- Îzlendî: brunnur → is n, borhola m
- Japonî: 井戸 → ja (いど, ido)
- Javayiya kevn: sumur
- Javayî: sumur → jv
- Kannadayî: ಬಾವಿ → kn (bāvi)
- Katalanî: pou → ca n
- Kirgizî: кудук → ky (kuduk)
- Kîmaragangî: talaga
- Koreyî: 샘 → ko (saem), 우물 → ko (umul)
- Latînî: puteus → la n
- Latviyayî: aka m
- Lawsî: ນ້ຳສ້າງ (nam sāng), ນ້ຳບໍ່ (nam bǭ), ນໍ້າສ້າງ → lo (nam sāng)
- Lezgînî: къуй (q̄uj)
- Lîmbûrgî: pöt → li
- Lîtwanî: šulinys n
- Lombardî: pozz, puss
- Luksembûrgî: Pëtz
- Makedonî: бунар n (bunar)
- Malayalamî: കിണർ → ml (kiṇar), ഊറ്റ് → ml (ūṟṟŭ), ഉറവ → ml (uṟava), എന്തിന്റെയും വറ്റാത്ത ഉറവ (entinṟeyuṃ vaṟṟātta uṟava)
- Malezî: perigi → ms, telaga minyak, telaga, sumur → ms, luak → ms
- Maltayî: bir n
- Mançûyî: ᡥᡡᠴᡳᠨ (hūcin)
- Mecarî: kút → hu
- Melanauyiya navendî: teba
- Misrî:
(ẖnmt m) - Mwanî: nrimbu
- Napolîtanî: puzzo n
- Nedersaksî: Born → nds
- Nepalî: ईनार (īnār)
- Normandî: pyit n
- Norwecî: brønn → no
- Norweciya nînorskî: brunn n
- Ojibweyî: onda'ibaan
- Oksîtanî: potz → oc
- Osetî: цъай (c’aj)
- Osmanî: قیو (kuyu)
- Oygurî: قۇدۇق → ug (quduq)
- Ozbekî: quduq → uz, chuqur → uz
- Polonî: studnia → pl m
- Portugalî: poço → pt n
- Puncabî: ਖੂਹ (khūh)
- Qazaxî: құдық (qūdyq)
- Romagnolî: poz n
- Romancî: puoz n
- Romanyayî: fântână → ro m, puț → ro nt
- Rusî: коло́дец → ru n (kolódec), сква́жина → ru m (skvážina), студене́ц n (studenéc)
- Sahoyî: ceela
- Sanskrîtî: कूप → sa n (kūpa)
- Sardînî: pussu n, putzu n
- Sebwanoyî: mahusay
- Sicîlî: puzzu → scn n
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Kirîlî: кладѧѕь n (kladędzĭ), стоуденьць n (studenĭcĭ)
- Slaviya rojavayî ya kevn: колодѧзь n (kolodęzĭ), колодезь n (kolodezĭ)
- Slovakî: studňa → sk m
- Slovenî: vodnjak → sl, vrtina
- Spanî: aljibe → es n, pozo → es n
- Swahîlî: kisima → sw
- Swêdî: brunn → sv g
- Tabasaranî: къуйи (q̄uji)
- Tacikî: чоҳ → tg (čoh)
- Tagalogî: balon
- Tamîlî: கிணறு → ta (kiṇaṟu)
- Tarifitî: anu n
- Taşelhitî: ⴰⵍⵓ n (alu)
- Tayî: บ่อน้ำ, ตะพัง → th, ตระพัง → th
- Telûgûyî: నుయ్యి → te (nuyyi), బావి → te (bāvi)
- Ternateyî: sumu
- Teterî: кое → tt (qoye)
- Tirkî: kuyu → tr
- Tirkmenî: guýy, gowy → tk
- Tîbetî: ཁྲོན་པ (khron pa)
- Tokpisinî: hul bilong wara
- Ugarîtî: 𐎁𐎛𐎗 (bỉr)
- Urdûyî: کنواں n (knoāṉ)
- Ûkraynî: коло́дязь n (kolódjazʹ), крини́ця → uk m (krynýcja), коло́дець n (kolódecʹ)
- Venîsî: pos n, poso n
- Vepsî: kaiv
- Viyetnamî: giếng → vi
- Walonî: pousse → wa n
- Weylsî: ffynnon → cy m
- Ximêrî: អណ្ដូង → km (ʼɑndoung)
- Yidîşî: ברונעם n (brunem), קוואַל n (kval), קרעניצע m (krenitse)
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Navdêr 3
biguhêreÇavkaniya vê peyvê tune ye û ji ber wê peyitandina agahiyan ne mimkin e. Ji bo başkirina vê peyvê ji kerema xwe re çavkaniyan pê ve bike. Herwiha binêre gotûbêja li Wîkîferheng:Daxwazên peyitandinê. (+) Li çavkaniyê bigere: "bîr" – nûçe · kitêb · zanyar · wêne |
bîr nêr
Etîmolojî
biguhêre- Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.
Werger
biguhêreNavdêr 4
biguhêrebîr mê
- (vexwarina alkoholîk) Guhartoyeke bîre.
Navdêr
biguhêrebîr nêr
Navdêr
biguhêrebîr