dêw

 Binêre herwiha: dew û Dew

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /deːw/

Navdêr 1

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dêw	dêw
Îzafe	dêwê	dêwên
Çemandî	dêwî	dêwan
Nîşandera çemandî	wî dêwî	wan dêwan
Bangkirin	dêwo	dêwino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dêwek	dêwin
Îzafe	dêwekî	dêwine
Çemandî	dêwekî	dêwinan

Dêwek jinekê direvîne.

dêw bi gelemperî nêr

1. Hin afirandiyên aşopî anku çîrokî yên pir mezin.
   • Lê ko hişyar im gelo yan xewn e min dîtî bi xwab
     Dêwê mel'ûn û munafiq ê Xudê rûreş kirî
     Ma bi bala hilkişêtin 'aqibet çî bit selab — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
2. Kesa/ê pir zexim anku gir.

Herwiha

• dêwel

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دێو‎

Jê

• dêwaz (mezinê dêwan)
• dêwane
• dêwî
• dêwîtî
• dêwtî
• dîn (“bi maneya bêaqil, bêhiş”)

Bide ber

• cin
• firîşte
• perî

Etîmolojî

Hevreha soranî دێو‎ (dêw), zazakî dêw (devoka Çewlîgê dêb, dyêb), belûçî [skrîpt hewce ye] (dêw), farisî دیو‎ (dîv, dêv), peştûyî [skrîpt hewce ye] (dêw), farisiya navîn dêv, hexamenişî deyve-, avestayî 𐬛𐬀𐬉𐬬𐬀‎ (deêve-, deêwe-), sanskrîtî देव (devá, “xweda”), rûsî диво (dîvo, “ecêb”), latînî dīvus (xwedayî) û deus (xweda > fransî dieu, spanî dios), latviyayî dievs (xweda), lîtwanî dievas (xweda), yûnaniya kevn Ζεύς (Zeús) (Zêûs: xweda, Zeûs), hîtîtî 𒅆𒍑 (sîus: xweda), îngilîziya kevn Tīw (xweda > îngilîziya nû Tuesday = sêşem, "roja Tīwî")... hemû ji proto-hindûewropî *deywós (“xweda, esmanî”) ji *dyew- (“esman, roja li esmanan”) ku herwiha serekaniya diēs (“roj, 24 saet”) ya latînî ye.

Pêşî wateya peyvê "xweda" bû lê paşî di zimanên îranî de maneya wê guherî û bû "xwedayê jêrîn, dêw, şeytan".

ديو‎ (diyû) ya erebî, dev ya tirkî, دیو‎ (dîv) ya osmanî, դեւ (dew) ya ermeniya kevn, դև (dew) ya ermeniya nû, დევი (devi) ya gurcî, دیو‎ (dîv) ya urdûyî, див (dîv) ya sirbî, div ya xirwatî... ji zimanên îranî hatine wergirtin.

Çavkanî

• Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
• Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
• Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
• The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
• Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em

Werger

• Abxazî: аиныжә (āinəž°), адау (ādāu)
• Afrîkansî: reus
• Albanî: katallaj n, gjigant → sq n
• Almanî: Riese → de n, Riesin → de m, Gigant → de n, Gigantin m
• Azerî: nəhəng → az, pəhləvan → az, div
• Belarusî: веліка́н n (vjelikán), гіга́нт n (hihánt), во́лат n (vólat)
• Bengalî: দৈত্য (doitjô)
• Bulgarî: велика́н n (velikán), гига́нт n (gigánt)
• Çekî: obr → cs n
• Çerokî: ᏧᎵᎧᎷ (tsulikalu), ᏧᎵᎦᎳ (tsuligala)
• Çînî:

  Kantonî: 巨人 (geoi⁶ jan⁴)

  Mandarînî: 巨人 → zh (jùrén)

• Danmarkî: kæmpe g
• Endonezyayî: gergasi → id, raksasa → id
• Erebî: عِمْلَاق‎ n (ʿimlāq)

  Erebiya hîcazî: عِملاق‎ n (ʕimlāq, ʕimlāg)

• Ermenî: հսկա → hy (hska), աժդահա → hy (aždaha)

  Ermeniya kevn: հսկայ (hskay), սկայ (skay)

• Esperantoyî: giganto
• Estonî: hiiglane → et
• Farisî: غول‎ → fa (ğul)
• Ferî: risi n
• Fînî: jättiläinen → fi, jätti → fi
• Fransî: géant → fr n

  Fransiya kevn: gaiant n, jaiant n

• Frîsiya bakur: Riis n
• Gaelîka skotî: famhair n
• Galîsî: xigante → gl n an m
• Gurcî: ბუმბერაზი (bumberazi), გოლიათი (goliati), დევი (devi)
• Hindî: दानव → hi n (dānav), देव → hi n (dev), दैत्य → hi n (daitya)
• Holendî: reus → nl n
• Îbranî: עֲנָק‎ n (anák), נָפִיל‎ n (nafíl)
• Îdoyî: giganto → io
• Îngilîziya kevn: ent n
• Îngilîzî: giant → en
• Îrlendî: fathach → ga n, arracht n

  Îrlendiya kevn: aithech n

• Îtalî: gigante → it n, colosso → it n
• Îzlendî: risi → is n
• Japonî: 巨人 → ja (きょじん, kyojin)
• Kapverdî: jiganti
• Katalanî: gegant → ca n
• Kirgizî: дөө → ky (döö), алп → ky (alp)
• Koreyî: 거인 → ko (geoin)
• Latînî: gigas n
• Latviyayî: milzis → lv n, milze m, gigants n
• Lawsî: ຍັກ (nyak)
• Lîtwanî: milžinas n
• Luhyayî: okundu
• Makedonî: џин n (džin), ги́гант n (gígant)
• Malezî: gergasi → ms, raksasa → ms
• Manksî: foawr n
• Mecarî: óriás → hu
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: kjempe → no n an m

• Oygurî: پالۋان‎ (palwan), گىگانت‎ (gigant)
• Ozbekî: pahlavon → uz, gigant → uz
• Peştûyî: دېب‎ → ps n (deb), دېو‎ n (dew)
• Pijînî: jaean
• Plodîşî: Ries n
• Polonî: olbrzym → pl n, gigant → pl n, wielkolud → pl
• Portugalî: gigante → pt n
• Qazaxî: алып (alyp)
• Qiptî: ⲁⲫⲱⲫ n (aphōph)
• Romanyayî: uriaș → ro n, gigant → ro n
• Rusî: велика́н n (velikán), исполи́н n (ispolín), гига́нт n (gigánt), тита́н n (titán), ве́лет n (vélet), во́лот n (vólot)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: ди̏в n, го̏роста̄с n, орѝја̄ш n

  Latînî: dȉv → sh n, gȍrostās → sh n, orìjāš → sh n

• Slovakî: obor n
• Slovenî: velikan → sl n, orjak → sl n
• Sotoyiya başûr: seqhobane
• Spanî: gigante → es n
• Swahîlî: jitu → sw
• Swêdî: jätte → sv g
• Şîngazîcayî: djindru 5 an 6
• Tacikî: девпайкар (devpaykar), ғул (ġul)
• Tagalogî: higante
• Taosî: t’òyłóna
• Tayî: ยักษ์ → th, ไจแอนต์
• Tirkî: dev → tr
• Urdûyî: دیو‎ n (dev)
• Ûkraynî: ве́летень n (véletenʹ), ве́лет n (vélet), гіга́нт n (hihánt)
• Viyetnamî: người khổng lồ
• Volapûkî: gianan, higianan, jigianan
• Weylsî: cawr → cy n

• Ximêrî: យក្ស (yŭəksɑɑ), កុម្ពណ្ឌ → km (kompɔɔndɔɔ)
• Yûnanî: γίγαντας → el n (gígantas)

  Kevn: γίγας n (gígas)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Formeke navdêrê

dêw

1. Rewşa çemandî ya nêr a yekjimar a binavkirî ya dew.

   Ew dêw vedixwe. ― Ew dewî vedixwe.

Hevmane

• dewî