dêw
Kurmancî biguhêre
Bilêvkirin biguhêre
biguhêre
Zayenda nêr a binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | dêw | dêw |
Îzafe | dêwê | dêwên |
Çemandî | dêwî | dêwan |
Nîşandera çemandî | wî dêwî | wan dêwan |
Bangkirin | dêwo | dêwino |
Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | dêwek | dêwin |
Îzafe | dêwekî | dêwine |
Çemandî | dêwekî | dêwinan |
dêw bi gelemperî nêr
- Hin afirandiyên aşopî anku çîrokî yên pir mezin.
- Lê ko hişyar im gelo yan xewn e min dîtî bi xwab
Dêwê mel'ûn û munafiq ê Xudê rûreş kirî
Ma bi bala hilkişêtin 'aqibet çî bit selab — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
- Lê ko hişyar im gelo yan xewn e min dîtî bi xwab
- Kesa/ê pir zexim anku gir.
Herwiha biguhêre
Bi alfabeyên din biguhêre
Jê biguhêre
Bide ber biguhêre
Etîmolojî biguhêre
Hevreha soranî دێو (dêw), zazakî dêw (devoka Çewlîgê dêb, dyêb), belûçî [skrîpt hewce ye] (dêw), farisî دیو (dîv, dêv), peştûyî [skrîpt hewce ye] (dêw), pehlewî dêv, hexamenişî deyve-, avestayî 𐬛𐬀𐬉𐬬𐬀 (deêve-, deêwe-), sanskrîtî देव (devá, “xweda”), rûsî диво (dîvo, “ecêb”), latînî dīvus (xwedayî) û deus (xweda > fransî dieu, spanî dios), latviyayî dievs (xweda), lîtwanî dievas (xweda), yûnaniya kevn Ζεύς (Zeús) (Zêûs: xweda, Zeûs), hîtîtî 𒅆𒍑 (sîus: xweda), îngilîziya kevn Tīw (xweda > îngilîziya nû Tuesday = sêşem, "roja Tīwî")... hemû ji proto-hindûewropî *deywós (“xweda, esmanî”) ji *dyew- (“esman, roja li esmanan”) ku herwiha serekaniya diēs (“roj, 24 saet”) ya latînî ye.
Pêşî wateya peyvê "xweda" bû lê paşî di zimanên îranî de maneya wê guherî û bû "xwedayê jêrîn, dêw, şeytan".
ديو (diyû) ya erebî, dev ya tirkî, دیو (dîv) ya osmanî, դեւ (dew) ya ermeniya kevn, դև (dew) ya ermeniya nû, დევი (devi) ya gurcî, دیو (dîv) ya urdûyî, див (dîv) ya sirbî, div ya xirwatî... ji zimanên îranî hatine wergirtin.
- Çavkanî
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
- Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
- The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
- Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em
Werger biguhêre
- Abxazî: аиныжә (āinəž°), адау (ādāu)
- Afrîkansî: reus
- Albanî: katallaj n, gjigant → sq n
- Almanî: Riese → de n, Riesin → de m, Gigant → de n, Gigantin m
- Azerî: nəhəng → az, pəhləvan → az, div
- Belarusî: веліка́н n (vjelikán), гіга́нт n (hihánt), во́лат n (vólat)
- Bengalî: দৈত্য (doitjô)
- Bulgarî: велика́н n (velikán), гига́нт n (gigánt)
- Çekî: obr → cs n
- Çerokî: ᏧᎵᎧᎷ (tsulikalu), ᏧᎵᎦᎳ (tsuligala)
- Çînî:
- Danmarkî: kæmpe g
- Endonezyayî: gergasi → id, raksasa → id
- Erebî: عِمْلَاق n (ʿimlāq)
- Erebiya hîcazî: عِملاق n (ʕimlāq, ʕimlāg)
- Ermenî: հսկա → hy (hska), աժդահա → hy (aždaha)
- Esperantoyî: giganto
- Estonî: hiiglane → et
- Farisî: غول → fa (ğul)
- Ferî: risi n
- Fînî: jättiläinen → fi, jätti → fi
- Fransî: géant → fr n
- Frîsiya bakur: Riis n
- Gaelîka skotî: famhair n
- Galîsî: xigante → gl n an m
- Gurcî: ბუმბერაზი (bumberazi), გოლიათი (goliati), დევი (devi)
- Hindî: दानव → hi n (dānav), देव → hi n (dev), दैत्य → hi n (daitya)
- Holendî: reus → nl n
- Îbranî: עֲנָק n (anák), נָפִיל n (nafíl)
- Îdoyî: giganto → io
- Îngilîziya kevn: ent n
- Îngilîzî: giant → en
- Îrlendî: fathach → ga n, arracht n
- Îrlendiya kevn: aithech n
- Îtalî: gigante → it n, colosso → it n
- Îzlendî: risi → is n
- Japonî: 巨人 → ja (きょじん, kyojin)
- Kapverdî: jiganti
- Katalanî: gegant → ca n
- Kirgizî: дөө → ky (döö), алп → ky (alp)
- Koreyî: 거인 → ko (geoin)
- Latînî: gigas n
- Latviyayî: milzis → lv n, milze m, gigants n
- Lawsî: ຍັກ (nyak)
- Lîtwanî: milžinas n
- Luhyayî: okundu
- Makedonî: џин n (džin), ги́гант n (gígant)
- Malezî: gergasi → ms, raksasa → ms
- Manksî: foawr n
- Mecarî: óriás → hu
- Norwecî:
- Oygurî: پالۋان (palwan), گىگانت (gigant)
- Ozbekî: pahlavon → uz, gigant → uz
- Peştûyî: دېب → ps n (deb), دېو n (dew)
- Pijînî: jaean
- Plodîşî: Ries n
- Polonî: olbrzym → pl n, gigant → pl n, wielkolud → pl
- Portugalî: gigante → pt n
- Qazaxî: алып (alyp)
- Qiptî: ⲁⲫⲱⲫ n (aphōph)
- Romanyayî: uriaș → ro n, gigant → ro n
- Rusî: велика́н n (velikán), исполи́н n (ispolín), гига́нт n (gigánt), тита́н n (titán), ве́лет n (vélet), во́лот n (vólot)
- Sirboxirwatî:
- Slovakî: obor n
- Slovenî: velikan → sl n, orjak → sl n
- Sotoyiya başûr: seqhobane
- Spanî: gigante → es n
- Swahîlî: jitu → sw
- Swêdî: jätte → sv g
- Şîngazîcayî: djindru 5 an 6
- Tacikî: девпайкар (devpaykar), ғул (ġul)
- Tagalogî: higante
- Taosî: t’òyłóna
- Tayî: ยักษ์ → th, ไจแอนต์
- Tirkî: dev → tr
- Urdûyî: دیو n (dev)
- Ûkraynî: ве́летень n (véletenʹ), ве́лет n (vélet), гіга́нт n (hihánt)
- Viyetnamî: người khổng lồ
- Volapûkî: gianan, higianan, jigianan
- Weylsî: cawr → cy n
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
biguhêre
dêw