dev

Binêre herwiha: dêv

Kurmancî biguhêre

Bilêvkirin biguhêre

Navdêr 1 biguhêre

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dev	dev
Îzafe	devê	devên
Çemandî	devî	devan
Nîşandera çemandî	wî devî	wan devan
Bangkirin	devo	devino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	devek	devin
Îzafe	devekî	devine
Çemandî	devekî	devinan

Devê jinekê (1)

Di Wîkîpediyaya kurmancî de gotarek li ser devê mirov heye.

dev nêr

(anatomî) Kuna li leşî ya ku mirov tê re diaxive û dixwe.
- Ko sed Cimşîd û Keyxwisro
  Xulam in ser devê rê da — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
ber, hêl
Li devê derî sekinîbû.

Wî dev da çolê û çû. ― Wî berê xwe da çolê û çû.
(erdnîgarî) Dawiya çemekî ku av jê diherike nav deryayekê yan aveke din a mezin.
Devê çem cihekî xweş e ji bo çûna seyranê.

Bi alfabeyên din biguhêre

kurdî-erebî: دەڤ‎
kurdî-krîlî: дәв

Jê biguhêre

bidev
bêdev
bêdevî
(lêker) dev berdan
(navdêr) devberdan
(lêker) dev girtin
(navdêr) devgirtin
(rengdêr) devgirtî
devkul
devkulî
devkî
devkîtî
devok
devokî
devokîtî

Etîmolojî biguhêre

Ji proto-îranî *zefen- / *zefer-, hevreha kurmancî difin, avestayî zefen, farisiya kevin defen, belûçî دف‎ (def) / دپ‎ (dep), pehlewî dehan, farisî دهن‎ (dehen) / دهان‎ (dehan, “dev”), دم‎ (dem, “hilm, henase, bêhn, nefes”), soranî ده‌م‎ (dem, “dev”). A kurmancî kurdî ye û resentire ji peyva (dehen) hatiye ko herfa H a farisî dibe V di kurdî de, binêre van peyvan: (kulav) ko ji peyva (kolah) a farisî hatiye herweha (kevn) ko ji peyva (Kohen) hatiye. Peyva Soranî ji peyva (dêm) hatiye ko maneya Navçavan dide.

Bi zaravayên din biguhêre

Soranî: دەم‎‎ (dem)
Kurdiya başûrî:
Feylî: dem
Zazakî: fek

Werger biguhêre

1

Abenakî: mdon
Abxazî: аҿырҟьара (āč̣ərq̇̍ārā), аҿы (āč̣ə)
Açehî: babah
Adîgeyî: жэ (žă)
Afarî: af
Afrîkansî: mond → af
Ahomî: 𑜆𑜀𑜫 (pak)
Akadî: 𒅗 (pû)
Akanî: ano
Aklanon: ba-ba'
Alabamayî: ichokhalbi
Alawayî: ŋaːndal
Albanî: gojë → sq m
Almaniya bilind a kevn: mund
Almaniya Pennsylvania: Maul nt
Almanî: Mund → de n, Maul → de nt, Gosche → de m/Gosch m/Gusche → de m
Elmanîşî: Muul nt, Schnure, Gosche

Bayerî: Babbn, Letschn, May, Goschn

Frankoniya navendî: Mond n, Muhl n, Möngksche nt (diminutive), Schnüß m

Almaniya navendî ya rojhilat: Gusche

Frankoniya rhine: Gosche
Altayiya başûrî: оос (oos)
Amharî: አፍ → am (ʾäf), አንደበት (ʾändäbät)
Amîs: ngoyos
Apaçî:
Apaçiya rojava: bizéʼ
Aragonî: boca m
Aramî: ܦܘܡܐ‎
Aromanî: gurã → roa-rup
Asamî: মুখ (mukh)
Astûrî: boca → ast m
Atayalî: nqwaq
Atong (Hindistan): khuʼchuk
Avarî: кӏал (ḳal)
Avestayî: 𐬂𐬢𐬵𐬁𐬥𐬋‎ (åŋhānō), 𐬁𐬵‎ (āh), 𐬂𐬢𐬵‎ (åŋh)
Aymarayî: laka
Aynuyî: チャル (caru), チャロ (caro), パロ (paro)
Aynuyî: car
Azerî: ağız → az
Bajwayiya kendava rojava: boa'
Balanta-ganjayî: muntung
Bambarayî: da
Baskî: aho → eu
Başkîrî: ауыҙ (awïð)
Bau bidayuh: boba
Belarusî: рот → be n (rot), ву́сны n pj (vúsny)
Belûçî: دپ‎ (dap), دف‎ (daf)
Bengalî: মুখ → bn (mukh)
Bîkoliya naverast: ngimot
Bîslamayî: maot
Bororoyî: ogwa
Bretonî: genoù → br n
Bribriyî: krö n
Bruneyî: mulut
Buduxî: сив (siv)
Bugî: baba
Bulgarî: уста́ → bg m (ustá)
Bununî: ngulus
Burmayî: ပါးစပ် → my (pa:cap)
Buryatî: аман (aman)
Buyî: bas
Conxayî: ཁ (kha)
Çamicuroyî: awana
Çeçenî: батт (batt)
Çekî: ústa → cs n pj, pusa → cs m, tlama → cs m
Çepangî: काम्‌, मोङ्‌
Çerokî: ᎠᎰᎵ (aholi)
Çeyenî: -ahtsená
Çîçewayî: kamwa
Çîkasawî: iti
Çînî:
Kantonî: 口 (hau²), 嘴 (zeoi²)

Dunganî: зуй (zuy), ку (ku)

Hakkayî: 口 (khéu), 嘴 (choi)

Jinî: 嘴 (zui²)

Mandarînî: 嘴 → zh (zuǐ), 口 → zh (kǒu), 嘴巴 → zh (zuǐbā)

Min dongî: 喙 (chói, ché̤ṳ)

Minnanî: 喙 → zh-min-nan (chhuì), 口 (kháu)

Wuyî: 嘴
Çukçî: йыкыргын (jykyrgyn)
Çuvaşî: ҫӑвар (śăvar)
Dakotayî: i
Dalmatî: buca m
Danmarkî: mund → da g, kæft g
Dinkayî: thok
Divehî: އަނގަ‎ (aⁿga)
Dongşîangî: aman
Elfdalî: munn n
Elwîrî-wîderî: دان‎ (dān)
Emilî: bóca m, bòca m, båcca m
Endonezyayî: mulut → id
Erebî: فَم‎ → ar n (fam)
Erebiya misrî: بق‎ (buʿ)

Erebiya kendavî: حلج‎ (ḥalj)

Erebiya hîcazî: فَمّ‎ n (famm)

Erebiya iraqî: حلگ‎ (ḥaleg)

Erebiya fasî: فم‎ (fumm), فا‎ (fā)

Erebiya bakûrê şamê: تم‎ (temm)

Erebiya başûrê şamê: تم‎ (temm, tomm)
Ermenî: բերան → hy (beran), երախ → hy (erax)
Erzayî: курго (kurgo)
Esperantoyî: buŝo → eo
Estonî: suu → et
Evenî: амӈа (amŋa)
Evenkî: амӈа (amŋa)
Eweyî: nu nt
Extremaduranî: boca m
Farefareyî: nõorɛ
Farisî: دهان‎ → fa (dahân), دهن‎ → fa (dahan)
Fenîkî: 𐤐‎ (p)
Ferî: muður n, munnur → fo n
Fiji hindiyî: muh
Fîjî: gusu
Fînî: suu → fi
Flamiya rojava: mond
Frankoprovansî: botse m, botcha m, boche m
Fransiya kevn: buche m
Fransî: bouche → fr m, gueule → fr m
Galoyî: góll → fr, goule → fr
Friyolî: bocje m, bočhe m
Frîsiya kevn: mūth, mund, mond
Frîsiya saterlandî: Muule
Frîsî: mûle
Gaelîka skotî: beul n, craos
Gagawzî: aaz
Galîsî: boca → gl m, buso n
Gamîlaraayî: ngaay, ngay
Gorontaloyî: tunggilo
Gotî: 𐌼𐌿𐌽𐌸𐍃 n (munþs)
Gujaratî: મુખ → gu n (mukh)
Gurcî: პირი → ka (ṗiri)
Guwaranî: juru → gn
Haîtî: bouch
Hawayî: waha
Hawsayî: baki → ha
Higaononî: baba
Hindî: मुँह → hi n (mũh), मुख → hi n (mukh)
Hîlîgaynonî: baba
Hîtîtî: 𒀀𒄿𒅖 nt (aiš)
Hlaiyî: boms
Hmongî: qhov ncauj
Holendiya kevn: mund, munt
Holendî: mond → nl n, bek → nl n, muil → nl n
Hopîyî: moʼa
Îbranî: פֶּה‎ → he n (pe)
Îdoyî: boko → io
Îgboyî: onu
Îlokanoyî: ngiwat
Îngilîziya kevn: mūþ n
Îngilîzî: mouth → en
Îngriyî: suu
Îngûşî: баге (bage)
Înterlîngua: bucca → ia
Înuîtî: ᖃᓂᖅ
Înupîakî: qaniq
Îranunî: ngari'
Îrlendî: béal → ga n, béala → ga pj
Îstro-romanyayî: gúrę m
Îtalî: bocca → it m
Îzlendî: munnur → is n, kjaftur → is n
Japonî: 口 → ja (くち, kuchi)
Jarawa: ən-imun
Javayiya kevn: cangkem
Javayî: cocot → jv, cangkem → jv
Kabardî: жьэ (ẑă)
Kalalîsûtî: qaneq
Kalmîkî: амн (amn)
Kamiya başûrî: bags
Kanakanabuyî: ivici
Kannadayî: ಬಾಯ್ → kn (bāy), ಬಾಯಿ → kn (bāyi)
Kanowitî: jawai
Kanuriyî: cî
Kapampanganî: asbuk
Kapverdî: bóka
Karaçay-balkarî: аууз (awuz)
Karakalpakî: awız
Karelî: suu
Kaşûbî: gãba
Katalanî: boca → ca m
Kaurnayî: taa, naparta
Kavalanî: ngibiR
Kayingangî: jẽnky
Keçwayî: simi → qu
Keçwayiya cankayê: simi → qu

Keçwayiya wankayê: şimi

Keçwayiya watwaşê: şimi

Keçwayiya ekwadorî: shimi

Keçwayiya başurî: simi → qu
Ketî: қө (qö)
Kirgizî: ооз → ky (ooz)
Kîkongoyî: munoko
Kîkûyûyî: kanua
Kîmaragangî: kabang
Kîngalî: කට → si (kaṭa)
Kînyarwandayî: umunwa 3 an 4
Klallamî: cúcən
Komî-permyakî: ӧм (öm)
Komî-zîriyî: вом (vom)
Konkanî: तोंड (toṇḍa)
Koreyî: 입 → ko (ip)
Kornî: ganow
Korsîkayî: bocca → co m, bucca → co m, bucchi
Krî:
Kriya bejayî: mitōn

Kriya woods: ᒥᑑᐣ (mitoon)
Kumikî: авуз (awuz)
Kunigamî: 口 (くち, kuchi)
Kurtopî: ཁ (kha)
Ladînî: bocia m
Ladînoyî:
Îbranî: בוקה‎ m

Latînî: boka m
Lakî: кьацӏ (q̇ac̣)
Lakotayî: i
Latgalî: mute m
Latînî: ōs → la nt
Latviyayî: mute → lv m
Lawsî: ປາກ → lo (pāk)
Lazî: პიჯი (ṗiǯi)
Lezgînî: сив (siv)
Lingalayî: monɔkɔ
Lîgûrî: bocca m
Lîmbûrgî: móndj → li n, mónd → li n
Lîtwanî: burna → lt m, nasrai m pj
Lîvonî: sū
Lombardî: bocca m, boca m
Lotudî: kabang
Lueyî: ᦔᦱᧅ (ṗaak)
Luhyayî: kumunwa
Luksembûrgî: Mond → lb
Luşûtsîdî: qədxʷ
Luwiyanî: 𒀀𒀀𒀸𒊭 (āssa)
Maguindanaoyî: ngali
Makasarî: baba
Makedonî: у́ста m (ústa)
Makyaniya rojava: mada
Malagasî: vava → mg
Malayalamî: വായ → ml (vāya)
Malezî: mulut → ms
Maltayî: ħalq n; fomm n
Mançûyî: ᠠᠩᡤᠠ (angga)
Manksî: beeal, gob
Mansakayî: baba
Mansî: сӯп (sūp)
Maorî: māngai, waha → mi, pūahatanga
Mapuçî: wün, wən
Maranaoyî: ngari'
Maratî: मुख n (mukh), तोंड (toṇḍa)
Marî: умша
Mayayiya yukatekî: chiʼ
Mbya guaraniyî: juru
Mecarî: száj → hu
Megleno-romanyayî: gura m
Melanauyiya navendî: bebak
Çamî:
Çamiya rojhilatî: ꨚꨝꩍ (pabah)
Misrî:

(r n)
Miyakoyî: 口 (ふぅちぅ, futs)
Mîrandî: boca m
Mokşayî: курга (kurga)
Mongolî: ам → mn (am)
Monî: ပါၚ်
Moreyî: noore
Nahwatlî: kamajtli, camatl → nah
Namayî: ams
Nanayî: ангма
Napolîtanî: vocca m
Navajoyî: azééʼ
Ndongayî: okana
Nedersaksî:
Saksoniya jêrîn ya holendî: moond

Almaniya jêrîn a almanî: Mund, Muul
Nenetsiya tundra: няʼ (nya'), няʼн (nya'n)
Nepalî: मुख (mukh)
Newarî: म्हुतु (mhutu)
Nganasanî: ӈаӈ (ñañ)
Ngarrindjerî: tore
Nîvxî: ыӈг (əŋg)
Nogayî: авыз (avız)
Nong zhuangî: baeg
Normandî: bouoche m
Norsiya kevn: muðr, munnr
Norwecî: munn → no n, kjeft → no
Nottoway-meherrînî: eskaharant
Ojibweyî: indoon
Okînawanî: 口 (くち, kuchi)
Oksîtanî: boca → oc m, bouco
Oriyayî: ମୁଖ → or (mukhô)
Oromoyî: afaan → om
Osetî: ком (kom), дзых (ʒyx)
Osmanî: آغز‎ (ağız), آغیز‎ (ağız), دهان‎ (dehân), دهن‎ (dehen), فم‎ (fem)
Oygurî: ئېغىز‎ → ug (ëghiz)
Ozbekî: ogʻiz → uz
Paîwanî: angalj
Palueyî: wêwa
Pangasînanî: sangi
Papyamentoyî: boka
Peştûyî: خوله‎ → ps m (xwlë)
Piedmontîsî: boca m
Pîkardî: bouque
Polonî: usta → pl pj, paszcza → pl m, gęba → pl m
Portugalî: boca → pt m
Prusiya kevn: āustā
Puncabî:
Gurmuxî: ਮੁਖ (mukh), ਮੂੰਹ (mū̃h)

Şahmuxî: مکھ‎ → pnb (mukh), مونہ‎ (mū̃h)
Puyumayî: indan
Qazaxî: ауыз (auyz)
Qiptî: ⲣⲟ n (ro), ⲣⲱⲟⲩ pj (rōou)
Rajasthanî: मुखड़ौ (mukhṛau), मूंडौ (mū̃ḍau)
Rapanuyî: haha
Romancî: bucca m, buca m, buocha m, bocca m
Romanî: muj n
Romanyayî: gură → ro m
Kirîlî: гурэ m
Rukaiyî: nguduy
Rungusî: kabbang
Rusî: рот → ru n (rot), уста́ → ru n pj (ustá), пасть → ru m (pastʹ)
Rusînî: рот (rot), писок (pysok), уста (usta)
Sãotomenseyî: boka
Saaroayî: ngusuu
Sabah bisayayî: kabang
Saekî: ป̄าก (p̄āk)
Sahoyî: af
Saisiyatî: ngabas
Sakizayayî: laway
Samî:
Samiya înarî: njälmi

Samiya kildînî: ня̄лльм (njāllʹm)

Samiya bakurî: njálbmi

Samiya skoltî: njäʹlmm

Samiya başûr: njaelmie
Saksoniya kevn: mūth
Samoayî: gutu
Sanskrîtî: आस् → sa nt (ās), मुख → sa nt (mukha), च्युप → sa n (cyupa)
Santalî: moca (moca), ᱢᱚᱪᱟ (môca)
Sardînî: buca m, bucca m
Sebwanoyî: baba
Sekapanî: banah
Sicîlî: bucca → scn m, vucca → scn m
Sidamoyî: afo
Silesî: usta
Sindhî: مک‎ → sd (mukhu), ٻُوٿُ‎ n (ḇūthu)
Sirananî: mofo
Sirboxirwatî:
Kirîlî: у́ста n pj

Roman: ústa → sh n pj
Sîkkîmî: ཁ (kha)
Sîlhetî: ꠝꠥꠈ (mukó)
Skotî: mooth, gab, geggie
Slovakî: ústa → sk n pj
Slovenî: usta → sl n pj
Somalî: af → so
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: guba m

Sorbiya jorîn: huba m
Sotoyiya bakur: molomo
Sotoyiya başûr: molomo
Spanî: boca → es m
Sundanî: baham → su
Sûmerî: 𒅗 (/ka/)
Swabî: Gosch
Swahîlî: kinywa → sw 7 an 8
Swazî: umlomo → ss 3 an 4
Swêdî: mun → sv n, käft → sv g
Şanî: ပၢၵ်ႇ (pàak)
Şerpayî: ख, ཁ
Şonayî: muromo
Şorî: аас (aas), ақсы (aqsı)
Tàyî: pác
Tabasaranî: ушв (uš°)
Tacikî: даҳон → tg (dahon)
Tagal murutî: kabang, kavang, munung
Tagalogî: bibig → tl, bunganga
Tahîtî: vaha
Tambunan dusunî: kabang
Tamîlî: வாய் → ta (vāy)
Taosî: łòmų́ną
Tarantinoyî: vocche m
Tarokoyî: quwaq
Tayî: ปาก → th (bpàak)
Tayî nüa: ᥙᥣᥐᥱ (pǎak)
Telûgûyî: నోరు → te (nōru)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⵉⵎⵉ n (imi)
Ternateyî: mada
Teteriya krîmî: ağız
Teterî: авыз → tt (awız)
Tetûmî: ibun
Tigrînî: አፍ (ʾäf)
Timugon murutî: kavang
Tirkiya kevn: 𐰍𐰕‎ (ǧz)
Tirkî: ağız → tr
Tirkmenî: agyz → tk
Tiwî: irubudara
Tîbetî: ཁ (kha)
Tokpisinî: maus
Tongî: ngutu
Toxarî B: koyṃ
Tsakonî: τθούμα nt, τ̒ούμα nt
Tsouyî: ngayo
Tswanayî: molomo → tn
Tupînambayî: îuru
Tuskarorayî: -hskahręw, -ihskahręw
Tuvanî: аас (aas)
Udiheyî: аӈма (aŋma)
Udî: жӏомох (ž:omoχ)
Udmurtî: ым (ym)
Ugarîtî: 𐎔 (p)
Urdûyî: منہ‎ n (mũh), مکھ‎ n (mukh)
Ûkraynî: рот n (rot)
Venîsî: boca → vec m
Vepsî: suu
Viyetnamî: miệng → vi, mồm → vi
Volapûkî: mud → vo, mudil → vo
Voroyî: suu
Votî: suu
Walonî: boke → wa m
Warayî: bàbà, hi-wa
Weylsî: ceg → cy, cegau → cy m pj
Wiradhurî: ngany
Wîlamowî: moüł
Wînnebagoyî: ii
Wolofî: gémmiñ
Xakasî: аас (aas), ахсы (axsı)
Ximêrî: មាត់ → km (mŏət)
Xosayî: umlomo
Yaeyamayî: 口 (ふつぃ, futsï)
Yagarayî: dhambur
Yagnobî: рах
Yakutî: айах (ayax)
Yamî: vivi, ngoso
Yidîşî: מויל‎ nt (moyl)
Yonagunî: ってぃ (tti), ってぃぶに (ttibuni)
Yorubayî: ẹnu
Yupîkiya navendî: qaneq
Yûnanî: στόμα → el nt (stóma)
Zazakî: fek n
Yûnaniya kevn: στόμα nt (stóma), στύμα nt (stúma), μάσταξ n (mástax)

Grîkoyî: lemò n
Zêlandî: mond n, muul n
Zhuangî: bak
Zuluyî: umlomo → zu 3 an 4
ǃKungî: tsiː