berf

Kurmancî

Bilêvkirin

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	berf	berf
Îzafe	berfa	berfên
Çemandî	berfê	berfan
Nîşandera çemandî	wê berfê	wan berfan
Bangkirin	berfê	berfino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	berfek	berfin
Îzafe	berfeke	berfine
Çemandî	berfekê	berfinan

berf

berf mê

ava qerisî ya wek tozeke spî ji esmanan dibare,
(dema ku gelek dibare, erdê spî dike; paşî dema ku hewa germ dibe, ew dihele)
berf barîn, berf hatin, berf helîn, berf lê kirin, berf malîn, berf veçopirîn.
- Di esasê xwe de, navbera we û baranê, berfê xweş bû. Ew hewqas bê aman, hewqas xedar nebûn li hemberê we. Di şevên sar ên zivistanan de, baranê delal delal xwe berdida jêr. Weke, ew bireqise. Îcar dema berfê, bi bedewiya keçikeke hêjdesalî, xwe berdida û bajar û hawîrdora bajêr dixemiland, zarokên bajêr dilşa dibûn. Barîna berfê şênayiyek bû. Kuçe û kolanên bajêr ji zarokan tijî dibûn. — (Tu, Mehmed Uzun, 1984)
- Berfa pêşîn a demsala îsal, li Diyarbekirê bariya. Li herêma derdora Diyarbekirê, kêmcaran di demsala payîzê de berf dibare. Îsal jî wan wan salan e ku berfa zivistanê ji payîzê ve bariya. — (Li Diyarbekirê berfa yekemîn bariya, K24, 2016)
- Li Stockholma xopan zivistan e, di pacê ra li hewşê dinêrim, berfeke hûr hûr dibare, her der spî boz bûye. — (Piştî zivistanê buhar tê..., Zinarê Xamo, 2016)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: به‌رف‎
kurdî-krîlî: бәрф

Herwiha

Cûnên berfê

berfa çûr: berfa sîs, berfa spî, berfa pak, berfa paqij
berfa kevî: berfa li erdê req bûye
berfa po: berfa toz ya ku xwe bi hev ve nagire lew gulmiçk nikarin jê bên çêkirin
berfa şilove: berfa şil, av û berfa têkil

Gotinên pêşiyan

adar e berf giha guliyê dar e, nema danê êvare
axa li kefê ye, mal maye li bin berfê ye
berf heliya, ling wesiya
berf jî spî ye, le kûçik di ser da pîsiya xwe dikin (dirîn)
berf jî spî ye, le tam lê tune ye
dilê min ji we (ne) xweş e, erd di bin berfê de reş e
tu dibêjî ji nexweşan ra çûye berfê
wek berfa spî
xema berfê ye ku debara kasiba tune
berf li çiyê barî
qirfê li te bi berf bin
berf jî erê gewr e, lê kûçik pê de gû dikin

Jê

berfîn
bûka berfê
goga berfê
(Lêker) berf ketin
(Lêker) berf girtin
(Navdêr) berfketin
(Navdêr) berfgirtin

Etîmolojî

Herwiha befr, hevreha soranî به‌فر‎ (befr), kurdiya başûrî wefr, lekî verf/ver, hewramî wewre, zazakî vewre, belûçî برپ‎‎ (berp), mazenderanî ورف‎ (verf), farisî برف‎ (berf), tacikî барф (berf), pehlewî 𐭥𐭯𐭫‎ (wefr), peştûyî واوره‎‎ (vāvrه‎) (wawre), avestayî vefre (berf) û cefre (herrî), sanskrîtî gabhra (herrî)... proto-hindûewropî *ṷep- (pelate kirin, belawela kirin, hilavêtin).

Ji bilî zimanên îranî, di şaxên din yên zimanên hindûewropî de hevrehên peyva berf/befr peyda nabin. Berf bi *snóygʷʰos û berf barîn jî *sneygʷʰ- bû ku niha jî dûndehên wan di piraniya şaxên hindûewropî de peyda dibin: bo nimûne îngilîzî snow, rusî снег (snêg) û fransî neige. Heman peyv di zimanên kevn û yên navîn yên îranî de jî hebû: pehlewî 𐭮𐭭𐭩𐭤𐭫‎ (snêxr) û 𐭮𐭭𐭩𐭰𐭪‎ (snēzag) û avestayî 𐬯𐬥𐬀𐬉𐬲𐬀𐬌𐬙𐬌‎ (snaēžaiti: berf dibare) lê ev peyv ji zimanên niha yên îranî winda bûne.

Li aliyekî din, peyva îranî ya niha ketiye piraniya zimanên Hindistan, Pakistan û Nepalê: hindî बर्फ़ /barf/ (li gel हिमपात /himpāt/ ya xwemalî), ûrdûyî برف‎‎ (brf‎) (berf), puncabî برف‎ (brf) (berf), gujaratî બરફ /baraph/ (li gel હિમ /him/ û હિમવર્ષા /himvarṣā/) yên xwemalî), bengalî বরফ (borof)... Heman peyv wek برف‎‎ (berf) ketibû tirkiya osmanî jî û li gel قار‎ (qar) ya xwemalî di edebiyatê de dihat bikaranîn lê berf ji tirkiya niha ketiye û tenê kar maye.

Çavkanî: Chyet berf, Horn p.47, MacKenzie P.135, Lubotsky

Têkilî

Bide ber

Bi zaravayên din

Hewramî: werwe, wewre
Soranî: befr, bewir
Zazakî: vewre, vewire
Kurdiya başûrî: wefr
Lekî: ver, vefr, herrî

Werger

Abazayî: сы (sə)
Abxazî: асы (āsə), асы (āsə)
Afrîkansî: sneeu → af
Albanî: borë → sq m
Alêwîtî: qaniigix
Almanî: Schnee → de n
Amazîxiya fasî: ⴰⴷⴼⵍ n (adfl)
Amharî: የበረዶ ብናኝ (yäbärädo bnañ)
Andî: анзи
Aragonî: nieu → an
Aramî:
Aramiya nû ya asûrî: ܬܲܠܓܵܐ‎ n (tālga)

Îbranî: תלגא‎ n (talgā’)

Siryanî: ܬܠܓܐ‎ n (talgā’)
Aromanî: neao → roa-rup, neauã m
Asamî: বৰফ (boroph)
Astûrî: ñeve → ast
Avarî: гӏазу (ʿazu)
Aymarayî: khunu → ay
Aynuyî: ウパㇱ (upas)
Azerî: qar → az
Baskî: elur → eu
Başkîrî: ҡар (qar)
Batsbî: ლავ (lav)
Belarusî: снег → be n (snjeh)
Belûçî: برپ‎ (barp), برف‎ (barf)
Bengalî: বরফ → bn (bôrôph)
Bextiyarî: برف‎ (barf)
Bîkoliya naverast: nyebe
Bokarî: tapam
Bretonî: erc'h → br n
Bruneyî: salji
Buduxî: йиз (jiz)
Bulgarî: сняг → bg n (snjag)
Burmayî: နှင်း → my (hnang:)
Buryatî: саһан (sahan)
Çeçenî: ло (lo)
Çekî: sníh → cs n
Çerokî: ᎤᎾᏥ (unatsi)
Çeyenî: hésta'se
Çîkasawî: okti'
Çînî:
Kantonî: 雪 (syut³)

Dunganî: щүә (xüə)

Hakkayî: 雪 (siet)

Mandarînî: 雪 → zh (xuě)

Min dongî: 雪 (siók)

Minnanî: 雪 (seh, serh, soat)

Wuyî: 雪 (xiq)
Çukçî: ыʼԓьыԓ (yʼḷʹyḷ)
Çuvaşî: юр (jur)
Dalmatî: nai m
Danmarkî: sne → da g
Divehî: ސްނޯ‎ → dv (snō)
Dogrîbî: zhah
Dolganî: каар
Elfdalî: sniųo n
Endonezyayî: salju → id
Erebî: ثَلْج‎ → ar n (ṯalj)
Erebiya misrî: تلج‎ n (talg)

Erebiya misrî: ثلج‎ n (talj)

Erebiya fasî: تلج‎ n (talj)
Ermenî: ձյուն → hy (jyun)
Ermeniya kevn: ձիւն (jiwn)
Esperantoyî: neĝo → eo
Estonî: lumi → et
Evenî: емсамла̄н (jemsamlān)
Evenkî: иманна (imanna)
Extremaduranî: ñevi
Farisiya navîn: 𐭥𐭯𐭫‎ (ʿpl /wafr/), 𐭮𐭭𐭩𐭤𐭫‎ (snyhl /snēxr/), 𐭮𐭭𐭩𐭰𐭪‎ (snyck /snēzag/)
Farisî: برف‎ → fa (barf)
Farisiya navîn: snēxr, snēzag, wafr
Ferî: kavi → fo n, snjógvur n
Fînî: lumi → fi
Fransî: neige → fr m
Friyolî: nêf m, nêv m
Frîsiya bakur: snä nt
Frîsî: snie → fy
Gaelîka skotî: sneachda n, sneachd n
Galîsî: neve → gl m
Godoberî: анзи
Gotî: 𐍃𐌽𐌰𐌹𐍅𐍃 n (snaiws)
Gujaratî: બરફ (baraph), હિમ → gu (him), હિમવર્ષા (himvarṣā)
Gurcî: თოვლი (tovli)
Guwaranî: yrypy'a
Haîtî: nèj
Hawayî: hau
Hawsayî: ƙànƙáráa
Hindî: बर्फ़ → hi m (barf), हिमपात → hi (himpāt)
Hîlîgaynonî: niyebe
Holendî: sneeuw → nl n
Hopîyî: nuva
Hunsrikî: Schnee n
Hunzibî: әᵸз (ə̃z)
Îbranî: שֶׁלֶג‎ → he n (shéleg)
Îdoyî: nivo → io
Îgboyî: sinoo
Îngilîziya kevn: snāw n
Îngilîziya navîn: snow
Îngilîzî: snow → en
Îngriyî: lumi
Îngûşî: лоа (loa)
Înterlîngua: nive
Înuîtî: ᐊᐳᑦ (snow in general), ᒪᐅᔭ (deep soft snow)
Îrlendiya kevn: snechtae n
Îrlendî: sneachta → ga n
Îstro-romanyayî: ne m
Îtalî: neve → it m
Îzlendî: snjór → is n, snær → is n, fönn → is m
Japoniya kevn: 雪 (yuki1)
Japonî: 雪 → ja (yuki)
Javayî: ꦱꦭ꧀ꦗꦸ → jv
Jurçenî: imanggi
Kabîlî: adfel n
Kakî aeyî: sno
Kalalîsûtî: aput
Kalmîkî: цасн (tsasn)
Kamiya başûrî: nuil
Kannadayî: ಅಯ್ಕಿಲ್ → kn (aykil), ಹಿಮ → kn (hima)
Kapampanganî: niebi, yelu
Kapverdî: nevi
Karaçay-balkarî: къар (qar)
Karelî: lumi
Kaşûbî: snieg
Katalanî: neu → ca m
Keçwayî: rit'i, riti, rahu
Keşmîrî: شیٖن‎ → ks (śīn)
Khvarşiyî: иᵸса
Kirgizî: кар → ky (kar)
Kîngalî: හිම → si (hima)
Komî-permyakî: лым (lym)
Koreyî: 눈 → ko (nun)
Kornî: ergh n
Korsîkayî: neve → co
Ladakhiyî: ཁ (kha)
Ladînî: nëif m
Ladînoyî: inyeve m, nieve m
Lakotayî: wá
Latgalî: snīgs n
Latînî: nix → la m
Latviyayî: sniegs → lv n
Lawsî: ຫິມະ → lo (hi ma)
Lazî: mturi
Lezgînî: жиз (žiz)
Lîtwanî: sniegas → lt n
Lîvonî: lum
Lombardî: nev n
Lueyî: ᦵᦖᧀᦉᦏᦱᧇ (ṁoeyṡṫhaab)
Luksembûrgî: Schnéi → lb n
Mòçenoyî: schnea n
Makedonî: снег n (sneg)
Malagasî: oram-panala → mg
Malayalamî: മഞ്ഞ് → ml (maññŭ)
Malezî: salji → ms
Maltayî: borra n, silġ m
Mançûyî: ᠨᡳᠮᠠᠩᡤᡳ (nimanggi)
Manksî: sniaghtey n
Mansî: тӯйт (tūjt)
Maorî: huka → mi, hukarere, puaheiri
Maranaoyî: ilo
Maratî: बर्फ (barpha)
Mariya rojhilatî: лум
Mazenderanî: ورف‎ (varf)
Mecarî: hó → hu
Megrelî: თირი (tiri)
Misrî:

(sꜣrꜣqw n)
Mîrandî: niebe m
Mongolî:
Kirîlî: цас → mn (tsas)

Mongolî: ᠴᠠᠰᠤ (času)
Moreyî: sa-ko-gĩsdim
Nahwatliya klasîk: cepayahuitl
Napolîtanî: neve
Navajoyî: zas
Nedersaksî: Snee n
Nepalî: हिउँ (hiũ)
Normandî: né m
Norwecî:
Norwecî: snø → no n, sne → no n

Norweciya nînorskî: snø n
Ojibweyî: goon
Okînawanî: 雪 (yuchi)
Oksîtanî: nèu → oc m
Oneidayî: ónyʌte̲’
Oriyayî: ତୁଷାର → or (tuṣarô)
Oroçî: имаса
Osetî: мит (mit)
Osmanî: قار‎ (kar), برف‎ (berf), ثلج‎ (selc)
Oygurî: قار‎ (qar)
Ozbekî: qor → uz
Palî: hima
Peştûyî: واوره‎ m (wāwra)
Piedmontîsî: fiòca m
Plodîşî: Schnee n
Polabî: sneg n
Polonî: śnieg → pl n
Portugalî: neve → pt m
Puncabiya rojavayî: برف‎ → pnb (brf)
Puncabî: ਬਰਫ਼ (baraf)
Qazaxî: қар → kk (qar)
Qiptî:
Bohaîrî: ⲭⲓⲱⲛ n (khiōn)

Sahîdî: ⲭⲓⲱⲛ n (khiōn)
Rohingyayî: boróf
Romagnolî: nēva m
Romancî: naiv n, neiv n, nev n
Romanî: iv n, jiv n
Romanyayî: zăpadă → ro m, nea → ro m, omăt → ro nt
Rusî: снег → ru n (sneg)
Rusînî: снїг n (snjih)
S'gaw karenî: မူခိၣ်ဖီ (moo khoh̀ hpaw)
Saanîçî: s'aahling̱aaw (wet snow)
Saanîçî: yíq (falling), máqa (on ground)
Saanîçî: meqe' (on ground)
Saanîçî: k̕wista̱'yala (falling), na'yi (on ground)
Saanîçî: ĆIḴ (falling), ṈAḴE (on ground), ŚEŚIḴOME¸ (fine dry snow)
Saksoniya kevn: snēo n
Samiya bakurî: muohta
Samiya skoltî: muõtt
Samoayî: kiona
Samogîtî: snėigs n
Sanskrîtî: हिम → sa (hima)
Santalî: ᱦᱤᱢ (him)
Sardînî: ni, nia, nibe, nive
Sebwanoyî: nyebe
Sicîlî: nivi → scn m
Silesî: śniyg n
Sindhî: برف‎ (barfa)
Sirananî: karki
Sirboxirwatî:
Kirîlî: снег n, сније̑г n, сниг n

Latînî: sneg → sh n, snijȇg → sh n, snig n
Skotî: snaw
Slaviya kevn: снѣгъ n (sněgŭ)
Slovakî: sneh → sk n
Slovenî: snég → sl n
Somalî: baraf → so
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: sněg n

Sorbiya jorîn: sněh → hsb n
Sotoyiya başûr: lehlwa, lehloa
Spanî: nieve → es m
Sundanî: ᮞᮜ᮪ᮏᮥ (salju)
Sûdovî: snaigas
Svanî: მუს (mus)
Swahîlî: theluji → sw 9 an 10
Swêdî: snö → sv g
Şanî: မူၺ် (mǒy)
Şerpayî: གའ (khaa)
Şonayî: chando
Şorî: қар
Tacikî: барф → tg (barf)
Tagalogî: niyebe → tl
Tamîlî: பனி → ta (paṉi)
Tarifitî: adfer n
Tayî: หิมะ → th
Telûgûyî: మంచు → te (mañcu), హిమము → te (himamu)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⴷⴼⵍ n (adfl)
Teteriya krîmî: qar
Teterî: кар → tt (qar)
Tigrînî: ውርጪ (wərč̣i)
Tirkî: kar → tr, pük → tr
Tirkmenî: gar
Tîbetî: གངས (gangs), ཁ་བ (kha ba)
Tlingitî: dléit
Tokpisinî: sno
Tongî: sinou
Tuvanî: хар (xar)
Udiheyî: имаха
Udmurtî: лымы (lymy)
Ugarîtî: 𐎂𐎍𐎘 (glṯ)
Ulçî: sịmata
Urdûyî: برف‎ m (barf)
Ûkraynî: сніг → uk n (snih)
Venîsî: nève, neu → vec, nef
Viyetnamî: tuyết → vi (雪)
Volapûkî: nif → vo
Voroyî: lumi
Votî: lumi
Walonî: nive → wa m, nedje → wa m, ivier → wa m
Weylsî: eira → cy n, ôd n
Wîlamowî: śnej n
Ximêrî: ព្រិល → km (prɨl), ហិមៈ → km (hemĕəʼ)
Xosayî: ikhephu 5 an 6
Yagnobî: варф
Yakutî: хаар (xaar)
Yamanayî: panaxa
Yidîşî: שניי‎ n (shney)
Yiyiya siçuwayî: ꃰ
Yorubayî: ìrì dídì
Yupîkiya navendî: qanik
Yûnanî: χιόνι → el nt (chióni)
Kevn: χιών m (khiṓn)
Zêlandî: sneêuw n, sneê
Zhuangî: nae, siet
Zimanê destan ê emerîkî: 5@SideForeheadhigh-PalmDown-5@SideForeheadhigh-PalmDown SlowWiggle-SlowWiggle 5@SideTrunkhigh-Palmdown-5@SideTrunkhigh-PalmDown
Zuluyî: iqhwa 5 an 6

Weylsî

Navdêr

berf mê

lêker, fiil
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên lêker hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}