pişt

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /pɪʃt/
Deng (Bidlîs)
Kîtekirin: pişt

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pişt	pişt
Îzafe	pişta	piştên
Çemandî	piştê	piştan
Nîşandera çemandî	wê piştê	wan piştan
Bangkirin	piştê	piştino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	piştek	piştin
Îzafe	pişteke	piştine
Çemandî	piştekê	piştinan

pişta kesekî

pişt mê, p-ya nerm, t-ya nerm

aliyê paşî yê leşî ji patikê ta navtengê,
hevbera sîngî û zikî lê li aliyê din yê leşî
Duhî zikê min diêşiya, îro pişta min.
- Bûbê rabû ser xwe, herdu destên xwe dane pişt xwe û ber bi pacê ve meşiya. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
beşa jorîn ya leşê candarên çarpê
(bi taybetî ya dewaran ku mirov dikare lê siwar bibe)
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
dijbera pêşiyê, ji pêşiyê dûr
Yekî ji piştê gazî kir.
hevbera kefa destî lê li aliyê din yê destî
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
aliyê ne giring yan bênaverok
Tiştek li ser pişta wêneyê hatibû nivîsîn. (ne aliyê dîmen lê ye)
parçeya kursiyê yan qenepeyê ku mirov dema rûdine ser pişta xwe didiyê
Pişta vê kursiyê şkestî ye.
dawî, qepaxa aliyê dawiyê (bi taybetî ya weşanekê, wek pirtûkê)
Lîsteya naverokê li pişta pirtûkê ye.
(şîrînbêjî, ewfemîzm) qûn, kuna piştê
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
dengê ku ji bo qewirandina pisîkan dihê derxistin
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
piştgirî, piştevanî, destek:
Ew pişta me ye. (Ew alîkariya me dike.)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: پشت‎
kurdî-krîlî: пьшт

Ji wêjeya klasîk

Bû xezîne ew ji bo durra yetîm
Daniye pişta wî ew Nûra 'Ezîm
Paşê bir avête baxê Cennetê — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Nêzîk

paş

Dijmane

Bide ber

pêş

Jê

Qafiye

Etîmolojî

Hevreha پشت‎ (pişt), goranî/hewramî pişt/peşt, zazakî paşt, farisî پشت‎ (pişt, puşt), tacikî пушт (puşt), pehlewî 𐮾𐮵𐯀𐯁𐮵‎ (puşt), belûçî پت‎ (put), peştûyî پرشا‎‎ (përšā́), sogdî 𐫛𐫡𐫝𐫏‎ (prcy), osetî фӕрцы (færcy), avestayî 𐬞𐬀𐬭𐬱𐬙𐬀‎ (paršta-, /perşte-)... sanskrîtî पृष्ठ (pṛṣṭhá), nepalî फिर्ता (phirtā), hindî पुट्ठा (puṭṭhā), bengalî পিঠ (piṭh), ûrdûyî پیٹھ‎ (pīṭh)... hemû ji proto-hindûîranî *pr̥štʰás (“pişt”) ji proto-hindûewropî *pr̥-sth₂-ós ji *per- (ber, pêş) + *steh₂- (rawestan, rawestîn > stûn) + *-ós (paşgireke peyvsaz).

Berê dihat texmînkirin ku postis (stûn) ya latînî ji heman rehî be lê niha ew teorî bi piranî tê redkirin.

Peyva îranî wek پوشت‎ (pûşt) bi wateya qûnder, qûnek ketibû tirkiya osmanî û bi wê wateyê belav bûye hinek zimanên din jî: tirkiya niha puşt, albanî posht, ermenî փուշտ (pʿuşt), yûnanî πούστης (poústis).

Heman peyv herwiha di peyva պաշտպան (paştpan: piştevan, piştgir, parêzvan) de jî ketiye ermenî.

Çavkanî:

Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
Mayrhofer, Manfred (1992–2001): Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Ferhenga etîmolojî ya hindûaryayiya kevn] (bi almanî), Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag.
Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959
Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010

Bi zaravayên din

Soranî: pişt
Kurdiya başûrî: pişt
Hewramî: pişt, peşt
Zazakî: paşt, paştî

Werger

beşeke leşî

Afrîkansî: rug → af
Aklanon: buli', likod
Albanî: shpinë → sq m
Almaniya Pennsylvania: Rick n
Almanî: Rücken → de n
Amharî: ጀርባ (ǧärba)
Apaçî:
Apaçiya rojava: bigháń
Argobbayî: ዘርህ (zärhǝ)
Aromanî: schinari, spatã m
Asamî: পিঠি (pithi)
Astûrî: llombu → ast n
Azerî: bel → az, arxa → az
Baskî: bizkar
Başkîrî: арҡа (arqa)
Belarusî: спі́на m (spína)
Bengalî: পিঠ (piṭh)
Bretonî: kein → br
Bulgarî: гръб → bg n (grǎb)
Burmayî: ကျော → my (kyau:)
Çamicuroyî: tusna
Çeçenî: букъ (buq̇)
Çekî: záda → cs pj, hřbet → cs n
Çîçewayî: msana
Çînî:
Kantonî: 背脊 (bui³ zek³)

Dunganî: җибый (žibɨy)

Mandarînî: 背部 → zh (bèibù), 背 → zh (bèi), 脊背 → zh (jǐbèi)

Minnanî: 尻脊骿 → zh-min-nan (kha-chiah-phiaⁿ, ka-chiah-phiaⁿ), 尻脊 → zh-min-nan (kha-chiah, ka-chiah)
Çuvaşî: ҫурӑм (śurăm)
Dalmatî: duas
Danmarkî: ryg → da g
Endonezyayî: punggung → id
Erebî: ظَهْر‎ → ar n (ẓahr)
Erebiya misrî: ضهر‎ n (ḍahr)

Erebiya hîcazî: ظَهَر‎ n (ḍahar)

Erebiya fasî: ضهر‎ n (ḍhar)
Ermenî: մեջք → hy (meǰkʻ), թիկունք → hy (tʻikunkʻ)
Esperantoyî: dorso → eo
Estonî: selg → et
Evenî: аркан (arkan), дарам (daram)
Evenkî: согдонно (sogdonno)
Eweyî: dzime
Farisî: پشت‎ → fa (pošt), ظهر‎ → fa (zahr)
Fenîkî: 𐤑𐤄𐤓‎ (ṣhr /ṣohr/)
Fînî: selkä → fi
Fransî: dos → fr n
Frîsiya bakur: rag
Frîsî: rêch g
Gaelîka skotî: cùl n
Galîsî: lombo → gl n, costas → gl m pj, carrelo → gl n
Gurcî: ზურგი (zurgi)
Guwaranî: ape
Haîtî: do
Hawayî: kua
Higaononî: talikodan
Hindî: पीठ → hi n (pīṭh)
Hîlîgaynonî: likod
Hmongî: nrob qaum
Holendî: rug → nl n
Hunsrikî: Ricke n
Îbranî: גַּב‎ → he n (gav)
Îdoyî: dorso → io
Îngilîziya kevn: hryċġ n
Îngilîziya navîn: bak, chyne
Îngûşî: букъ (buq̇)
Îranunî: likud
Îrlendî: droim n
Îtalî: schiena → it m, dorso → it n
Îvatanî: dichud
Îzlendî: bak → is nt
Japonî: 背 → ja (せ, se), 背中 → ja (せなか, senaka), 背面 → ja (はいめん, haimen)
Javayiya kevn: wuri, walakaṅ
Javayî: mburi
Kapampanganî: gulut
Kaşûbî: plecë
Katalanî: esquena → ca m
Keçwayî: wasa, wagta
Kirgizî: далы → ky (dalı), арка → ky (arka)
Kîngalî: පිට (piṭa)
Koreyî: 등 → ko (deung)
Kornî: keyn
Latgalî: mugora
Latînî: dorsum nt, tergum nt
Latviyayî: mugura → lv m
Lawsî: ຫຼັງ (lang)
Lezgînî: далу (dalu)
Lîtwanî: nugara → lt m
Luhyayî: kumukongo
Luksembûrgî: Réck → lb n
Luşûtsîdî: sʔiličəd
Makedonî: грб (grb)
Malezî: belakang → ms
Maltayî: dahar n
Mançûyî: ᡶᡳᠰᠠ (fisa)
Manksî: dreeym n
Mansakayî: likod
Maorî: maihamo, kohamo, tuarā, ue, kōpako, tuarongo, muri, kōkai, murikōkai, mōua, pāhoahoa, hamo, maihamo
Maranaoyî: likod
Maratî: पाठ m (pāṭh)
Marîkopayî: shlymak
Mecarî: hát → hu
Misrî:

(sꜣ)
Mongolî: нуруу → mn (nuruu)
Navajoyî: bíígháán, hwííshgháán, anághah
Nedersaksî: Rügg n
Nepalî: ढाड (ḍhāḍ), पीठ (pīṭh)
Nîvxî: кыдр (kədr)
Normandî: dos n
Norwecî: rygg → no n, bak → no n an nt
Ohloniya bakur: núm̄es
Ojibweyî: nipikwan
Oksîtanî: esquina → oc m
Oriyayî: ପିଠି → or (piṭhi)
Osetî: чъылдым (ḱ’yldym), фӕсонтӕ (fæsontæ)
Osmanî: آرقه‎ (arka), سرت‎ (sırt), ظهر‎ (zahr), پشت‎ (püşt)
Oygurî: ئارقا‎ (arqa)
Ozbekî: orqa → uz
Peştûyî: شا‎ → ps (šâ), څټ‎ (śëṭ)
Plodîşî: Rigjen n
Polonî: plecy → pl pj
Portugalî: costas → pt m pj, lombo → pt
Puncabî: ਢੂਹੀ (ḍhūhī)
Qazaxî: арқа (arqa)
Qiptî: ⲥⲟⲓ n (soi), ϭⲓⲥⲓ m (cisi)
Rohingyayî: fith
Romancî: dies n, arains m pj, rain m
Romanî: dumo
Romanyayî: spate → ro, dos → ro, spinare → ro
Rusî: спина́ → ru m (spiná)
Samî:
Samiya înarî: čielgi

Samiya bakurî: sealgi

Samiya skoltî: seä´lǧǧ

Samiya başûr: rudtje
Sanskrîtî: पृष्ठ → sa nt (pṛṣṭha)
Sirboxirwatî: леђа nt pj, leđa → sh nt pj
Sîlhetî: ꠙꠤꠑ (fiṭó)
Slovakî: chrbát → sk n
Slovenî: hrbet → sl n
Somalî: dhabar, gadaal
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: kśebjat n

Sorbiya jorîn: chribjet
Sotoyiya başûr: mokokotlo
Spanî: espalda → es m, dorso → es n, lomo → es n
Sundanî: pungkur → su
Swahîlî: mgongo → sw 3 an 4
Swêdî: rygg → sv g
Tabasaranî: далу (dalu)
Tacikî: пушт → tg (pušt), заҳр (zahr)
Tagalogî: likod nt
Tamîlî: முதுகு → ta (mutuku)
Tarifitî: aɛrur n
Tayî: หลัง → th (hlǎng)
Telûgûyî: వెనుకవైపు (venukavaipu)
Teterî: сырт → tt (sırt), арка → tt (arka)
Tetûmî: kotuk
Tirkî: sırt → tr
Tirkmenî: arka → tk
Tîbetî: སྒལ་པ (sgal pa)
Toxarî B: sark
Ugarîtî: 𐎂𐎁 (gb)
Urdûyî: پیٹھ‎ n (pīṭh)
Ûkraynî: спи́на → uk m (spýna)
Venîsî: schena → vec m
Viyetnamî: lưng → vi
Volapûkî: bäk → vo
Walonî: dos → wa n
Warayî: gutok
Wîlamowî: ryk
Ximêrî: ខ្នង → km (khnɑɑng)
Yidîşî: פּלייצע‎ (pleytse), רוקן‎ n (rukn)
Yorubayî: ẹ̀yìn
Yûnanî: πλάτη → el m (pláti)
Kevn: νῶτος n (nôtos), ῥάχις (rhákhis)
Zêlandî: rik n, rugge m
Zhuangî: saen
Zuluyî: umhlane 3 an 4

aliyê dawiyê

Afrîkansî: agter → af, agterkant
Almanî: Rückseite → de m, Kehrseite → de m
Astûrî: espalda → ast m
Azerî: arxa → az, dal → az
Başkîrî: арт (art), һырт (hïrt)
Bulgarî: опако → bg (opako)
Çekî: rub → cs n
Çînî:
Mandarînî: 後面 → zh (hóumiàn)
Danmarkî: bagside → da g
Endonezyayî: belakang → id
Ermenî: ետև (etew)
Esperantoyî: malantaŭo
Eweyî: megbe
Farisî: پشت‎ → fa (pošt), عقب‎ → fa ('aqb)
Fînî: kääntöpuoli → fi, nurja puoli, takapuoli → fi, taka- → fi
Fransî: derrière → fr n, revers → fr n
Gaelîka skotî: cùl n
Holendî: achterkant → nl n, achter → nl
Îbranî: גב‎ → he n (gav)
Îngilîziya navîn: bak
Îngilîzî: back → en
Îrlendî: droim n
Îtalî: retro → it n, dietro → it n, rovescio → it n
Îzlendî: bakhlið m
Japonî: 裏 → ja (うら, ura), 裏面 → ja (うらめん, uramen), 裏側 → ja (うらがわ, uragawa)
Koreyî: 뒤 → ko (dwi)
Ladînoyî: roves
Latînî: tergum
Makedonî: задна страна m (zadna strana), опачина m (opačina)
Maorî: angaangamate, angamate
Mecarî: hátulja → hu
Norwecî: bakside → no g
Osmanî: آرقه‎ (arka)
Peştûyî: شا‎ → ps (šâ), څټ‎ (śëṭ)
Polonî: tył → pl n
Portugalî: dorso → pt n, reverso → pt n, traseira → pt m, parte de trás
Romanyayî: spate → ro, dos → ro
Rusî: зад → ru n (zad), за́дняя часть m (zádnjaja častʹ)
Sanskrîtî: पृष्ठ → sa nt (pṛṣṭha)
Slovenî: hrbet → sl n
Spanî: revés → es n, envés → es n, reverso → es n
Swahîlî: mgongo → sw
Swêdî: baksida → sv g
Tagalogî: likod
Tarifitî: aɛrur n
Telûgûyî: వెనుకవైపు (venukavaipu)
Zuluyî: umuva 3 an 4

Hoker

Pisîkek li pişt derî ye.

pişt

aliyê ku bi gelemperî berê mirovî ne lê ye:
Li pişt xwe zivirî.
ne aliyê ku dergeh lê ye:
Çûm pişt xanî.

li pişt xanî

Ji pişt darê derket.

Heta pişta gundî çûn. (heta derveyî gundî)

Jê

Werger

Afrîkansî: agter → af
Almanî: hinter → de
Aromanî: dupã, dupu, dipu, dipã
Asamî: -ৰ পিছত (-r pisot)
Azerî: arxasında
Belarusî: за (za)
Bulgarî: зад → bg (zad)
Burmayî: နောက် → my (nauk)
Çekî: za → cs
Çînî:
Mandarînî: ...後面 → zh, ...后面 (... hòumiàn), ...後邊, ...后边 → zh (... hòubiān)
Dalmatî: dri
Danmarkî: bag ved
Erebî: وَرَاءَ‎ (warāʾa), خَلْفَ‎ (ḵalfa)
Aramî: ورا‎ (warā)
Ermenî: prapa → sq
Ermenî: ետեւ (etew), հետեւ (hetew)
Esperantoyî: malantaŭ
Estonî: taga → et
Eweyî: megbe
Farisî: پشت‎ → fa (poşt)
Fînî: takana → fi
Flamiya rojava: bachtn
Fransî: derrière → fr
Frîsiya saterlandî: bääte
Frîsî: efter
Gaelîka skotî: air cùlaibh, air cùl
Galîsî: detrás de → gl, tras → gl
Gurcî: უკან (uḳan)
Haîtî: dèyè
Hindî: के पीछे (ke pīche)
Holendî: achter → nl, achteraan → nl
Îbranî: מֵאָחוֹר‎ → he (me'akhór), מאחורי‎ (me'akhoréi)
Îdoyî: dop → io
Îngilîzî: behind → en
Înterlîngua: detra → ia
Înterlîngue: detra
Îrlendî: taobh thiar de, ar chúl
Îstriyotî: dreîo
Îtalî: dietro → it
Japonî: ...の後ろに → ja (...no ushiro ni)
Katalanî: darrere → ca
Koreyî: 뒤에 → ko (dwi-e)
Latînî: post → la
Latviyayî: aiz → lv
Lîmbûrgî: achter → li, hönjer
Lîtwanî: už → lt
Makedonî: зад (zad)
Malezî: di belakang
Maltayî: wara
Mecarî: mögött → hu
Navajoyî: bineʼgi, bineʼdi
Norwecî: bak → no
Papyamentoyî: patras
Polonî: za → pl
Portugalî: atrás → pt
Romanyayî: după → ro
Rusî: за → ru (za), сза́ди → ru (szádi), позади́ → ru (pozadí)
Samoayî: tua → sm
Sirboxirwatî: за / za
Slaviya kevn: за (za)
Slovakî: za → sk
Slovenî: zadáj, za → sl
Sorbiya jêrîn: za
Spanî: detrás de → es, atrás → es
Swahîlî: nyuma → sw
Swêdî: bakom → sv
Tagalogî: sa likod
Telûgûyî: వెనక → te (venaka)
Tirkî: arkasında → tr (li pişt), arkaya (pişt, bo piştê), arkasından → tr (ji pişt),
Urdûyî: کے پیچھے‎ (ke pīche)
Ûkraynî: за → uk (za), поза (poza)
Venîsî: drio
Viyetnamî: sau → vi
Volapûkî: po → vo
Walonî: dirî → wa, padrî → wa
Yidîşî: הינטער‎ (hinter)
Yûnanî: πίσω από (píso apó)
Yûnaniya kevn: ὄπισθεν (ópisthen)
Zuluyî: emuva