pêşî

Kurmancî

Bilêvkirin

• (Hoker, Navdêr 1) IPA^(kilîd): /pʰeːˈʃiː/

  (Hoker): Deng (Wan)^ⓘ

• Kîtekirin: pê·şî

Hoker

pêşî

1. li destpêkê, li serî, berî tiştên din

   Pêşî ew hat, paşî ez. (Ew berî min hat.)
   Pêşî çû Elmanyayê. (Berî biçe derek din, çû Elmanyayê.)
   

   • Ê di zêr in pê ve wîşî
     Min du fêris dîn di pêşî
     Murwe û insafi yox — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Dijmane

• paşî

Jê

• pêşîn
• pêşî birin
• pêşî girtin
• pêşîgirtin
• pêşîbirin

Bide ber

• piştî

Gotinên pêşiyan

• yê pêşî bi gotina yê paşî nizane (herêma Botan)

Etîmolojî

Ji pêş + -î

Werger

• Almanî: erstens → de, an erster Stelle, zuerst → de, als Erstes
• Aramiya nû ya asûrî: ܩܲܕ݇ܡܵܐܝܼܬ‎, ܩܲܕ݇ܡܬܵܐ‎
• Aromanî: ntãnj, ntãnjiu
• Astûrî: primeramente
• Azerî: əvvəl → az, ilk növbədə
• Baskî: aurreneko → eu
• Başkîrî: тәүҙә (täwðä), башта (bašta), алда (alda), алдан (aldan), борон (boron), элек (elek)
• Belarusî: спача́тку → be (spačátku), па-пе́ршае (pa-pjéršaje)
• Bulgarî: първо → bg (pǎrvo)
• Çekî: zaprvé, prvně
• Çînî:

  Kantonî: 先 (sin¹), 第一 (dai⁶ jat¹)

  Mandarînî: 第一 → zh (dìyī), 首先 → zh (shǒuxiān), 先 → zh (xiān), 最先 → zh (zuìxiān)

• Danmarkî: først → da
• Erebî: أَوَّلاً‎ (ʾawwalan)
• Ermenî: նախ → hy (nax)
• Esperantoyî: unue
• Farisî: نخست‎ → fa (naxost)
• Ferî: fyrst
• Fînî: ensinnäkin → fi, ensiksi → fi, ensin → fi
• Fransî: avant tout → fr, en premier lieu → fr, d'abord → fr, premièrement → fr, primo → fr, auparavant → fr
• Gaelîka skotî: an toiseach
• Galîsî: primeiro → gl
• Gotî: 𐍆𐌰𐌿𐍂𐌸𐌹𐍃 (faurþis)
• Hindî: अव्वल → hi (avval), प्रारंभिक → hi (prārambhik)
• Holendî: eerst → nl
• Îngilîzî: first → en, firstly → en
• Îrlendî: ar dtús
• Îtalî: prima → it, dapprima → it
• Îzlendî: fyrst → is
• Japonî: 先ず → ja (mazu), 第一に → ja (daiichi ni), 最初に → ja (saisho ni), 先に → ja (saki ni)
• Karaxanîdî: اِلْكْ‎ (ilk)
• Katalanî: primer → ca n
• Keçwayî: ñawpa
• Koreyî: 우선 → ko (useon)
• Lakotayî: t’oeyaš, t’owaš, t’oel, t’ok’eyaš
• Latînî: prīmum → la
• Makedonî: прво (prvo), најпрво (najprvo), најпрвин (najprvin), првин (prvin)
• Malayalamî: ആദ്യം → ml (ādyaṃ), ഒന്നാമത് (onnāmatŭ)
• Maorî: mātua
• Mecarî: először → hu, előbb → hu, előtte → hu
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: først → no

  Norweciya nînorskî: først, fyrst

• Oygurî: ئاۋۋال‎ (awwal)
• Peştûyî: لومړی‎ → ps (lumṛay)
• Polonî: najpierw → pl, najprzód → pl, najsampierw → pl, na początku → pl, naprzód → pl, nasamprzód, na wstępie, pierw → pl, pierwej → pl, po pierwsze → pl, wpierw → pl
• Portugalî: primeiro → pt n
• Romanyayî: întâi → ro
• Rusî: во-пе́рвых → ru (vo-pérvyx), пре́жде всего́ → ru (préžde vsevó), в пе́рвую о́чередь → ru (v pérvuju óčeredʹ), сперва́ → ru (spervá)
• Samiya bakurî: vuos
• Sebwanoyî: una, permiro
• Slovakî: po prvé
• Spanî: primeramente → es, para empezar
• Swêdî: först → sv
• Şîngazîcayî: rangu
• Tayî: ก่อน → th (gɔ̀ɔn), ก่อนอื่น (gɔ̀ɔn-ʉ̀ʉn)
• Teterî: беренчегә (berençegä)
• Tirkî: ilk → tr, önce → tr, başta → tr
• Ûkraynî: по-пе́рше (po-pérše), спе́ршу (spéršu), споча́тку → uk (spočátku)
• Viyetnamî: trước tiên → vi, trước hết → vi, trước nhất → vi
• Yidîşî: פֿריִער‎ (frier)

• Yûnanî: πρώτα → el n (próta), πρωτίστως → el n (protístos)

  Kevn: πρῶτον (prôton)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 1

Tewandina pêşî
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pêşî	pêşî
Îzafe	pêşiya	pêşiyên
Çemandî	pêşiyê	pêşiyan
Nîşandera çemandî	wê pêşiyê	wan pêşiyan
Bangkirin	pêşiyê	pêşiyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pêşiyek	pêşiyin
Îzafe	pêşiyeke	pêşiyine
Çemandî	pêşiyekê	pêşiyinan

pêşî mê

1. aliyê ber, rexê li pêş:

   Pêşiya tirimpêlê nizm e lê paşiya wê bilind e.

2. pêşber, haf, hizûr:

   Ew hatin pêşiya me.

3. ya/yê/yên berî yên din

   pêşiyên wî (bavkalên wî)

Werger

• Almanî: Frontseite m, Vorderseite → de m
• Başkîrî: ал (al)
• Bîkoliya naverast: atubangan
• Bulgarî: чело́ → bg nt (čeló)
• Çamicuroyî: tolo
• Çekî: předek → cs n
• Çînî:

  Mandarînî: 正面 → zh (zhèngmiàn)

• Endonezyayî: hadapan → id
• Erebî: أَمَام‎ n (ʾamām)

  Erebiya misrî: قدام‎ n (ʔudām)

  Erebiya fasî: ڭدّام‎ (gəddæm)

• Esperantoyî: antaŭo
• Farisî: جلو‎ → fa (jelo)
• Fînî: etupuoli → fi, edusta → fi, etuosa → fi
• Fransî: avant → fr n, devant → fr n
• Gaelîka skotî: aghaidh m, beulaibh m
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: prědk n

• Galîsî: dianteira m, frente → gl m
• Holendî: voorkant → nl n, voorzijde → nl m an n
• Îngilîzî: front → en
• Îtalî: davanti → it n, difronte, avanti → it, frontale → it n, parte anteriore m, facciata → it m
• Îzlendî: framhlið m
• Japonî: 前 → ja (まえ, mae), 前側 (まえがわ, maegawa), 手前 → ja (てまえ, temae)
• Javayiya kevn: harĕp
• Javayî: ngarep → jv
• Katalanî: front → ca n, cara → ca m
• Koreyî: 앞 → ko (ap)
• Latviyayî: priekša m, priekšpuse m
• Lîtwanî: priekis n, priešakys n
• Malezî: depan, hadapan → ms
• Maorî: mua → mi
• Maranaoyî: hadap
• Mecarî: eleje → hu
• Nanayî: дюлиэ
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: front → no n, forside n an m, framside n an m, fremside n an m

  Norweciya nînorskî: front n, framside m

• Polonî: front → pl n
• Portugalî: dianteira → pt m, frente → pt m
• Rusî: пере́дняя часть m (perédnjaja častʹ), пе́ред → ru n (péred)
• Sanskrîtî: अग्र → sa (agra)
• Spanî: frente → es n
• Swêdî: framsida → sv g
• Tausugî: harapan
• Teteriya krîmî: aldı
• Tirkî: ön → tr
• Udmurtî: азь (azʹ)
• Walonî: divant → wa n
• Yûnanî: πρόσοψη → el m (prósopsi)
• Zuluyî: ubuso → zu 14

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

pêşî mê

1. (canewerek hûrik e) Binêre pêşû.