-î

 Binêre herwiha: I, İ, i, Î, î, ı, -i, i-, î-, û -i-

Kurmancî

Paşgir

-î

1. Paşgirek e pê navdêr ji rengdêran tên çêkirin.

   qencî (qenc+î), xirabî (xirab+î), sorî (sor+î)

2. Paşgirek e pê rengdêr ji navdêran tên çêkirin.

   avî (av+î), bajarî (bajar+î), zîvî (zîv+î)

3. Paşgirek e pê formên tewandî yên navdêrên zayendnêr ji formên wan yên netewandî tên çêkirin.

   gundî (< gund+î): Ez çûm nav gundî.

   Hesenî: Hesenî av da me.

4. Paşgira kesî li gel cînavê duyem yê yekhejmar (tu).

   dibêjî (tu dibêjî), dixwî (tu dixwî)

5. Paşgira rehê demên borî yê piraniya lêkerên negerguhêz:

   -rizî-, -kelî-, -gerî- (bidin ber rehê demên neborî -riz-, -kel-, -ger-)

6. Paşgira rehê demên borî yê hinek lêkerên gerguhêz:

   -zanî, -birî- (-birrî-), -kirî- (-kirrî-) (bidin ber rehê demên neborî -zan-, -bir- (-birr-), -kir- (-kirr-))

7. Paşgirek e pê navên zimanan ji navên gelan tên çêkirin.

   kurdî (kurd+î), erebî (ereb+î), îngilîzî (inglîz+î)

8. (ya/yê/yên) wê/wî:

   serî (serê wê/wî), destî (destê wî/wê)

9. (devokî) paşgira kesî li gel cînavê duyem yê yekhejmar (ew)

   ew dibêjî (ew dibêje)

Têkildar

• -yî (piştî vokalan)
• -d (paşgira demên borî ya lêkerên gerguhêz)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ـی‎

Bide ber

• î, î-

Binêre herwiha

• -a, -e, -ê
• -ya, -ye, -yê, -yî

Jê

Peyvên kurmancî bi paşgira -î (9147 R)

Etîmolojî

1. Tu ... -î

• Ji proto-hindûewropî *h₁ésti (ji *h₁es-), proto-îranî esî, hevreha î, yî û -yî yên kurmancî, ـی‎‎ (-î), soranî ـی‎‎ (-î), pehlewî û partî -êh, ermenî ես (es), slaviya kevn єси (êsi), latînî es (fransî es), lîtwanî esi... Herwiha -im, -e û -in jî ji heman rehê *h₁es- yê proto-hindûewropî ne. Bo guherîna S bi H binêrin heft û bo ketina H ji dawiya peyvê bidin ber fireh / fire, kurmancî deh û soranî de.

2. çêkirina rengdêran ji navdêran

• Ji zimanên îranî, hevreha soranî ـی‎ (-î), farisî ـی‎ (-î), pehlewî -îg, belkî hemû ji proto-hindûewropî *-ikos, hevreha sanskrîtî कस (-kas), slavoniya kevn -ъkъ (-iki), latînî -icus, îngilîziya kevn -ig, îngilîzî -y.

3. paşgira çemandinê

Hevreha -ê, soranî ـی‎‎ (-î), ـی‎‎ (-i), pehlewî -ê, farisiya kevn -ehye, avestayî -ehie ji zimanên îranî.

Werger

Paşgira çêkirina navdêran ji rengdêran

• Almanî: -nis → de, -heit → de, -keit → de
• Azerî: -lik → az
• Burmayî: -ခြင်း (-hkrang:), -မှု (-hmu.)
• Çekî: -ost → cs m
• Çînî:

  Mandarînî: -性 → zh (xìng)

• Danmarkî: -hed → da, -skab → da
• Endonezyayî: ke- -an
• Erebî: ـِيَّة‎ (-iyya),
• Ermenî: -ություն (-utʻyun)
• Esperantoyî: -eco → eo
• Ferî: -semi m an nt, -heit m
• Fînî: -uus → fi, -yys → fi, -us → fi, -ys → fi
• Fransî: -ité → fr, -esse → fr m
• Frîsî: -ens, -heid, -skip
• Galîsî: -idade → gl m
• Gurcî: სი- -ე (si- -e), -ობა (-oba), -ება (-eba)
• Hindî: -ई m (-ī)
• Holendî: -heid → nl, -schap → nl, -nis → nl
• Îbranî: -ות‎ m
• Îdoyî: -eso
• Îngilîziya kevn: -nes
• Îngilîzî: -ness → en
• Înterlîngua: -itate → ia, -tate, -ia, -essa, -itude, -ismo
• Îrlendî: -acht m
• Îtalî: -ità, -ezza
• Japonî: -さ → ja (-sa), -性 → ja (-sei),
• Kalalîsûtî: -ssuseq
• Koreyî: ㅁ → ko (m)
• Latînî: -tās m
• Makedonî: -ност m (-nost), -ост m (-ost), -ство nt (-stvo)
• Malezî: ke- -an → ms
• Manksî: -aght m
• Maratî: -पणा n (-paṇā)
• Mecarî: -ság → hu/-ség → hu
• Norsiya kevn: -naðr, -skapr
• Norwecî: -het → no, -skap → no
• Osmanî: ـلق‎ (-lık), ـلك‎ (-lik)
• Polonî: -ość → pl, -stwo → pl
• Portugalî: -idade → pt m, -eza → pt m, -ez → pt m, -idão m
• Romanî: -ipen n
• Romanyayî: -itate → ro m, -tate → ro m, -ătate → ro m
• Rusî: -ность (-nostʹ), -ость → ru (-ostʹ), -ство (-stvo), -щи́на m (-ščína)
• Saksoniya kevn: -nessi
• Sanskrîtî: -ईय (-īya)
• Slovakî: -osť m
• Spanî: -idad → es
• Swahîlî: u-
• Swêdî: -het → sv, -skap → sv
• Tagalogî: ka- -an → tl
• Tayî: ความ → th (kwaam)
• Telûgûyî: -తనము (-tanamu)
• Tirkî: -lık → tr, -lik → tr, -luk → tr, -lük → tr
• Ûkraynî: -ість m (-istʹ), -ство (-stvo)
• Viyetnamî: sự → vi, nỗi → vi, niềm → vi
• Weylsî: -rwydd → cy
• Ximêrî: ភាព → km (phiəp), សេចក្តី (səcktəy)
• Yidîşî: ־ניש‎ nt (-nish), ־קייט‎ (-keyt), ־הייט‎ (-heyt)
• Yûnanî: -ότητα → el (-ótita)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Paşgira rengdêran ji navdêran

• Almanî: -ig → de
• Astûrî: -osu n, -osa m
• Fînî: -inen → fi
• Galîsî: -oso → gl n, -osa → gl m, -ento → gl
• Gurcî: -ური (-uri), -ული (-uli)
• Holendî: -ig → nl
• Îngilîziya navîn: -y
• Îngilîzî: -y → en
• Îrlendî: -ach
• Îtalî: -oso → it
• Japonî: -質 (-しつ, -shitsu), -状 (-じょう, -jou), -みたい → ja (mitai), -様な → ja (ような, youna), -有り → ja (-ari), -付き → ja (-tsuki)
• Latînî: -osus → la n
• Mecarî: -os → hu, -as → hu, -es → hu, -ös → hu, -s → hu
• Norwecî: -ig
• Polonî: -owy → pl, -ny → pl
• Portugalî: -oso → pt
• Romanyayî: -os → ro
• Rusî: -ий → ru (-ij), -ый → ru (-yj), -ивый (-ivyj)
• Sanskrîtî: -इक (-ika), -इन् (-in)
• Spanî: -iento → es n, -oso → es n, -iego → es n
• Swêdî: -ig → sv, -aktig → sv
• Tagalogî: ma- → tl
• Tamîlî: -ஆன (-āṉa)
• Tirkî: -lı → tr, -li → tr, -lu → tr, -lü → tr
• Ûkraynî: -ий (-yj)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Paşgira kesê duyem yê yekhejmar li gel lêkeran

• Almanî: -st
• Çekî: -eš, -íš, -áš
• Fînî: -t → fi
• Fransî: -es → fr ; -is → fr ; -s → fr
• Holendî: -t → nl
• Îngilîzî: -est → en
• Îrlendî: -air, -ir, -aír, -ír
• Îtalî: -i → it and mê verbs and for those mê verbs that don't take mê}}
• Latînî: -as, -es, -is, -s
• Mecarî: -sz, -d → hu, -l → hu
• Polonî: -esz, -isz, -ysz, -asz
• Portugalî: -as → pt, -es → pt
• Romanyayî: -i, -ezi, -ești
• Rusî: -ешь (-ešʹ), -ёшь (-jóšʹ), -ишь (-išʹ), -ашь (-ašʹ)
• Spanî: -as → es, -es → es

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Soranî

Paşgir

-î

1. wî yan wê

   gutî/wutî ― wê/wî got