hesp
Bilêvkirin
biguhêreNavdêr
biguhêreZayenda nêr a binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | hesp | hesp |
Îzafe | hespê | hespên |
Çemandî | hespî, hêsp | hespan |
Nîşandera çemandî | wî hespî | wan hespan |
Bangkirin | hespo | hespino |
Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | hespek | hespin |
Îzafe | hespekî | hespine |
Çemandî | hespekî | hespinan |
hesp bi gelemperî nêr, p-ya nerm
- (guhandar) dewarek e ku dişibe keran lê mezintir e û bi taybetî bo lêsiwarbûnê tê bikaranîn:
- Hespên wan rêhevalên wan bûn, ji bo gera dûr baskên wan bûn, şoreta wan bûn, di şeran de ruhxelasên wan bûn, di şênahiyan de, di şahiyan de, di dawetan de navdengiya wan bû. Wexta bỉ çargaviyê diçûn, te digot wekî lingên wan li erdê nakevin. — (Eyüp Kiran, Dewrêşê Evdî Kulîlka Bilbizêk û Rim, Nûbihar, 2018, çapa 4em, r. 34, ISBN 978-9944-360-95-1)
- Rêwîtiya li ser hespê ko jî Mûsilê heta Cizîrê hatibû pê, ez ji hev xistibûm; pişta min, stûyê min bûbû mîna minareya mizgefta Nebî Nûh yê qehîm, min nikaribû ew bilivandina. — (Mehmed Uzun, Hawara Dîcleyê 1, Weşanên Nefel, 2003)
- Dil maye li pencer û şibakan
Hespê xwe dida l' ciyê peyakan
Mîr bir ji Memê temamî şeş dest — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692) - Dir û yaqût û mirarî
Misk û enber jê dibarî
Hespê şahê şehsiwarî,
Angeh ez pabûsî bûm. — (Siyahpûş, Dilberek Min Dî Bi Çavan [arşîv], helbestakurdi.com) - Û hespêd spehî û cins(xwedan nijadên pak) di nêv wan de heyîn. Çar cins(cûre) hesp heyîn; Kehêl, Hed, Seglawî, Mi'enneg. Nejdî jî peyda dibin, lakin kêm heyîn — (Mele Mehmûdê Bayezîdî, Amadekar: Jan Dost Adat û Rusûmatnameê Ekradiye, Weşanxaneya Nûbihar, 2010, r. 63, ISBN 9789944360678)
Bi alfabeyên din
biguhêreHerwiha
biguhêreHevmane
biguhêreHespên mê
biguhêreJornav
biguhêreJêrnav
biguhêre- balad, balade = hespê ku bilez dibeze
- bare, baregî = hespê barhilgir
- berzîn = hespê 3-salî
- boze = hespê nêle
- cerde = hespê dureg
- çerme = hespê spî
- dêze = hespê reş
- exte = hespê xesandî
- semed = hespê zer
- tosin = hespê serkêş
- xakisterî
- xing = hespê boz
- kûmêt = hespê sor
- şiyê = hespê ?
- Heşînbor = hespê Heşînbor
- qedene = hespê girs
- Çavkanî: Mela Xelîl Mişextî: Ferhenga Merg û Jî, Aras, Hewlêr 2006
Binêre herwiha
biguhêrePêdiviyên hespan
biguhêreJê
biguhêre- li hespî siwar bûn
- ji hespî peya bûn
- li pişta hespî kirin
- li hespî bar kirin
Navê zanistî
biguhêreCinsên Hespan
biguhêreNavên hespan di destanên kurdî de
biguhêre- Hedban → Dewreşê Evdê
- Borê Qer → Mem û Zîn
- Sosik → Kerr û Kulik
- Nijdî → Kerr û Kulik
- Bilêcan → Kerr û Kulik
Etîmolojî
biguhêreHevreha soranî ئەسپ (esp), kurdiya başûrî esp, goranî/hewramî esp, gîlekî اسپ (esp), mazenderanî اسو (esv), farisî berê اسپ (esp) û niha اسب (esb), tacikî асп (asp), osetî ефс (efs), peştûyî اسپه (espe, “mahîn”) û اس (es) / آس (as, “hesp”), baxterî ασπο (aspo /asp/), sogdî 𐼰𐼼𐼾𐼷 (ʾspy /əspí/), avestayî 𐬀𐬯𐬞𐬀 (aspa /espe/), hexamenişî 𐎠𐎿 (a-s /asa/) û 𐎠𐎿𐎱 (a-s-p /aspa/)... sanskrîtî अश्व (áśva)... lîtwanî ašva... latînî equa (“mahîn”) û equus (hesp)... hîtîtî 𒀲𒆳𒊏𒍑 (ekkus)... yûnaniya mikenî 𐀂𐀦 (i-qo /íkkʷos/), yûnaniya kevn ἵππος (híppos), yûnaniya niha ίππος (íppos)... ermenî էշ (ēš, “ker”)... hemû ji proto-hindûewropî *h₁éḱwos (“hesp, hespê nêr”).
Ji heman rehî herwiha: siwar.
Peydabûna hesp ya kurmancî ji proto-hindûewropî *h₁éḱwos wiha bûye: hesp < *ʰesp < *ʰespe < *ʰesve < ʰeçve < ʰeçwe < *ʰeçweh < *ʰeçwes < *h₁éḱwos. ʰ ya jornivîs nîşana wê yekê ye ku belkî H li destpêka peyvê hebû yan jî tine bû.
Bo guherîna *k ya proto-hindûewropî bi S di zimanên îranî de, bidin ber bo nimûne ser û sed. Bo guherîna *w ya proto-hindûewropî bi P, bidin ber bo nimûne spî.
Peyv ji mêj ve ji zimanên îranî û hindûîranî ketiye gelek zimanan. Bo nimûne akadî 𒊍𒉺𒀪 (as-pa-ʾ), hurî 𒀸𒋗𒉿 (aš-šu-wa), piraniya zimanên Kafkasyayê *ʼɨčʷe. Peyv ji kurdî (ihtimalen kurmancî) wek հասբ (hasb) ketibû ermeniya kevn jî.
Hêjayî gotinê ye ku hesp ne hevreha peyvên germenî yên bo nimûne wek îngilîzî horse, danmarkî hest yan swêdî häst e. Ev ji proto-hindûewropî *ḱr̥sós in.
- Çavkanî
- Cathcart, Chundra Aroor (2015): Iranian Dialectology and Dialectometry, Doctoral dissertation, University of California at Berkeley.
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
- Mayrhofer, Manfred (1992–2001): Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Ferhenga etîmolojî ya hindûaryayiya kevn] (bi almanî), Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag.
- Kloekhorst, Alwin (2008): Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill.
- Расторгуева В. С., Эдельман Д. И. Этимологический словарь иранских языков. [Rastorguyeva V.S., Edelman D.I.: Ferhenga Etîmolojî ya Zimanên Îranî] (bi rûsî) 2000-2011.
- The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
- Witzel, Michael (2003): Linguistic Evidence for Cultural Exchange in Prehistoric Western Central Asia.
Dûnde
biguhêre- → Ermeniya kevn: հասբ (hasb)
Bi zaravayên din
biguhêreWerger
biguhêre- Abxazî: аҽы (āčə)
- Açehî: guda
- Adîgeyî: шы (šə)
- Afarî: faras
- Afrîkansî: perd → af
- Alabamayî: chichoba
- Albanî: kalë → sq n
- Almanî: Pferd → de nt, Ross → de nt, Roß → de nt, Gaul → de n, Hengst → de n, Pferdehengst n, Stute → de m, Pferdestute m, Hengstfohlen nt, Hengstfüllen nt, Stutenfohlen nt, Stutfohlen nt, Stutenfüllen nt, Stutfüllen nt, Rössel nt, Rössl nt, Rössle nt
- Amharî: ፈረስ → am (färäs)
- Apaçî:
- Amuzgoyî: kísò
- Apalayî: kawaru
- Aragonî: caballo n
- Aramî:
- Aromanî: cal → roa-rup n
- Arrernteyiya rojavayî: nanthe
- Asamî: ঘোঁৰা g (ghü̃ra)
- Astûrî: caballu → ast n, burru → ast
- Avarî: чу (ču)
- Aymarayî: kawallu
- Aynuyî: ウンマ (umma)
- Azerî: at → az
- Baagandjiyî: kaangkaru
- Bambarayî: so
- Bandjalangî: yaramaŋ, yaraman
- Banjarî: kuda
- Baskî: zaldi → eu
- Başkîrî: ат (at), йылҡы (yïlqï)
- Batsbî: დოჼ (dõ)
- Bau bidayuh: kuda
- Bayiya başûrî: maix
- Belarusî: конь n (konʹ)
- Belûçî: اسپ (asp), اپس (aps)
- Bengalî: ঘোড়া → bn (ghoṛa)
- Bretonî: marc'h → br n
- Bruneyî: kuda
- Bulgarî: кон → bg n (kon)
- Burmayî: မြင်း → my (mrang:)
- Buryatî: адуу (aduu)
- Buyî: duezmax, max
- Cahuillayî: kaváayu
- Cingphoyî: gumra, gumrang
- Conxayî: རྟ (rta)
- Çamicuroyî: kawali
- Çeçenî: говр (gowr), айгІар n (ajgІar), кхела m (qela)
- Çekî: kůň → cs
- Çerokî: ᏐᏈᎵ (soquili /so²³gwi³li/)
- Çeyenî: mo'éhno'ha
- Çîçewayî: hatchi, kavalo
- Çîkasawî: issoba, soba
- Çînî:
- Çoktawî: issuba
- Çolî: cawayuʼ
- Çukçî: конэкон (konėkon), конэт pj (konėt), ӈавконэкон m (ṇavkonėkon), ӈавконэт m pj (ṇavkonėt)
- Çuvaşî: лаша (laša)
- Çûkî: arus
- Dalmatî: cavul n
- Danmarkî: hest → da g, hingst → da g, hoppe → da
- Darûkî: wanyuwa
- Dieriyî: nhantu
- Divehî: އަސް (as)
- Dogrîbî: tłı̨cho
- Dolganî: ат
- Drungî: mvgeu, ta
- Elfdalî: est n
- Emilî: cavàl n
- Endonezyayî: kuda → id
- Erebî: حِصَان → ar n (ḥiṣān), فَرَس n an m (faras), خَيْل → ar m (ḵayl)
- Ermenî: ձի → hy (ji), նժույգ → hy (nžuyg), երիվար → hy (erivar)
- Erzayî: лишме (lišme), алаша (alaša)
- Esperantoyî: ĉevalo → eo
- Estonî: hobune → et, hobu
- Etiyopiya klasîk: ፈረስ (färäs)
- Evenî: му̣ри̣н (mụrịn)
- Evenkî: мурин (murin)
- Eweyî: sɔ nt
- Farisiya kevn: 𐎠𐎿𐎱 (a-s-p /aspa/), 𐎠𐎿 (a-s /asa/)
- Farisî:
- Fenîkî: 𐤎𐤎 n (ss /sys/)
- Ferî: hestur → fo, ross
- Fiji hindiyî: ghorra
- Fîjî: ose → fj
- Fînî: hevonen → fi, heppa → fi, kopukka → fi, luuska → fi, polle → fi, hepo → fi, humma → fi, karva-Opel, koni → fi, kaakki → fi, ravuri → fi, ratsu → fi, ruuna → fi, ori → fi, tamma → fi
- Frankoprovansî: cheval n
- Fransî: cheval → fr n, étalon → fr n, jument → fr m, poulain → fr n, pouliche → fr m
- Friyolî: cjaval n, čhaval n
- Frîsiya bakur: hingst n, Hingst
- Frîsiya saterlandî: Hoangst n
- Frîsî: hynder nt, hoppe, happe, hoars nt
- Fulahî: puccu
- Futunî: ōsi
- Gaelîka skotî: each n
- Gagawzî: beygir
- Galîsî: cabalo → gl n, egua → gl m, egoa m, besta → gl m, faco n, griñón n, cartao n, barrufeiro → gl n
- Galoyî: ch'fa n
- Galûrîsî: cabaddu n, caddu n, acchettu n, ebba m
- Gamîlaraayî: yarraaman
- Garîfunayî: xuval
- Gaulisî: caballos
- Gooniyandiyî: dimana, yawarda
- Gorontaloyî: wadala
- Gujaratî: ઘોડો → gu n (ghoḍo)
- Gurcî: ცხენი → ka (cxeni), ჰუნე → ka (hune)
- Guugu yimidhirrî: yarraman, guguur
- Guwaranî: kavaju
- Haîtî: chwal
- Hawayî: lio
- Hawsayî: doki → ha
- Hewramî: ئەسپ
- Higaononî: kabayo
- Hindî: घोड़ा → hi n (ghoṛā), अश्व → hi n (aśva), तुरग → hi n (turag)
- Hîlîgaynonî: kabayo
- Hîtîtî: 𒀲𒆳𒊏𒍑 (ekkus)
- Hmongî: nees
- Holendî: paard → nl nt, ros → nl nt
- Hopîyî: kawayo
- Hunsrikî: Gaul n, kaul
- Îbranî: סוּס n (sus)
- Îdoyî: kavalo → io
- Îlokanoyî: kabalio
- Îngilîziya kevn: hors nt
- Îngilîzî: horse → en
- Îngûşî: ды (də), говр (gowr)
- Înterlîngua: cavallo n
- Înupîakî: tuttuqpak
- Îrlendî: capall → ga n, each n
- Îsthmus zapotekî: maniʼ
- Îstriyotî: caval
- Îstro-romanyayî: co n
- Îtalî: cavallo → it n
- Îu mienî: maaz
- Îzlendî: hestur → is n
- Japonî: 馬 → ja (うま, uma), ウマ → ja (uma)
- Javayî: jaran → jv, kapal, titihan → jv, kuda → jv, turangga → jv
- Jurçenî: muri
- Kabardî: шы (šə)
- Kakî aeyî: wos
- Kalalîsûtî: hiisti → kl
- Kalmîkî: мөрн (mörn)
- Kannadayî: ಕುದುರೆ → kn (kudure)
- Kapampanganî: kabayu
- Karaxanîdî: اَتْ (at)
- Karelî: hebo
- Karitiyanayî: ʼiriwity
- Kaşûbî: kóń → csb n
- Katalanî: cavall → ca n
- Kaurnayî: pindi nanto
- Kayingangî: kãvãru
- Keçwayî: kawallu
- Keşmîrî: گُر → ks n (gur)
- Ketî: көнь
- Khinalugî: пши (pši)
- Kirgizî: ат → ky (at), жылкы → ky (cılkı)
- Kîngalî: අශ්වය (aśwaya)
- Kînyarwandayî: ifarashi 5 an 6
- Komançî: puuku
- Konkanî: tokli
- Koreyî: 말 → ko (mal)
- Kornî: margh → kw n
- Korsîkayî: cavaddu → co n, cavallu → co n
- Kreyoliya morîtanî: seval
- Kreyoliya seyşelî: seval
- Kriolî: os, yarraman, yawarda
- Krî: ᑳᐸᓚᑲᔅᑴᐤ (kaapalakaskwew), ᒥᐢᑕᑎᒼ (mistatim)
- Krîkî: rakko
- Kunayî: moli
- Kwanyamayî: onghambe
- Ladakhiyî: རྟ (rta)
- Ladînî: ciaval
- Ladînoyî: kavayo n
- Lakî: чву (čwu)
- Lakotayî: tȟašúŋke, šúŋkawakȟáŋ
- Latgalî: zyrgs n
- Latînî: equus → la n, caballus → la n
- Latviyayî: zirgs → lv n
- Lawsî: ມ້າ (mā)
- Lazî: ცხენი (cxeni)
- Lezgînî: шив (šiv)
- Lîgûrî: cavallo n
- Lîmbûrgî: paerd → li nt
- Lîtwanî: arklys → lt n, žirgas → lt n
- Lîvonî: ibbi, õbbi
- Lombardî: cavall, càal
- Lueyî: ᦙᦱᧉ (maa2)
- Lugandayî: embalaasi
- Luhyayî: efarasi
- Luksembûrgî: Päerd → lb nt
- Maguindanaoyî: kuda
- Makedonî: коњ n (konj)
- Malagasî: soavaly → mg, farasy
- Malayalamî: കുതിര → ml (kutira)
- Malecite-passamaquoddyî: ahahs anim
- Malezî: kuda → ms
- Maltayî: żiemel n
- Mançûyî: ᠮᠣᡵᡳᠨ (morin)
- Manksî: cabbyl → gv n
- Mansakayî: kabayo
- Maorî: hōiho, kamia
- Mapuçî: kawej
- Maranaoyî: koda'
- Maratî: घोडा → mr (ghoḍā)
- Marî:
- Marîkopayî: qwayu, qwaqt
- Marquesan:
- Marquesana bakur: puaka piki ènana, ekeuna, ihovare, hovare; puaka piki kenana
- Marquesana başûr: puaa pii ènata, eʻeuna, sovare, soare
- Martuthunirayî: nyingkurluwinparri
- Mazenderanî: اسو (asv)
- Mbya guaraniyî: kavaju
- Mecarî: ló → hu
- Megrelî: ცხენი (cxeni)
- Melanauyiya navendî: kudak
- Misrî:
(ssm n),
(ssmt m) - Miwokiya golî: kawáj
- Mixteciya yosondúa: kuayu
- Mixtekiya alcozauca: kuái̱
- Miyakoyî: ヌーマ (nūma)
- Mîkmakî: te'sipow
- Mînangkabawî: kudo
- Mokşayî: алаша (alaša), лишме (lišme)
- Mongolî: адуу → mn (aduu), морь → mn (morʹ)
- Monî: ချေံ (cheh)
- Murînpatayî: nintu
- Nahwatliya klasîk: cahuayo, cahuāllo
- Nahwatliya mekayapan: cahua̱yoj
- Nahwatlî: cahuāyoh → nah
- Namayî: hab
- Nanayî: морин
- Nanticoke:
- Piscatawayî: misatimwa
- Navajoyî: łį́į́ʼ
- Ndongayî: okakambe
- Nedersaksî:
- Negidalî: моји̣н
- Nepalî: घोडा → ne (ghoḍā)
- Ngiyambaayî: yarraaman
- Nîvxî: мурӈ (murŋ), мур̌ (muř)
- Normandî: j'va n, ch'fa n, queva n
- Norwecî: hest → no n
- Nyungayî: ngort
- O'odhamî: kaviyu, kawiyu
- Ojibweyî: ᐯᐯᔑᑰᑲᓐᔒ (bebezhigooganzhii)
- Oksîtanî: caval → oc n, èga → oc m
- Oriyayî: ଘୋଡ଼ା → or (ghoṛa)
- Oroçî: мури
- Orokî: му̣ри̣
- Oromoyî: farda → om
- Oroqenî: mʊrɪn
- Osetî: бӕх (bæx)
- Osmanî: آت
- Oygurî: ئات → ug (at)
- Ozbekî: ot → uz
- Pacohî: axéh
- Palawî: uos
- Palî: assa
- Papyamentoyî: kabai
- Peştûyî: آس → ps n (ās)
- Piedmontîsî: caval n
- Pîkardî: kvau n
- Pîpîlî: kawayu
- Plodîşî: Pieet nt
- Polabî: ťün n
- Polonî: koń → pl n, klacz → pl m
- Popolucayiya sayula: cawa̱yu
- Portugalî: cavalo → pt n, égua → pt m
- Puncabî: ਘੋੜਾ → pa n (ghoṛā)
- Qazaxî: жылқы (jylqy), ат → kk (at)
- Qiptî: ϩⲧⲟ (hto)
- Rohingyayî: gúra
- Romagnolî: cavàl n
- Romancî: chaval n
- Romanî: grast n, grasni m
- Romanyayî: cal → ro
- Rusî: ло́шадь m (lóšadʹ), конь → ru n (konʹ)
- Rusînî: кінь n (kinʹ)
- S'gaw karenî: ကသ့ၣ် (ka thaỳ)
- Salarî: ate
- Samî:
- Samiya kildînî: е̄бешь (jēbʹešʹ)
- Samiya bakurî: heasta
- Samiya skoltî: heävaš
- Samoayî: solofanua
- Samogîtî: arklīs n
- Samoyî: hosi
- Sangoyî: mbârâtâ → sg
- Sanskrîtî: अश्व → sa n (aśva), घोटक → sa n (ghoṭaka), तुरग → sa n (turaga), अर्वन् → sa n (arvan), हय → sa n (haya), वातायन → sa n (vātāyana)
- Santalî: ᱥᱚᱫᱳᱢ (sôdom)
- Sardinian:
- Sassarîsî: cabaddu n, caddu n, acchettu n, ebba m
- Sebwanoyî: kabayo
- Sêriyî: caay
- Sicîlî: cavaddu → scn n
- Sidamoyî: farado
- Silesî: kůń n
- Sirananî: asi
- Sirboxirwatî:
- Sîlhetî: ꠊꠥꠠꠣ (gúṛa)
- Skotî: horse
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: конь n (konĭ)
- Slovakî: kôň → sk n
- Slovenî: konj → sl n
- Solonî: moring
- Somalî: faras → so n
- Sorbî:
- Sotoyiya başûr: pere → st
- Spanî: caballo → es n
- Sundanî: kuda
- Sûmerî: 𒀲 (anše), 𒀲𒆳𒊏 (sisi)
- Svanî: ჩა̈̄ჟ (čǟž)
- Swahîlî: farasi → sw
- Swêdî: häst → sv g, russ → sv g, fåle → sv g
- Şanî: မႃႉ (mâ̰a)
- Şerpayî: རྟ
- Şonayî: bhiza
- Şorî: ат (at)
- Tabasaranî: гъяйван (ġjajvan)
- Tacikî: асп → tg (asp)
- Tagalogî: kabayo → tl
- Talişî: اسب (asb)
- Tamîliya kevn: 𑀫𑀸 (mā)
- Tamîlî: குதிரை → ta (kutirai), புரவி → ta (puravi)
- Taosî: kówena
- Tarifitî: yis n
- Tatiya cihû: гӀэсб (ḩəsb)
- Tausugî: kura
- Tayî: ม้า → th (máa)
- Tayî nüa: ᥛᥣᥳ (mȧa)
- Telûgûyî: గుర్రము → te (gurramu), గుర్రం → te (gurraṃ)
- Teteriya krîmî: at
- Teterî: ат → tt (at)
- Tetûmî: kuda
- Tigrînî: ፈረስ → ti (färäs)
- Tirkiya kevn: 𐱃 (t¹ /at/), 𐰖𐰆𐰣𐱃 (y¹un¹t¹ /yunt/)
- Tirkî: at → tr, deh deh, beygir → tr
- Tirkmenî: at → tk
- Tîbetî: རྟ (rta), རྨང (rmang)
- Tokpisinî: hos
- Tongî: hoosi
- Toxarî A: yuk
- Toxarî B: yakwe
- Tswanayî: pitsi
- Tuvanî: аът (àt), чылгы (çılgı)
- Tzotzîlî: k'a
- Udiheyî: муи
- Udî: еък (e̱k)
- Udmurtî: вал (val)
- Ugarîtî: 𐎒𐎒𐎆 (ssw)
- Urdûyî: گھوڑا n (ghoṛā)
- Ûkraynî: кінь → uk n (kinʹ)
- Venîsî: cavało n, caval n
- Viyetnamî: ngựa → vi
- Volapûkî: jevod → vo
- Voroyî: hopõn'
- Votî: opõn
- Walîsî: hosi
- Walonî: tchivå → wa n
- Warayî: kabayo
- Wardamanî: nendo, dimana
- Wemba-wembayî: yareman
- Weylsî: ceffyl → cy n
- Wiradhurî: yarraman
- Wîlamowî: faod nt
- Wolofî: fas wi → wo, fas → wo
- Xakasî: ат (at)
- Xantî: лʼов (lʼow)
- Xavanteyî: awaru
- Ximêrî: សេះ → km (seh)
- Komi:
- Xosayî: ihashe 5 an 6
- Yagnobî: асп
- Yakkhayî: ओन्पा, ओन
- Yakutî: ат (at), сылгы (sılgı)
- Yanyuwayî: yarraman
- Yidîşî: פֿערד nt (ferd)
- Yindcîbarndî: yawarda
- Yiyiya siçuwayî: ꃅ
- Yorubayî: ẹṣin
- Yuguriya rojhilat: mörë
- Yukaghiriya bakurî: йоходилэ (joqodile)
- Yûnanî: άλογο → el nt (álogo), ίππος → el n (íppos)
- Zapotekiya yatzaçî: cabey
- Zapotekiya zoogoço: cabayw
- Zêlandî: paerd nt
- Zhuangî: max
- Zuluyî: ihhashi → zu 5 an 6
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.