xweş
Kurmancî biguhêre
Bilêvkirin biguhêre
Rengdêr biguhêre
| Pozîtîv | Komparatîv | Sûperlatîv |
|---|---|---|
| xweş | xweştir | herî xweş xweştirîn |
xweş
- Tiştê li gor dilê mirovî,
tişta/ê ku mirov dixwaze bike yan bibîne.- Paşê bo wî çêkirî duwazdeh hicab
Her yekî xweştir ji yarî bê hisab — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)
- Paşê bo wî çêkirî duwazdeh hicab
- Ji bo agirî tê gotin dema mirov dibêje agir xweş e.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Bi alfabeyên din biguhêre
Herwiha biguhêre
Nêzîkî biguhêre
Jê biguhêre
Etîmolojî biguhêre
Hevreha soranî خۆش (xoş), kurdiya başûrî xweş, xüeş, pehlewî xweş, parsî wxeş, farisî خوش (xûş), zazakî û hewramî weş, belûçî وش (weş), latînî suavis (şîrîn), sanskrîtî स्वादु (svādu), yûnaniya kevn ἡδύς (hēdús), almanî süß, fransî û spanî suave, îngilîzî sweet, swêdî söt, danmarkî sød, norwecî søt... hemû ji proto-hindûewropî *sweh₂dus (“şîrîn, tamxweş”). Bo guherîna *sw- ya proto-hindûewropî bi *xw- di zimanên îranî de, bide ber xwandin, xwesû, xwişk... Wek hoş ketiye tirkî jî. Ji eynî rehî bi rêya yûnanî: hedonîst, hedonîzm. Anku peyva "xweş" di eslê xwe de wateya "şîrîn, wek şekirê" dida. Lê di zimanên îranî û herwiha di yûnanî de maneya "bi dilê mirovî" wergirtiye. Paşî di zimanên îranî de bo diyarkirina ramana "wek şekirê" peyva "şîrîn" ji peyva "şîr" hatiye çêkirin.
Werger biguhêre
- Afrîkansî: aangenaam → af, heerlik, lekker → af, behaaglik → af
- Almanî: angenehm → de, gemütlich → de, lecker → de, süß → de, toll → de, vornehm → de, weich → de, nett → de, wohlgefällig, liebenswürdig → de, behaglich → de, herrlich → de, genehm → de, ?genießbar → de
- Bretonî: bourrus → br, dudius → br, plijus → br
- Danmarkî: behagelig, rar
- Erebî: سار → ar (sarr), لطيف (leṭîf), ممتع (mumti'), ?جيد, ?مريح, ?الحاد (al-ḥād), ?الرهوان, ?السراء, ?العذب, ?اللذیذ, ?الیدي, ?حي → ar, ?روحة, ?شهي, ?عاذیة, ?عذیة
- Esperantoyî: agrabla → eo
- Farisî: خوش → fa, خوشخو → fa, زیبا → fa, سازگار → fa, شیرین → fa, قشنگ → fa, مطبوع → fa, موافق → fa, نغز → fa, نیک → fa
- Ferî: fittligur
- Fînî: miellyttävä → fi
- Fransî: agréable → fr, plaisant → fr
- Frîsî: gefallich, noflik → fy, swiet
- Holendî: aangenaam → nl, behaaglijk → nl, genoeglijk → nl, heerlijk → nl, plezierig → nl, prettig → nl
- Îdoyî: agreabla → io
- Îngilîzî: agreeable → en, enjoyable → en, lovely → en, nice → en, pleasant → en, congenial → en, ?goluptious → en, ?bonny → en, ?dolce → en, ?jolly → en, ?quaint → en, ?tasty → en, ?amiable → en, ?appealing → en, ?birch → en, ?convenient → en, ?cosy → en, ?delectable → en, ?dulcet → en, ?fair weather, ?goody-goody → en, ?jocose → en, ?merry → en, ?palatable → en, ?twee → en
- Îtalî: gradevole → it, piacevole → it
- Îzlendî: þægilegur → is
- Katalanî: agradable → ca
- Latînî: acceptabilis
- Mecarî: kellemes → hu
- Norwecî: behagelig → no
- Oksîtanî: agradiu → oc
- Papyamentoyî: agradabel
- Polonî: miły → pl, przyjemny → pl
- Portugalî: agradável → pt, ameno → pt, aprazível → pt
- Sirananî: switi
- Spanî: agradable → es
- Swêdî: angenäm → sv, behaglig → sv
- Tagalogî: nakalúlugód
- Talişî: xeş
- Tirkî: ?lezzetli → tr, ?mübarek → tr, ?sağlıklı → tr, ?salim → tr, ?sıhhatli → tr, ?şerbet gibi, ?tatlı → tr, ?yahşi → tr, ?zevkli → tr, hoş → tr, uygun → tr, ?ak → tr, ?kibar → tr, ?latif → tr, ?matrak → tr, ?ömür → tr, ?sağ → tr, ?şakır şakır → tr
- Yûnanî: ευχάριστος → el (efcháristos)
- Zimanê destan li Fransayê: agréable