şîr

 Binêre herwiha: sir, sirr, sîr, şir, şirr, û sır

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /ʃiːɾ/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: şîr

Navdêr 1

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	şîr	şîr
Îzafe	şîrê	şîrên
Çemandî	şîrî	şîran
Nîşandera çemandî	wî şîrî	wan şîran
Bangkirin	şîro	şîrino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	şîrek	şîrin
Îzafe	şîrekî	şîrine
Çemandî	şîrekî	şîrinan

Perdaqeke şîrî.

şîr nêr

1. Şileya spî ya ji memikên jinan û ji guhanên candarên din yên mê tê (û wisa tê vexwarin yan jî mast yan penîr jê tê çêkirin).
   • Inzalê legen nuzûlê ibrîq
     Tesʿîd kirin bi qer û inbîq
     Memzûc-i şebîhê şîr û şekker — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: شیر‎
• kurdî-krîlî: шир

Jê

 

• berşîr
• berşîrî
• (lêker) ji şîr vekirin
• jişîrvekirî
• (navdêr) şîrgirtin
• (lêker) şîr girtin
• şîrî
• şîrîn

Têkildar

 

• dew
• firo
• jajî
• mast
• nîvişk
• penîr

Bide ber

• şêr
• şîre

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *sṷēid- (“şîr”), hevreha sanskrîtî क्षीर (kṣîre, “şîr”), avestayî xşvid- (şîr) farisiya kevn şift- (şîr), farisî شیر‎ (şîr, “şîr”), partî šift, soranî شیر‎ (şîr), zazakî şid / şit, hewramî şot. Herwiha hevreha şil (ruhn, şilî, têrav) ya kurmancî û rehê ksviḍ (şil bûn) ya sanskrîtî. Peyva tirkî süt hevreha ya mongolî sün e û di zimanên kevnar yên altayî de hebû lê belkî deynkirineke kevn ya ji hindûewropî be yan jî peyveke hevbeş ya herdu makezimanan be. Hêjayî gotinê ye ku ev rehê peyva şîr di pirraniya zimanên din yên hindûewropî de peyda nabe lê rehê h₂melg̑- gelek berbelavtir e: latînî mulgeo, yûnanî ἀμέλγω (amelgō), îngilîzî milk, rusî молозиво, lîtwanî mélžti, toçarî A malke...

Werger

• Abxazî: ахш (āxš)
• Açangî: nauh
• Adîgeyî: щэ (š̍ă)
• Afarî: can
• Afrîkansî: melk → af
• Aguarunayî: munȼu
• Aklanon: gatas
• Albanî: qumësht → sq n, tambël → sq n (Kosovo)

  Albanî: klëmsh

• Almanî: Milch → de m

  Elmanîşî: Milch m

  Almaniya Pennsylvania: Millich m

• Altayiya başûrî: сӱт (süt)
• Amazîxiya fasî: ⴰⵛⴼⴼⴰⵢ (ašffay), ⴰⴽⵯⴼⴰⵢ (akʷfay), ⴰⵖⵖⵓ (aɣɣu), ⴰⵖⵓ (aɣu)
• Amharî: ወተት (wätät)
• Aragonî: leit → an, let
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܚܠܒܐ‎ n (ḥaləḇā)

  Aramiya babîlonî ya cihûyî: חַלְבָּא‎ n (ḥalbā)

• Arapaho: beθéneč
• Aromanî: lapte
• Asamî: গাখীৰ (gakhir)
• Astûrî: lleche → ast n an m, tsechi nt
• Atîkamekwî: tcotcocanapo
• Avarî: рахь (rax)
• Awadhî: दूध (dūdh)
• Aymarayî: millk'i
• Aynuyî: トペ (tope)
• Azerî: süd → az
• Bambarayî: nɔnɔ
• Banyumasanî: susu
• Baskî: esne → eu
• Başkîrî: һөт (höt)
• Batsbî: შურ (šur)
• Bayerî: Mille, Muich
• Belarusî: малако́ → be nt (malakó)
• Belûçî: شیر‎ (šír)
• Bengalî: দুধ → bn (dudh)
• Bextiyarî: شیر‎ (šir)
• Bîkoliya naverast: gatas
• Bîslamayî: susu
• Brahuiyî: palle
• Bretonî: laezh → br n
• Bulgarî: мля́ко → bg nt (mljáko)
• Burmayî: နို့ → my (nui.)
• Buryatî: һүн (hün)
• Cingphoyî: chyu
• Conxayî: འོ་མ ('o ma)
• Çamicuroyî: tensa
• Çeçenî: шура (šura)
• Çekî: mléko → cs nt
• Çerokî: ᎤᏅᏗ (unvdi)
• Çeyenî: matana
• Çîçewayî: mkaka
• Çînî:

  Kantonî: 奶 (naai⁵), 乳 (jyu⁵)

  Dunganî: нэзы (nezɨ)

  Mandarînî: 奶 → zh (nǎi), 乳 → zh (rǔ), 乳汁 → zh (rǔzhī), 牛乳 → zh (niúrǔ)

  Minnanî: 奶 → zh-min-nan (leng/ni/nai)

  Wuyî: 乳, 奶

• Çukçî: лывээръын (lyvėėrʺyn)
• Çuvaşî: сӗт (sĕt)
• Çûkî: minik
• Danmarkî: mælk → da g
• Dargwayî: ниъ (niʾ)
• Divehî: ކިރު‎ (kiru)
• Dogrîbî: ejietʼò
• Elfdalî: mjok m
• Endonezyayî: susu → id
• Erebî: حَلِيب‎ → ar n (ḥalīb), لَبَن‎ → ar n (laban)

  Erebiya misrî: لبن‎ n (laban)

  Erebiya kendavî: حليب‎ n (ḥalīb)

  Erebiya hîcazî: حليب‎ n (ḥalīb)

  Erebiya fasî: حليب‎ n (ḥlīb)

  Erebiya başûrê şamê: حليب‎ n (ḥalīb)

  Erebiya başûrê şamê: حليب‎ n (ḥalīb)

• Ermenî: կաթ → hy (katʿ)
• Erzayî: ловсо (lovso)
• Esperantoyî: lakto → eo
• Estonî: piim → et
• Etiyopiya klasîk: ሐሊብ (ḥälib)
• Evenî: өкэнь (ökəņ)
• Evenkî: укумни (ukumņi)
• Eweyî: notsi
• Extremaduranî: lechi m
• Farisî: شیر‎ → fa (šir)
• Fatalukuyî: ami
• Fenîkî: 𐤇𐤋𐤁‎ (ḥlb)
• Ferî: mjólk → fo m
• Fînî: maito → fi
• Fransî: lait → fr n
• Friyolî: lat
• Frîsiya bakur: molke m
• Frîsiya saterlandî: Molk m
• Frîsî: molke → fy g
• Fulahî: kosam
• Gaelîka skotî: bainne n
• Gagawzî: süt
• Galîsî: leite → gl n
• Garhwaliyî: दूद (dūd)
• Gotî: 𐌼𐌹𐌻𐌿𐌺𐍃 m (miluks)
• Gujaratî: દૂધ nt (dūdh)
• Gurcî: რძე (rʒe)
• Guwaranî: kamby → gn
• Haîtî: lèt
• Hawayî: waiū
• Hawsayî: madara → ha, nono → ha
• Hindî: दूध → hi n (dūdh)
• Hmongî: mis
• Holendî: melk → nl m
• Îbranî: חָלָב‎ → he n (khaláv)
• Îdoyî: lakto → io
• Îngilîziya kevn: meolc m
• Îngilîzî: milk → en
• Îngriyî: maito
• Îngûşî: шура (šura)
• Înterlîngua: lacte → ia
• Înuîtî: ᐃᒻᒧᒃ
• Înupîakî: immuk
• Îrlendî: bainne → ga n

  Îrlendiya kevn: lacht n, bainne n

• Îsnagî: xatta
• Îtalî: latte → it n
• Îzlendî: mjólk → is m
• Japonî: 乳 → ja (ちち, chichi), 乳汁 → ja (にゅうじゅう, nyūjū), ミルク → ja (miruku), 牛乳 → ja (ぎゅうにゅう, gyūnyū)
• Javayî: susu
• Jumjumî: aak
• Kabardî: шэ (šă)
• Kalalîsûtî: immuk
• Kalmîkî: үсн (üsn)
• Kambaatayî: ado
• Kannadayî: ಹಾಲು → kn (hālu)
• Kanuriyî: câm
• Karaçay-balkarî: сют (süt)
• Karelî: maido
• Kaşûbî: mlékò nt
• Katalanî: llet → ca m
• Keçwayî: wilali
• Keşmîrî: دۄد‎ → ks (dọd), द्वद (dwad)
• Ketî: mamul
• Kirgizî: сүт → ky (süt)
• Kîkûyûyî: iria 5
• Kîngalî: කිරි → si (kiri)
• Kînyarwandayî: amata 6
• Kîrîbatî: miriki
• Komî-permyakî: йӧв (jöv)
• Konkanî: dud
• Koreyî: 젖 → ko (jeot), 유즙(乳汁) (yujeup), 밀크 (milkeu), 우유(牛乳) (uyu)
• Kornî: leth n
• Korsîkayî: latti → co n
• Kreyoliya guinea-bissau: liti
• Krî: ᒎᒎᔑᓈᐴ (coocooshinaapoo)
• Ladakhiyî: འོ་མ ('o ma)
• Ladînoyî: leche m
• Lahndayî: ਦੁੱਧ‎ (duddh)
• Lakotayî: asáŋpi
• Lamboyayî: huhhu
• Latgalî: pīns
• Latînî: lac → la nt
• Latviyayî: piens → lv n
• Lawsî: ນ້ຳນົມ → lo (nam nom), ນົມ → lo (nom)
• Lazî: ბჯა (bǯa)
• Lezgînî: нек (nek)
• Lhao voyî: nug', nung: nug'
• Lingalayî: míliki 9 an 10
• Lîgûrî: læte n
• Lîmbûrgî: mèlk → li n
• Lîtwanî: pienas → lt n
• Lîvonî: sēmḑa
• Lombardî: latt, lacc
• Lueyî: ᦓᧄᧉᦓᦳᧄᧉ (nam²num²), ᦓᧄᧉᦓᦳᧄᧉᦷᦣ (nam²num²ho)
• Luksembûrgî: Mëllech → lb m
• Mòçenoyî: milch m
• Maguindanaoyî: gatas
• Makasaeyî: amirae
• Makedonî: млеко nt (mleko)
• Malayalamî: പാൽ → ml (pāl)
• Malezî: susu → ms
• Maltayî: ħalib n
• Mançûyî: ᠰᡠᠨ (sun)
• Manksî: bainney n
• Maorî: waiū, miraka → mi
• Maranaoyî: gatas
• Maratî: दूध → mr (dūdh)
• Marî:

  Mariya rojhilatî: шӧр

• Marîkopayî: ma
• Mecarî: tej → hu
• Megrelî: ბჟა (bža)
• Misrî: (jrṯt m)
• Mînangkabawî: dadiah
• Mîrandî: lheite n
• Mokşayî: лофца (lofca)
• Mongolî:

  Kirîlî: сүү → mn (süü)

  Mongolî: ᠰᠦᠨ (sün), ᠰᠦ᠋ (sü᠋)

• Monî: ဍာ်တှ်
• Mwanî: masiwa
• Nahwatliya klasîk: chīchīhualāyōtl
• Napolîtanî: latte nt
• Navajoyî: abeʼ
• Nedersaksî:

  Saksoniya jêrîn ya holendî: melk m

  Almaniya jêrîn a almanî: Melk m

• Nepalî: दुध → ne (dudh), दूध (dūdh)
• Newarî: दुरु (duru)
• Ngarrindjerî: ngumperi
• Normandî: lait n
• Nornî: likk
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: melk → no n an m, mjølk → no n an m

  Norweciya nînorskî: mjølk m

• Ojibweyî: doodooshaaboo
• Okînawanî: うしぬちー (ʼushinuchī)
• Oksîtanî: lach → oc n, lait → oc m
• Oriyayî: କ୍ଷୀର → or (kṣīrô), ଦୁଧ → or (dudhô)
• Oromoyî: aannan → om
• Osageyî: paazénii
• Osetî: ӕхсыр (æxsyr)
• Osmanî: سوت‎ (süt), حلیب‎ (halîb), لبن‎ (leben), شیر‎ (şîr)
• Oygurî: سۈت‎ → ug (süt)
• Ozbekî: sut → uz
• Palî: duddha nt, khīra nt
• Peştûyî: شيدې‎ → ps m (šide)
• Piedmontîsî: làit n
• Pîrahayî: xíbogi
• Pîttcantcatcarayî: ipi, milka
• Plodîşî: Malkj m
• Polabî: mlåkă nt
• Polonî: mleko → pl nt
• Portugaliya kevn: leite, leyte
• Portugalî: leite → pt n
• Prusiya kevn: daddan nt
• Puncabî: ਦੁੱਧ n (duddha)
• Qazaxî: сүт → kk (süt)
• Qiptî:

  Bohaîrî: ⲉⲣⲱϯ n (erōti)

  Sahîdî: ⲉⲣⲱⲧⲉ n (erōte)

• Rohingyayî: dut
• Romagnolî: làt n, lat n
• Romancî: latg n, lat
• Romanî: thud n
• Romanyayî: lapte → ro nt
• Rusî: молоко́ → ru nt (molokó)
• Rusînî: молоко́ nt (molokó)
• Sahoyî: xan
• Samî:

  Samiya înarî: mielkki

  Samiya kildînî: ма̄ййт (mājjt)

  Samiya bakurî: mielki

  Samiya skoltî: mieˊlǩǩ

• Samoayî: susu → sm
• Samogîtî: pėins n
• Sanskrîtî: दुग्ध → sa nt (dugdha), क्षीर → sa nt (kṣīra), पायस → sa nt (pāyasa)
• Santalî: ᱛᱳᱚ (toô)
• Sardînî: late, lati
• Sebwanoyî: gatas, letse
• Sicîlî: latti → scn n
• Sidamoyî: ado
• Sindhî: شير‎ (šīru)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: мле́ко nt, млије́ко nt, мли́ко nt

  Latînî: mléko → sh nt, mlijéko → sh nt, mlíko nt

• Sîlhetî: ꠖꠥꠗ (dudó)
• Skotî: milk
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: млѣко nt (mlěko)

  Glagolîtîk: ⰿⰾⱑⰽⱁ nt (mlěko)

• Slaviya rojavayî ya kevn: молоко nt (moloko)
• Slovakî: mlieko → sk nt
• Slovenî: mleko → sl nt
• Somalî: caano → so n
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: mloko nt

  Sorbiya jorîn: mloko nt

• Sotoyiya başûr: lebese → st
• Spanî: leche → es m
• Sundanî: susu
• Sûmerî: 𒂵 (GA)
• Svanî: ლჷჯე (ləǯe)
• Swahîlî: maziwa → sw
• Swêdî: mjölk → sv g
• Şanî: ၼမ်ႉၼူမ်း (nâ̰m núum)
• Şerpayî: འོ་མ (homa)
• Şonayî: mukaka
• Şorî: сӱт (süt)
• Tacikî: шир → tg (šir)
• Tagalogî: gatas → tl
• Tahîtî: ha'ari
• Talişî: شت‎ (šət)
• Tamîlî: பால் → ta (pāl)
• Tarifitî: aɣi n
• Tausugî: gatas
• Tayî: น้ำนม → th (náam-nom), นม → th (nom)
• Telûgûyî: పాలు → te (pālu), క్షీరము → te (kṣīramu)
• Ternateyî: susu
• Teteriya krîmî: süt
• Teterî: сөт → tt (söt)
• Tetûmî: susubeen
• Tigrînî: ጸባ (ṣäba)
• Tirkî: süt → tr
• Tirkmenî: süýt
• Tîbetî: འོ་མ ('o ma)
• Tokpisinî: susu
• Tongî: hu'akau
• Toxarî A: malke
• Toxarî B: malkwer
• Tswanayî: maši 6
• Tuluyî: ಪೇರ್ (pēr)
• Tuvanî: сүт (süt)
• Tûpiya kevn: kamby
• Udmurtî: йӧл (jöl)
• Ugarîtî: 𐎈𐎍𐎁 (ḥlb)
• Urdûyî: دودھ‎ n (dūdh)
• Ûkraynî: молоко́ → uk nt (molokó)
• Vendayî: mafhi, mukhaha
• Venîsî: lat → vec
• Vepsî: maid
• Viyetnamî: sữa → vi
• Volapûkî: milig → vo
• Voroyî: piim
• Walonî: laecea → wa n
• Warayî: gatas
• Weylsî: llaeth → cy, llefrith → cy n
• Wîlamowî: myłich m
• Wolofî: meew → wo
• Wutunhuayî: naize
• Xakasî: сӱт (süt)
• Ximêrî: ទឹកដោះ → km (tɨkdɑh), ទឹកដោះគោ (tɨkdɑhkoo)
• Xosayî: ubisi 11
• Yagarayî: ammoo
• Yakanî: gatas
• Yakutî: үүт (üüt)
• Yaoyî: wuma
• Yidîşî: מילך‎ m (milkh)
• Yorubayî: wàrà
• Yupîkiya navendî: muluk'uuq
• Yûnanî: γάλα → el nt (gála)

  Kevn: γάλα nt (gála)

• Zhuangî: cij, neq, maknah
• Zuluyî: ubisi → zu 11
• ǃXóõ: gǂqhèẽ

Navdêr 2

şîr

şîr nêr

1. (Badînî) Guhartoyeke şûr.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Soranî

Navdêr

şîr

1. şîr
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)