xan

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /xɑːn/

Navdêr 1

Peykerekî Cengîzxanê mongolî.

xan zayend pêwîst e (z=m: mê, z=n: nêr, z=mn: mê û nêr, z=nt: nêtar)

1. mîr, paşa, key, şah, padîşa, qral, serok, birêveber
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: خان‎

Têkilî

• xaqan, haqan

Etîmolojî

Ji tirkî yan zimanekî din yê tirkîkî, bi tirkiya niha han, kurtkirina hakan, tirkiya kevn χagan yan kagan ji mongolî хан (han) / ᠬᠠᠭᠠᠨ (qaɣan) / хаган (hagan). Ketiye piraniya zimanên dinyayê: erebî û farisî خان‎ (xan), ermenî խան (xan), rusî хан (xan), hindî खान (khān), îngilîzî û fransî khan, çînî 可汗 (kèhán) û 汗 (hán), japonî カーン, カン (kan) û ハーン (han)... Bi taybetî wek bernavê Cengîzxanî li dinyayê belav bûye. Di kurdî de bi taybetî li gel navê Xanê Dimdim naskirî ye.

Forma "xaqan" di helbesteke Melayê Cizîrî de jî peyda dibe:
Çi tebîet beşer û insan im
Lilahi l-hemd çi alîşan im
Di riya yar li rêza san im
Lew di iqlîmî sixen xaqan im
Sibehî îd e û ez pê zanim
Ku bi kêra te seher qurban im.

Jê

• xanane

Werger

• Almanî: Adel → de m, Fürst → de m, Wirtshaus → de m
• Çînî: 可汗 → zh (kèhán), 汗 → zh (hán)
• Erebî: خان‎ (ḵān), ^?الفندق‎, ^?قناق‎
• Farisî: خان‎ → fa (xân), ^?مسافرخانه‎ → fa
• Îngilîzî: khan → en, ^?tavern → en, ^?posada → en
• Japonî: カーン (kān), カン → ja (kan), ハーン (hān)
• Koreyî: 칸 → ko (kan)
• Mongolî: хаан → mn (haan), ᠬᠠᠭᠠᠨ (qaɣan)
• Polonî: chan → pl m
• Portugalî: cã → pt m
• Rusî: хан → ru (xan)
• Spanî: kan → es
• Swêdî: khan → sv
• Tirkî: eğlek → tr, hakan → tr, han → tr, kağan → tr, ^?misafirhane → tr, ^?perese → tr, ^?hayrat → tr
• Viyetnamî: hãn, khan → vi

Navdêr 2

Khan al-Wazir, Aleppo, Syria

xan mê

1. karwansera, hostêl, qonax, motêl, xanî, avahî, otêl
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
2. mal, maliyet, hebûn, dewlemendî, zengînî

   xanûman, xanedan

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: خان‎

Etîmolojî

Hevreha farisî خان‎ (xan), ji zimanên îranî, têkilî xanî û -xane.

Ji wêjeya klasîk

• Çi xûn uftad-i der dilha«
  Di vê taqê di vê xanê
  Me 'eyş û êminî kanê — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Jê

• xanedan
• xanedanî
• xanewade
• xanî

Werger

• Îngilîzî: lodging place

Bipî

Navdêr

xan

1. av
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên av/Werger hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

Sahoyî

Navdêr

xan

1. (vexwarin) şîr
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Yamanayî

Cînav

xan

1. em (wek biker)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)