mar
Kurmancî biguhêre
Bilêvkirin biguhêre
- (Navdêr 1): IPA(kilîd): /mˁɑ:ɾ/
- (Navdêr 1): ⓘ
- (Navdêr 2): IPA(kilîd): /mɑ:ɾ/
- (Navdêr 2): ⓘ
- Kîtekirin: mar
biguhêre
Zayenda nêr a binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | mar | mar |
Îzafe | marê | marên |
Çemandî | marî | maran |
Nîşandera çemandî | wî marî | wan maran |
Bangkirin | maro | marino |
Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | marek | marin |
Îzafe | marekî | marine |
Çemandî | marekî | marinan |
mar nêr
- heywanekî xwijok yê bêdest û bêpê ye (zîlika gelek ji wan jehrawî ye)
- marê reş
- marê gewr
- Eger mar bi mirovî vede, dibe ku mirov bimire.
- Raziqê bêdestûpa û mar û mûr / 'Alimê sirra negotî der sudûr — (Mela Hisênê Bateyî: Mewlûd)
- (...) di jîyîna rojane de mar çawa em zanin wek rawirekî zêdetir bi kûvîtiya xwe, zordestî û êrîşkariya xwe ve tê nasîn. — (Rohat Alakom, Folklor û jinên kurd, Weşanxaneya Nefel, 2002)
- "(...) ew debançeya mîna marekî reş ji ber xwe kişand û berê wê da min û te." — (Enwer Karahan: Şapînoz, roman 2010)
- Di zaroktiya me de eger yekî xwarin bixwara, ye din digotê: Eger tu hinekî nedî min wê marê min bi şêv bê te. — (Mele Mehmûdê Bayezîdî, Amadekar: Jan Dost Adat û Rusûmatnameê Ekradiye, Weşanxaneya Nûbihar, 2010, r. 112, ISBN 9789944360678)
Bi alfabeyên din biguhêre
Herwiha biguhêre
Bide ber biguhêre
Gotinên pêşiyan biguhêre
- mişk û mar nabin yar.
- mar û mişk bûne xwişk
- mar kuna/qula xwe nas dike
Bi zaravayên din biguhêre
- Kurmancî: mar, me'r... (bo hemû varyantan li jortin binêrin)
- Soranî: mar
- Kurdiya başûrî: mar
- Goranî/hewramî: mar
- Zazakî: mar
Jê biguhêre
Etîmolojî biguhêre
Hevreha soranî مار (mar), goranî/hewramî mar, zazakî mar, belûçî مار (mar), farisî مار (mar), pehlewî 𐭬𐭠𐭥 (mar). Ji van pê ve bi esehî nayê zanîn.
Di avestayî de "mar" 𐬀𐬲𐬌 (aži, /ejî/) bû ku peyveke ji proto-hindûewropî ye û hevreha sanskrîtî अहि (áhi), ermenî իժ (iž), almanî Egel (zêrû) û yûnaniya kevn ὄφῐς (óphis) e. Heman peyv bi awayê ec di pehlewî de jî hatiye qeydkirin. Ew di zimanên niha yên îranî di peyva ejdeha de maye.
Bi nêrîna Tsabolov mar peyveke xwemalî ya ji zimanên îranî ye û ji peyva *mer- (mirin) hatiye çêkirin wek çawa ku peyva osetî marg (jehr) jî ji peyva merg, mirin hatiye çêkirin.
Lê bi ihtimaleke mezintir mar ji zimanekî kevn yê ne-hindûewropî yê Rojhilata Navîn hatiye wergirtin lê ne ji zimanekî samî. Bo nimûne belkî ew ji sûmerî [Peyv?] hatibe wergirtin ji ber ku di sûmerî de "mar" bi peyvên mir, mirša dihat nasîn.
- Çavkanî:
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
- The Pennsylvania Sumerian Dictionary (Ferhenga sûmerî ya Pennsylvaniayê) [1]
- The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
Werger biguhêre
- Abenakî: skog
- Abxazî: амаҭ (āmāt)
- Açehî: uleue
- Adangî: mudlu
- Adîgeyî: блэ (blă)
- Adnyamatanhayî: wabma, mudlu, Arkurra
- Afarî: abeesa
- Afrîkansî: slang → af
- Aghwanî: 𐔱𐕈𐕇 (båx̣)
- Ahomî: 𑜂𑜥 (ṅū)
- Albanî: gjarpër → sq n
- Almanî: Schlange → de m, Wurm → de n
- Altayiya başûrî: јылан (ǰïlan)
- Amharî: እባብ (ʾəbab)
- Amîs: 'oner
- Apaçî:
- Apaçiya rojava: tłʼiish
- Aramî:
- Arawak: ori
- Aromanî: sharpi n, sharpe n
- Arrernteyiya rojavayî: apmwe
- Asamî: সাপ (xap)
- Asî: sawa
- Astûrî: culiebra → ast m
- Atayalî: mqu
- Avarî: борохь (borox)
- Aynuyî: ウェンペサニ (wempesani)
- Azerî: ilan → az
- Bajwayiya kendava rojava: soo
- Balînî: lelipi
- Baskî: suge → eu
- Başkîrî: йылан (yïlan)
- Bau bidayuh: dipoh
- Belarusî: змяя́ m (zmjajá)
- Belûçî: مار (már)
- Bengalî: সাপ → bn (śap)
- Bîkoliya naverast: halas
- Bretonî: naer → br m, sarpant → br n
- Bruneyî: ular
- Bugî: ula
- Bulgarî: змия́ m (zmijá)
- Bununî: ivut
- Burjî: hamasi
- Burmayî: မြွေ → my (mrwe)
- Buryatî: могой (mogoj)
- Buyî: ngeaz
- Conxayî: སྦུལ (sbul)
- Çakmayî: 𑄥𑄛𑄴 (sāp)
- Çamicuroyî: sokopleye
- Çamiya rojhilatî: ꨀꨤꨩ (ala'), ꨂꨤꨩ (ula')
- Çeçenî: лаьхьа (läḥa)
- Çekî: had → cs n
- Çepangî: रु (ru)
- Çerokî: ᎢᎾᏛ (inadv)
- Çîçewayî: njoka
- Çîkasawî: sinti'
- Çînî:
- Çuvaşî: ҫӗлен (śĕlen)
- Danmarkî: slange → da g
- Dargwayî: чӀичӀала (č̣ič̣ala)
- Dieriyî: wanku
- Divehî: ހަރުފަ (harufa)
- Dongşîangî: mogvei
- Drungî: beu
- Endonezyayî: ular → id
- Erebî: ثُعْبَان n (ṯuʿbān), حَنَش n (ḥanaš), حَيَّة m (ḥayya), أَفْعَى m (ʾafʿā)
- Ermenî: օձ → hy (ōj)
- Erzayî: гуй (guj), ёзнэ (jozne)
- Esperantoyî: serpento → eo
- Estonî: madu → et, uss → et
- Etiyopiya klasîk: ተመን (tämän)
- Evenî: дьабда (ʒaʙda)
- Evenkî: кулин (kulin)
- Farisî: مار → fa (mâr), مر → fa (mor)
- Ferî: slanga → fo m, ormur → fo n
- Fîjî: gata → fj
- Fînî: käärme → fi
- Fransî: serpent → fr n
- Friyolî: sarpint n
- Frîsiya saterlandî: Slange m
- Frîsî: slange → fy
- Gaelîka skotî: nathair m
- Gagawzî: yılan
- Galîsî: serpe → gl m, bicha m, cobra → gl m
- Gondiyî: తరస్ (taras)
- Gotî: 𐍅𐌰𐌿𐍂𐌼𐍃 (waurms)
- Gujaratî: સાપ → gu n (sāp)
- Gurcî: გველი → ka (gveli), უხსენებელი (uxsenebeli)
- Haîtî: koulèv
- Hawayî: naheka, nahesa
- Hindî: साँप → hi n (sā̃p), सर्प → hi n (sarp), नाग → hi n (nāg)
- Hirî motuyî: gaigai
- Hîlîgaynonî: man-og
- Hîrî motuyî: gaigai
- Hmongî: nab
- Holendî: slang → nl m, serpent → nl nt
- Hopîyî: taaho
- Hunsrikî: Schlang m
- Îbanagî: zirian
- Îbanî: ular
- Îbranî: נָחָשׁ n (nakhásh)
- Îdoyî: serpento → io
- Îlokanoyî: uleg
- Îngilîziya kevn: nǣdre m
- Îngilîzî: snake → en
- Îngriyî: mato, maahiin
- Îngûşî: текхарг (teqarg)
- Înterlîngua: serpente
- Îranunî: nipai
- Îrlendî: nathair m
- Îsthmus zapotekî: beendaʼ
- Îtalî: serpente → it n, serpe → it m, biscia → it m
- Îu mienî: naang
- Îzlendî: snákur → is n
- Japonî: 蛇 → ja (へび, hebi), ヘビ → ja (hebi)
- Jarawa: topo
- Jarayî: ala
- Javayiya kevn: ulă
- Javayî: ꦲꦸꦭ → jv, sawer, ꦱꦂꦥ, ꦠꦏ꧀ꦱꦏ
- K'içe': kumatz
- Kabardî: блэ (blă)
- Kalalîsûtî: pulateriaarsuk → kl
- Kalmîkî: моһа (moha)
- Kamasauyî: ghati, ghati
- Kambayî: nzoka
- Kannadayî: ಹಾವು → kn (hāvu)
- Kapampanganî: ubingan
- Karaçay-balkarî: жылан, джылан
- Karelî: kiärmis
- Kaşûbî: żnija m
- Katalanî: serp → ca m, serpent → ca m
- Kaurnayî: ilya
- Kavalanî: sikkay
- Kayingangî: pỹn
- Keçwayî: amaru, katari, machaqway, magcawai
- Keşmîrî: سَرُپھ (saruph), سَرُف (saruf)
- Khumi çinî: bärui
- Kirgizî: жылан → ky (cılan)
- Kîkûyûyî: nyoka 9 an 10, nyamũ ya thĩ 9 an 10
- Kîmaragangî: wulanut
- Kîngalî: සර්පයා (sarpayā)
- Komî-zîriyî: кый (kyj)
- Komorî: nyoha 9 an 10
- Koreyî: 뱀 → ko (baem)
- Kornî: sarf → kw
- Korsîkayî: sarpente, serpente, sarpu, sarpi, serpe, serpu
- Kriolî: jinek
- Krî: ᑭᓀᐱᐠ (kinepik)
- Kumikî: йылан (yılan)
- Kunayî: naibe
- Ladakhiyî: སྦྲུལ (sbrul)
- Lakotayî: zuzeca
- Latgalî: čyuška, tuorps
- Latînî: anguis → la n, serpēns → la n an m, vīpera m, coluber n, colubra m, dracō → la n
- Latviyayî: čūska → lv m
- Lawsî: ງູ → lo (ngū)
- Lazî: tzitzila, წიწილა (c̣ic̣ila)
- Lezgînî: илан (ilan)
- Lîgûrî: serpente n
- Lîtwanî: gyvatė → lt m
- Lîvonî: ūška
- Lombardî: serpéent
- Lueyî: ᦇᦴ (nguu)
- Luhyayî: endemu
- Luksembûrgî: Schlaang m
- Luşûtsîdî: bə́c'əc
- Mòçenoyî: burm n
- Madurayî: olar
- Maguindanaoyî: nipay
- Makedonî: зми́ја m (zmíja)
- Makhuwayî: enowa
- Malagasî: bibilava → mg
- Malayalamî: പാമ്പ് → ml (pāmpŭ), പാന്വ് (pānvŭ), സര്പ്പം → ml (sarppaṃ), പന്നഗം → ml (pannagaṃ), ഉരഗം → ml (uragaṃ)
- Malezî: ular → ms, cewe, cewe ceblek
- Maltayî: serp n
- Mançûyî: ᠮᡝᡳᡥᡝ (meihe)
- Manipurî: ꯂꯤꯜ
- Manksî: aarnieu n, ardnieu n
- Mansî: ялпыӈӯй (âlpyňūj)
- Maorî: neke, nākahi
- Maranaoyî: nipai, waged
- Maratî: साप (sāp), नाग (nāg), सर्प (sarpa)
- Marî:
- Mayayiya yukatekî: kaan
- Mbya guaraniyî: mboi
- Mecarî: kígyó → hu
- Melanauyiya navendî: dipa
- Meryamî: tábo
- Misrî:
(ḥfꜣw n) - Miyakoyî: 波布 (ぱゔ, pav), 蛇 (ぱゔ, pav)
- Mizoyî: rûl
- Mîkmakî: mtesgm anim
- Mînangkabawî: ula
- Mohegan-pequotî: skok
- Mokşayî: куй (kuj)
- Mongolî:
- Monî: ဇြုံ
- Muongî: thẳnh
- Mwanî: nyoka
- Nahuatl:
- Nanayî: муйки
- Nanticokeyî: ash-quoke, ah!skoke
- Napolîtanî: serpe n an m
- Narunggayî: badja, bagga, warngu
- Navajoyî: tłʼiish, naʼashǫ́ʼii
- Nepalî: साँप → ne (sā̃p), साप → ne (sāp), सर्प (sarpa)
- Ngadjuri: arkubi, mudlu, Akaru, bubu'lara, wiparu
- Ngarrindjerî: krayi
- Nîvxî: кылаӈа (kəlaŋa)
- Nîwî: gata
- Nobiinî: bìslángí
- Norwecî: slange → no n, orm → no n
- Nukunuyî: kampu, murtlu, wangku, Kakarru
- Nupeyî: ewa
- Ojibweyî: ᑭᓀᐱᒃ (ginebig)
- Okanaganî: x̌aʔx̌ʔúlaʔxʷ
- Oki-no-erabu: 蛇 (ひび, hibi)
- Okînawanî: 波布 (はぶ, habu), 蛇 (はぶ, habu)
- Oksîtanî: sèrp → oc m
- Oriyayî: ସାପ → or (sapô),ଉଡ଼ଙ୍ଗ (uṛôṅgô)
- Oromoyî: bofa
- Osageyî: wécˀa
- Osetî: калм (kalm)
- Osmanî: ییلان (yılan), مار (mar)
- Oygurî: يىلان → ug (yilan)
- Ozbekî: ilon → uz
- Pa'o karen: ရူး
- Pacohî: cu-ơ, cuxanh, cuxéinh
- Palawî: bersoech, kemairs
- Palî: ahi n, uraga n, sappa n
- Pangasînanî: uleg
- Papyamentoyî: kolebra
- Pazehî: ezet
- Peştûyî: مار → ps n (mār)
- Piedmontîsî: serpent n
- Pîpîlî: kuat, cúat
- Pîttcantcatcarayî: liru, wami
- Plodîşî: Schlang m
- Polonî: wąż → pl n
- Portugaliya kevn: coobra m
- Portugalî: cobra → pt m, serpente → pt m, ofídio → pt, víbora → pt m
- Powhatanî: askok
- Puncabiya rojavayî: سپ → pnb n (sp)
- Puncabî: ਸੱਪ → pa n (sappa), ਸਰਪ → pa n (sarap)
- Qazaxî: жылан → kk (jylan)
- Qiptî: ϩⲟϥ (hof)
- Rohingyayî: háf
- Romagnolî: bìssa
- Romancî: serp m, siarp m, zearp m, zerp, serpent n, serpaint n
- Romanî: sap n
- Romanyayî: șarpe → ro n
- Rusî: змея́ m (zmejá)
- S'gaw karenî: ဂုၢ် (ghu̱)
- Saaroayî: vuhli'i
- Saekî: งั๊ว
- Saisiyatî: Siba:i'
- Samî:
- Samiya bakurî: gearpmaš
- Samiya başûr: gïermesje
- Samoayî: gata
- Sangisarî: مهر (mehor)
- Sanskrîtî: सर्प → sa n (sarpa), नाग → sa n (nāga), उरङ्ग → sa n (uraṅga), अहि → sa n (áhi)
- Sasakî: kolepbla
- Sebwanoyî: bitin
- Sicîlî: serpenti → scn n, sirpenti → scn
- Sidamoyî: hamaso
- Sirananî: sneki
- Sirboxirwatî:
- Sîlhetî: ꠢꠣꠙ (haf)
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: змьи n (zmĭi)
- Slovakî: had → sk n
- Slovenî: kača → sl m
- Somalî: abeeso, mas n
- Sorbî:
- Sotoyiya başûr: noha
- Spanî: serpiente → es m, culebra → es m, sierpe → es m, víbora → es m
- Sundanî: ᮇᮛᮚ᮪ (oray)
- Swahîlî: nyoka → sw 9
- Swêdî: orm → sv g
- Şanî: ငူး (ngúu)
- Şerpayî: རུལ
- Şorî: чылан (çılan)
- Tacikî: мор → tg (mor)
- Tagabawayî: áppuy
- Tagal murutî: kukuo
- Tagalogî: ahas → tl
- Tahîtî: ōfī
- Tamîlî: பாம்பு → ta (pāmpu), சருப்பம் → ta (caruppam)
- Tangutî: 𗀋
- Tarantinoyî: serpènde n
- Tarifitî: fiɣar n, arefsiw n, tarefsa m
- Tarokoyî: quyu
- Tausugî: hās
- Tay dam: ꪉꪴ
- Tayiya bakurî: ᨦᩪ
- Tayî: งู → th (nguu)
- Tayî nüa: ᥒᥧᥰ (ngü)
- Tbolî: ulal
- Tedim çinî: guul
- Telûgûyî: పాము → te (pāmu)
- Ternateyî: ngohia
- Teterî: елан → tt (elan)
- Thaoyî: qlhuran
- Tidoreyî: ega
- Tigrînî: ተመን → ti (tämän)
- Tirkî: yılan → tr
- Tirkmenî: ýylan
- Tîbetî: སྦྲུལ (sbrul)
- Tongî: ngata
- Toxarî B: sarpe
- Tsouyî: fkoi
- Tswanayî: noga
- Tumbukayî: njoka
- Tuvanî: чылан (çılan)
- Tûpiya kevn: mboîa
- Udmurtî: кый (kyj)
- Ugarîtî: 𐎐𐎈𐎌 (nḥš), 𐎁𐎘𐎐 (bṯn)
- Unamî: xkuk
- Urdûyî: سانپ n (sãp)
- Ûkraynî: змія́ m (zmijá)
- Vepsî: gad
- Viyetnamî: rắn → vi
- Volapûkî: snek → vo
- Voroyî: huss', siug
- Votî: mato, tšäärme
- Walonî: sierpint → wa n
- Wardamanî: linin
- Warlpirî: warna
- Weylsî: neidr → cy m
- Wîlamowî: yter m
- Wolofî: jaan ji → wo
- Xakasî: чылан (çılan)
- Xantî: йємәӈ вой (jêməň woj)
- Ximêrî: ពស់ → km (pŭəh), ឧរគ → km (ʼŏrôk)
- Yakutî: моҕой (moğoy)
- Yamî: voley
- Yidîşî: שלאַנג m (shlang), נחש n (nokhesh)
- Yiyiya siçuwayî: ꏂ
- Yorubayî: ejò
- Yûnanî: φίδι → el nt (fídi)
- Kevn: ὄφις n (óphis)
- Zêlandî: slange m
- Zhuangî: ngwz
- Zouyî: gul
- Zuluyî: inyoka → zu 9 an 10
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
biguhêre
Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | mar | mar |
Îzafe | mara | marên |
Çemandî | marê | maran |
Nîşandera çemandî | wê marê | wan maran |
Bangkirin | marê | marino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | marek | marin |
Îzafe | mareke | marine |
Çemandî | marekê | marinan |
mar mê
- mehr, nikah, zewicîn, jinûmêr li hev helal kirin:
- mela mara wan dibire
- li xwe mar kirin
- wî jinik li xwe mar kir anku pê re zewicî
Etîmolojî biguhêre
Bi rêya erebî مهر (mehr) ji zimanên îranî, hevreha hexamenişî 𐎷𐎰𐎼 (mithra: peyman), avestayî 𐬨𐬌𐬚𐬭𐬀 (miθra), sanskrîtî मित्र (mitra)... hemû ji proto-îranî.
Bo zêdetir agahiyan, binêrin: mehr.
Werger biguhêre
Soranî biguhêre
Bilêvkirin biguhêre
- IPA: /maːɾ/
biguhêre
mar
- (xişok) Bi alfabeya latînî nivîsina مار.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Zazakî biguhêre
Bilêvkirin biguhêre
biguhêre
mar nêr
Aragonî biguhêre
biguhêre
mar mê
Çavkanî biguhêre
Astûrî biguhêre
biguhêre
mar mê
Çavkanî biguhêre
Frîsî biguhêre
biguhêre
mar nêr
Çavkanî biguhêre
Galîsî biguhêre
biguhêre
mar nêr
Çavkanî biguhêre
Îngilîzî biguhêre
Bilêvkirin biguhêre
biguhêre
mar
Lêker biguhêre
mar
- pûç kirin, herimandin, lewitandin, tewizandin, lekedar kirin
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Înterlîngua biguhêre
biguhêre
mar
Çavkanî biguhêre
Îrlendî biguhêre
Girêdek biguhêre
mar
Kapverdî biguhêre
biguhêre
mar
Çavkanî biguhêre
Katalanî biguhêre
biguhêre
mar mê
Çavkanî biguhêre
Lombardî biguhêre
biguhêre
mar
Çavkanî biguhêre
Mîrandî biguhêre
biguhêre
mar nêr
Çavkanî biguhêre
Oksîtaniya kevn biguhêre
biguhêre
mar
Çavkanî biguhêre
Oksîtanî biguhêre
biguhêre
mar
Çavkanî biguhêre
Portugalî biguhêre
Bilêvkirin biguhêre
biguhêre
mar nêr
Romancî biguhêre
biguhêre
mar mê
Çavkanî biguhêre
Somalî biguhêre
biguhêre
mar
Çavkanî biguhêre
Spanî biguhêre
Bilêvkirin biguhêre
biguhêre
mar mê û nêr
Venîsî biguhêre
biguhêre
mar nêr