bav

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /bɑːv/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: bav

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bav	bav
Îzafe	bavê	bavên
Çemandî	bavî	bavan
Nîşandera çemandî	wî bavî	wan bavan
Bangkirin	bavo	bavino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bavek	bavin
Îzafe	bavekî	bavine
Çemandî	bavekî	bavinan

Zarokek û bavê wî.

bav nêr

1. (malbat) Zilamê mirov jê çêbûye,
   zelamê mirov kurr yan keça wî.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
2. Kesa/ê bingehê rêbazekê danaye.

   Şerefxan bavê dîroka kurdî ye.

3. bab, nifş, yabo^{[Ev rêz ji aliyê botê ve lê hatiye zêdekirin, ji kerema xwe re kontrol bike!].}
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ji wêjeya klasîk

• Nûra beser guft û xeber qend û şeker zulfan ji ser
  Xalên di qer bavê seher da bête der subha bi heq
  Mi ji bihriyan pir naliyan şev tariyan ceng bû meyan — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Herwiha

• bab
• bavk

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: باڤ‎
• kurdî-krîlî: бав

Têkildar

• dayik

Bide ber

• ap
• mam
• şû

Jê

• bapîr
• bavînî
• bavîtî
• bavtî
• bavkal
• bavo

Bi zaravayên din

• Hewramî: tate
• Lekî: bawe
• Soranî: bawk
• Kurdiya başûrî: bawg
• Zazakî: pî, pêr → diq, pêrd, baw, bawk, babî

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *papa-, proto-îranî *pape-, (ihtimal e ji zimanê zarokan ku zarok pê daxwaza xwarinê dikin, bide ber pepe anku nan ya kurdî), hevreha bab ya kurmancî, bawk ya soranî (babe: babo forma gazîkirinê), بابا‎ (baba) ya farisî ku ketiye tirkî jî; pape- ya farisiya kevn, πάππας (pappas: bab, babo) û papa ya latînî ku serekaniya heman peyva bi gelek zimanên ewropî ye. Tiştekî asayî û normal e ku bab di hin devokan de bûye bav ji ber ku di kurmancî de -b ya di farisî de gelek car v ye: şeb / şev.

Werger

• A'ou: wa¹³, ʔa⁴³ ba⁴³
• Abazayî: аба (ābā)
• Abxazî: аб (āb)
• Açolî: abaa
• Adîgeyî: ты (tə)
• Afarî: abba
• Afrîkansî: vader → af, pa → af
• Akadî: 𒀜 (abu)
• Aklanon: ama
• Albanî: baba → sq n, atë → sq n, tatë → sq n
• Alêwîtî: adax
• Almaniya jêrîn a almanî: Vader, vader

  Saksoniya jêrîn ya holendî: voa, pabbe

• Almaniya Pennsylvania: Vadder n, Daadi n
• Almanî: Vater → de n

  Elmanîşî: Vatter n

• Amharî: እባት n (ʾəbat)
• Amîs: ama^; wama
• Ammoniteyî: 𐤀𐤁‎ (ʾb)
• Amurdag: iraba
• Andî: има
• Angloromanî: dad, daddarus, daddi, daddus
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: tʼaah

• Apaçiya deştan: t’aah (-t’á’)
• Aragonî: pai → an n
• Aramî:

  Aramiya nû ya asûrî: ܒܵܒܵܐ‎ n (baba), ܐܲܒ݂ܵܐ‎ n (āwa), ܝܵܠܘܿܕܵܐ‎ n (yalodā)

  Siryaniya klasîk: ܐܒܐ‎ n (ʾăḇā), ܝܠܘܕܐ‎ n (yālōḏā), ܒܒܐ‎ n (bābā)

  Aramiya cihû: אַבָּא‎ n (ʾabbā)

• Areareyî: mama
• Aromanî: tatã n
• Asamî: দেউতা (deuta), পিতা (pita), বাপ (bap), আব্বা (abba)
• Astûrî: padre → ast n, pá → ast n
• Atayalî: yaba
• Avarî: эмен (èmen)
• Avestayî: 𐬞𐬌𐬙𐬀𐬭‎ (pitar)
• Aymarayî: tata
• Aynuyî: アチャ (aca)
• Aytonî: ပေႃ (poa)
• Azerî: ata → az, dədə
• Balînî: bapa, aji
• Baskî: aita → eu
• Başkîrî: атай (atay)
• Batsbî: დად (dad)
• Bayerî: vadda
• Bejayî: baab
• Belarusî: ба́цька n (bácʹka), айце́ц n (ajcjéc), та́та n (táta)
• Belûçî: پت‎ (pit), پس‎ (pis), ابا‎ (abbá)
• Bengalî: আব্বা → bn (abba), পিতা → bn (pita), বাবা → bn (baba)
• Bîkoliya naverast: ama
• Brahuiyî: baawa
• Bretonî: tad → br n, tadoù → br pj
• Bugî: ambo
• Bulgarî: баща́ → bg n (baštá), та́тко → bg n (tátko), тати n (tati), отец → bg n (otec)
• Bununî: tama
• Burmayî: အဖေ → my (a.hpe), အဖ → my (a.hpa.), ဖခင် → my (hpa.hkang)
• Buryatî: эсэгэ (esege)
• Bûrgûndî: peire n, poupa n, 'pa
• Çavacanoyî: tata
• Çeçenî: да (da)
• Çekî: otec → cs, táta → cs, tatínek → cs, taťka → cs, fotr → cs n
• Çerokî: ᎡᏙᏓ (edoda), ᎠᏓᏙᏓ (adadoda)
• Çinook jargonî: papa
• Çîçewayî: bambo, tate
• Çînî:

  Kantonî: 父親 (fu⁶ can¹), 爸爸 (baa^1-4 baa¹), 老竇, 老豆 (lou⁵ dau⁶)

  Dunganî: фучин (fučin), дада (dada), да (da), де (di͡ə), деде (di͡ədi͡ə), лозы (lozɨ), ада (ada)

  Hakkayî: 父親 (fu-chhîn), 阿爸 (â-pâ)

  Mandarînî: 父親 → zh (fùqīn), 父 → zh (fù), 爸爸 → zh (bàba), 爹 → zh (diē), 老子 → zh (lǎozi)

  Minnanî: 爹親 → zh-min-nan (tia-chhin), 娘爸/娘父 (niû-pē), 父親 (hū-chhin), 阿爸 → zh-min-nan (a-pah / a-pa / a-pâ)

  Wuyî: 父親, 爸爸

• Çuvaşî: атте (atte)
• Çûkî: sam
• Dalmatî: tuota n, teta
• Danmarkiya jersey: vâder n
• Danmarkî: far → da g, fader → da g
• Darkinjungî: biambai
• Deoriyî: bang, bako, বাং, বাক'
• Divehî: ބައްޕަ‎ (bappa)
• Dolganî: ага
• Dongşîangî: ada
• Dusuniya navendî: tapa
• Edomiteyî: 𐤀𐤁‎ (ʾb)
• Elfdalî: faðer n
• Endonezyayî: bapa → id, bapak → id, ayah → id, ayahanda → id
• Erebî: أَب‎ → ar n (ʾab), وَالِد‎ → ar n (wālid)

  Erebiya hîcazî: أَبو‎ n (abu), بابا‎ n (bāba), وَالِد‎ n (wālid)

  Erebiya bakûrê şamê: أب‎ n (ʔabb), بي‎ n (bayy), بابا‎ n (bāba)

  Erebiya başûrê şamê: أب‎ n (ʔabb), بابا‎ n (bāba)

• Ermenî: հայր → hy (hayr), պապա → hy (papa)
• Erzayî: тетя (tetja)
• Esperantoyî: patro → eo
• Estonî: isa → et
• Etiyopiya klasîk: ኣብ (ʾab)
• Etrûskî: 𐌀𐌐𐌀 (apa)
• Evenî: аман (aman)
• Evenkî: амин (amin)
• Extremaduranî: pairi
• Farisiya kevn: 𐎱𐎡𐎫𐎠 (p-i-t-a /pitā/)
• Farisî: پدر‎ → fa (pedar), بابا‎ → fa n (bâbâ)
• Fatalukuyî: palu
• Fenîkî: 𐤀𐤁‎ n (ʾb)
• Ferî: faðir → fo n, pápi → fo n, babba → fo n
• Firîgî: πατερης n (paterēs)
• Fîjî: tama → fj
• Fînî: isä → fi
• Fransî: père → fr n, papa → fr
• Friyolî: pari n
• Frîsiya bakur:

  Frîsiya bakur: aatj n

  Hallig: baabe n

  Mooring: tääte n

  Frîsiya bakur: Faađer g

• Frîsiya saterlandî: Foar
• Frîsî: heit → fy, faar
• Gaelîka skotî: athair → gd n
• Gagawzî: boba, ata
• Galîsî: pai → gl n, padre → gl n
• Gîlekî: پیر‎ (pe:r)
• Gooniyandiyî: ngaboo
• Gotî: 𐌰𐍄𐍄𐌰 n (atta), 𐍆𐌰𐌳𐌰𐍂 n (fadar)
• Gujaratî: પિતા → gu n (pitā)
• Gunwingguyî: ngabba
• Gurcî: მამა (mama)
• Guwaranî: úva, túva → gn, ru, itúva, ru
• Haîtî: papa
• Hawayî: makua kāne
• Hawsayî: ùbā, bā̀ba
• Higaononî: amay
• Hindî: पिता → hi n (pitā), वालिद → hi n (vālid), बाप → hi n (bāp), पिदर → hi n (pidar)
• Hîlîgaynonî: amay
• Hîtîtî: 𒀜𒋫 g (atta), 𒀜𒋫𒀸 (attas)
• Holendî: vader → nl n, papa → nl
• Huişui hmongiya navendî: txiv
• Hunsrikî: Fatter n
• Iştihardî: دادا‎ n (dādā)
• Îbanî: apai
• Îbranî: אָב‎ → he n (av)
• Îdoyî: patro → io
• Îgboyî: nna
• Îlokanoyî: ama
• Îngilîziya kevn: fæder → ang n
• Îngilîziya navîn: fader
• Îngilîzî: father → en, dad → en
• Îngriyî: isä, ätti, taatta, iso
• Îngûşî: да (da)
• Înterlîngua: patre → ia
• Înuîtî: ᐊᑖᑕ
• Înupîakî: aapa, taata
• Îranunî: ama'
• Îrlendî: athair → ga n

  Îrlendiya kevn: athair n

• Îtalî: padre → it n, papà → it n, babbo → it n
• Îzlendî: faðir → is n, pabbi → is n
• Japonî: お父さん → ja (おとうさん, otōsan), 父 → ja (ちち, chichi), パパ → ja (papa)
• Jarayî: ama, ama
• Javayî: bapa → jv, bapak → jv
• Jejuyî: 아방
• K'içe': qajaw
• Kabardî: адэ (ādă)
• Kalalîsûtî: ataata
• Kalmîkî: эцк (etsk)
• Kaloyî: dada n
• Kambayî: ethe
• Kannadayî: ತಂದೆ → kn (tande), ಅಪ್ಪ → kn (appa)
• Kapampanganî: tatang
• Karaçay-balkarî: ата
• Karelî: ižä, tuatto
• Kaşûbî: òjc n, tatk → csb n
• Katalanî: pare → ca n
• Kavalanî: tama
• Kayingangî: panh
• Keçwayî: tayta, tata
• Keşmîrî: مول‎ (mōl), بَب‎ (bab)
• Kirgizî: ата → ky (ata)
• Kîngalî: තාත්තා → si (tāttā)
• Kînyarwandayî: so → rw
• Klamatî-modokî: ptisap
• Komançî: apʉ
• Komî-permyakî: бать (batʹ)
• Komorî: ɓaɓa 5 an 6
• Koreyî: 아버지 → ko (abeoji), 아빠 → ko (appa), 아버님 → ko (abeonim), 애비 → ko (aebi)
• Kornî: tas n, sira n
• Korsîkayî: babbu, padre
• Kreyoliya fransî ya Louisiana: pè, pèr, pær, pap, papa, papi, popa
• Kristangî: pai
• Kumikî: ата (ata)
• Kvenî: isä
• Lamboyayî: ama
• Latgalî: tāvs
• Latînî: pater → la n, genitor n, parens → la n
• Latviyayî: tēvs → lv n, tētis n, papucītis n
• Lawsî: ພໍ່ → lo (phǭ)
• Lazî: მუმული (mumuli)
• Lezgînî: буба (buba)
• Lisuyî: ꓐꓹ ꓐꓽ, ꓮꓽ ꓐꓽ, ꓐꓹꓽ
• Lîdyayî: 𐤠𐤯𐤠‎ (ata)
• Lîgûrî: pàre n
• Lîtwanî: tėvas → lt n
• Lîvonî: izā, tōți
• Lombardî: papà n
• Lueyî: ᦗᦸᧈ (poa¹)
• Lugbarayî: ata
• Luhyayî: papa
• Luksembûrgî: Papp → lb
• Luoyî: baba
• Luşûtsîdî: bad
• Mòçenoyî: tata n
• Maguindanaoyî: ama
• Makasaeyî: boba
• Makedonî: та́тко → mk n (tátko)
• Malagasî: aba → mg, ada → mg
• Malayalamî: അച്ഛന്‍ → ml (acchan‍), പിതാവ് → ml (pitāvŭ)
• Malayiya baba: bapak
• Malezî: bapa → ms, ayah → ms, bapak → ms, ayahanda, rama, abah → ms
• Maltayî: missier n
• Mançûyî: ᠠᠮᠠ (ama)
• Manksî: ayr n
• Mansakayî: ama
• Mansî: а̄сь (āsʹ)
• Maorî: matua taane, tāne → mi
• Maranaoyî: ama'
• Maratî: पिता n (pitā)
• Mariya rojhilatî: ача
• Mayayiya yukatekî: taat
• Mazenderanî: پیه‌ر‎ (pier)
• Mbabaramî: nganjan
• Mecarî: apa → hu
• Megrelî: მუმა (muma)
• Minaeanî: 𐩱𐩨‎ (ʾb)
• Misrî: (jt n)
• Miyakoyî: アサ (asa)
• Mîrandî: pai
• Mnongiya rojhilatî: bap
• Moabiteyî: 𐤀𐤁‎ (ʾb)
• Mokşayî: аля (alja)
• Mongolî: аав → mn (aav), эцэг → mn (etseg)
• Muongî: pổ
• Mwanî: baba, wawa
• Nahwatlî: tahtli → nah
• Namayî: ǁgûb
• Nanayî: ама
• Napolîtanî: pate n
• Navajoyî: azhéʼé, ataaʼ
• Nepalî: बाबु → ne n (bābu), बुवा (buwā), बा → ne (bā)
• Nhêngatûyî: paia
• Nîvxî: ытк (ətk), ытык (ətək), ытка (ətka), ытыка (ətəka)
• Normandî: père n, pére n, péthe n
• Norweciya traveller: dad
• Norwecî: far → no, pappa → no, fader → no
• O'odhamî: o꞉g
• Ohloniya bakur: ká̄nak'ap̄a
• Ojibweyî: imbaabaa, indede
• Oksîtanî: paire → oc n
• Oriyayî: ବାପା → or (bapa)
• Oromoyî: abbaa
• Osetî: фыд (fyd)
• Oskanî: 𐌐𐌀𐌕𐌝𐌓 (patír)
• Osmanî: بابا‎ (bâbâ), اب‎ (eb), پدر‎ (peder), والد‎ (vâlid), اتا‎ (ata)
• Oygurî: دادا‎ → ug (dada), ئاتا‎ → ug (ata)
• Ozbekî: ota → uz
• Pacohî: counh, a-ám
• Palî: janako n

  Palî: जनको n

• Papyamentoyî: tata
• Pehlewî: pid
• Peştûyî: پلار‎ → ps n (plār)
• Piedmontîsî: papà n
• Pîkeneyiya başûr: 𐌐𐌀𐌕𐌄𐌓𐌄𐌝𐌇 (patereíh)
• Pîrahayî: baíxi
• Pîttcantcatcarayî: mama, punari
• Plodîşî: Voda n
• Polabî: aită n
• Polonî: ojciec → pl m pers, tata → pl m pers
• Portugalî: pai → pt n
• Prusiya kevn: tāws n, tāwas
• Puncabî: ਪਿਓ n (pio), ਪਿਤਾ n (pitā), ਬਾਪ n (bāp)
• Q'eqçiyî: yuwaʼ
• Qazaxî: ата → kk (ata), әке → kk (äke), көке → kk (köke)
• Qiptî:

  Bohaîrî: ⲓⲱⲧ n (iōt), ⲡⲁⲧⲣⲟⲥ n (patros), ⲓⲟϯ pj (ioti)

  Sahîdî: ⲉⲓⲱⲧ n (eiōt), ⲡⲁⲧⲣⲟⲥ n (patros), ⲉⲓⲟⲧⲉ pj (eiote)

• Radeyî: ama
• Rohingyayî: bab, baf, abba
• Romagnolî: ba n, bab n
• Romancî: bap n, bab n
• Romanî: dad n

  Romaniya balkanî: dad n, dat n

  Romaniya baltîkî: daad n, dad n

  Romaniya karpatyayî: dad n

  Romaniya kalo fînî: daad n

  Romaniya sinte: dad n

  Romaniya vlaks: dad n

  Romaniya welşî: dad n

• Romanyayî: tată → ro n
• Rusî: оте́ц → ru n (otéc), па́па → ru n (pápa), ба́тя → ru n (bátja), ба́тюшка → ru n (bátjuška), ба́тька → ru n (bátʹka), папа́ша → ru n (papáša), тя́тя → ru n (tjátja)
• Rusînî: ня́ньо n (njánʹo), ня́нько n (njánʹko), оте́ць n (otécʹ)
• Saaroayî: ama'a
• Sabaeanî: 𐩱𐩨‎
• Sahoyî: abba
• Saisiyatî: yaba'
• Samî:

  Samiya akkalayî: эһч (ehč)

  Samiya înarî: eeči

  Kemi samî: äätj

  Samiya kildînî: аджь (adž’)

  Samiya lule: áhttje

  Samiya bakurî: áhčči

  Pite samî: áhttje

  Samiya skoltî: eʹčč

  Samiya başûr: aehtjie

  Ter samî: jiečče

  Ume samî: áhttjie

• Samoayî: tama → sm
• Sanskrîtî: पितृ → sa n (pitṛ), पितर n (pitara)
• Sardînî: babbu n
• Sebwanoyî: amahan
• Sicîlî: patri → scn n
• Sierra mîwokiya navendî: ʔypýˑ-
• Silesî: uojćec n
• Sindhî: پيء‎ (pīʾu), بابو‎ (bābō)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: о̀тац n

  Latînî: òtac → sh n

• Sîlhetî: ꠛꠣꠙ (baf), ꠀꠛ꠆ꠛꠣ (abba)
• Skotî: faither, fader
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: отьць n (otĭcĭ)

  Glagolîtîk: ⱁⱅⱐⱌⱐ n (otĭcĭ)

• Slaviya rojavayî ya kevn: отьць n (otĭcĭ)
• Slovakî: otec → sk, tato → sk, tatko → sk, tatíčko, foter
• Slovenî: oče → sl n, očka n, tata → sl n, ata → sl n
• Somalî: aabo → so, aabbe → so
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: nan n

  Sorbiya jorîn: nan n, wótc n

• Sotoyiya başûr: ntate → st
• Spanî: padre → es n
• Sundanî: rama, abah → su
• Sûdovî: tews n
• Sûmerî: 𒀀𒀀 (A.A), 𒀁 (IDUM), 𒀋 (ABBA2), 𒀜𒁕 (AD.DA)
• Svanî: მუ (mu)
• Swahîlî: baba → sw, mzee → sw
• Swêdî: fader → sv, far → sv, pappa → sv
• Şanî: ပေႃႈ (pōa)
• Şerpayî: འ་བ (hawa)
• Şonayî: baba
• Tàyî: 嗓, 嗚, 嗟
• Tabasaranî: адаш (adaš), аба (aba)
• Tacikî: падар → tg (padar), бобо → tg (bobo)
• Tagalogî: ama → tl, tatay → tl, papa, tatang, itay, tay
• Taînoyî: baba
• Talişî: دده‎ (dada)
• Tamîlî: அப்பா → ta (appā), தந்தை → ta (tantai), அத்தன் → ta (attaṉ), அப்பன் → ta (appaṉ)
• Taosî: tǫ̏ména
• Tarantinoyî: attàne n
• Tarifitî: baba n
• Tarokoyî: tama
• Tausugî: ama
• Tayî: พ่อ → th (pɔ̂ɔ), บิดา → th
• Telûgûyî: నాన్న → te (nānna), తండ్రి → te (taṇḍri)
• Ternateyî: baba
• Teteriya krîmî: baba
• Teterî: ата → tt (ata), әти → tt (äti), атай (atay)
• Tetûmî: aman
• Thaoyî: ama
• Tigreyî: አብ (ʾäb)
• Tigrînî: ኣቦ → ti n (ʾabo)
• Tirkiya kevn: 𐰴𐰭‎ (qŋ /qaŋ/), 𐰯𐰀‎ (pa /apa/)
• Tirkî: baba → tr, ata → tr
• Tirkmenî: kaka
• Tîbetî: པ་ཕ (pa pha), ཕ་ལགས (pha lags)
• Tokpisinî: papa
• Toxarî A: pācar, āp
• Toxarî B: pācer, āppo
• Tsouyî: amo
• Tumbukayî: dada
• Tupînambayî: uba
• Tuvanî: ача (aça), ада (ada)
• Udî: баба (baba)
• Udmurtî: атай (ataj), бубы (buby), айы (ajy)
• Ugarîtî: 𐎀𐎁 (ảb)
• Urdûyî: والد‎ → ur n (vālid), باپ‎ n (bāp)
• Ûkraynî: ба́тько → uk n (bátʹko), оте́ць → uk n (otécʹ), та́то n (táto)
• Venîsî: pare → vec n
• Vepsî: tat
• Viyetnamî: ba → vi, cha → vi, tía → vi, thầy → vi, cậu → vi, bố → vi, bác → vi, bọ → vi, áng → vi
• Volapûkî: fat → vo
• Voroyî: esä
• Votî: isä
• Walonî: pere → wa n
• Wambayayî: irda
• Wanecî: پيار‎ (piyār)
• Weylsî: tad → cy n
• Wiradhurî: babiin
• Wîlamowî: foter
• Wolofî: baay, pàppa
• Wutunhuayî: aba, ha
• Ximêrî: ឪពុក → km (ʼŏupŭk), ពុក → km (puk), ឳ (ʼâu)
• Xosayî: ubawo, utata, uyise
• Yagarayî: babun, bing
• Yakutî: аҕа (ağa)
• Yamanayî: imu
• Yamî: ama
• Yidîşî: פֿאָטער‎ n (foter), טאַטע‎ n (tate)
• Yorubayî: bàbá
• Yupîkiya navendî: aata, ata
• Yuracareyî: tata
• Yûnaniya mîkenî: 𐀞𐀳 (pa-te)
• Yûnanî: πατέρας → el n (patéras)

  Kevn: πατήρ n (patḗr), φύσας n (phúsas), φύτωρ n (phútōr)

• Zêlandî: vaoder n, vaer n
• Zhuangî: baz, baq, boh, box, dax, dez
• Zimanê destan ê emerîkî: 5@Forehead-ThumbBack Contact
• Zuluyî: ubaba → zu 1a an 2a, uyihlo 1a an 2a, uyise 1a an 2a
• ǃXóõ: a̰a

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Tirkî

Navdêr

bav

1. Karê hînkirina heywan a ji bo nêçîrê.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)