giran

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /gɪˈɾaːv/
• Deng (Amed)^ⓘ
  • Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: gi·ran

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
giran	girantir	herî giran girantirîn

çend kevirên giran

giran

1. ne sivik, qurs, bizehmet, tişta/ê bo hilgirtinê dijwar,
   tişta/ê ji alî wezna xwe ve mezin
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
2. ne erzan, bihadar, binirx, nirxbilind, bihagiran,
   tişta/ê bo kirîna wê / wî gelek pare hewce ye
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
3. giring, watedar, bibandor
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
4. cidî, jidil, tişte zor û zehmet
   • (...) xûşka min a ezîz, qedera me gişkan di van rojên giran de mîna hev e... — (Dê û Dêmarî, Egîdê Xudo, Weşanên Nûdem)
5. hêdî, yawaş

   Giran dilive.

6. dilgir, xwarina zû di zikî de nahele
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ji wêjeya klasîk

• Er'eran ta di şepal in wereqan cezbe ye vê ra
  Nêrgizan ser di giran in li binefşan xem û tab e
  Çîçekên qewsê qezeh reng-i hezar reng-i sema ye — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Herwiha

• gran

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: گران‎

Têkildar

• gir
• giring

Jê

• (Lêker) giran bûn
• (Lêker) giran kirin
• (Navdêr) giranbûn
• (Navdêr) girankirin
• (Rengdêr) giranbûyî
• (Rengdêr) girankirî
• (Hoker) bi giranî
• bihagiran
• bihagiranî
• giranbiha
• giranbihayî

• giranbûyî
• giranî
• girankirî

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *gʷréh₂us, hevreha gir, gird, giring û girs yên kurmancî, گران‎ (giran) ya soranî û farisî, giran ya zazakî, geran ya pehlewî, gowro ya avestayî, gurû ya sanskrîtî, gravis ya latînî (> grave û grief yên îngilîzî û fransî), βαρύς (barûs) ya yûnaniya kevn...

proto-hindûewropî *g^were- ("giran")

proto-îranî: gira-

avestayî: gowro- ("giran")

pehlewî: geran ("giran")

farisî: giran ("giran")

kurmancî: giran ("giran")

soranî: giran ("giran")

hewramî: gur ("giran")

zazakî: giran

sanskrîtî: gurū ("giran")

yûnanî: barus ("giran")

latînî: gravis ("giran") ...

Werger

qurs, ne sivik

• Abxazî: ахьанҭа (āx̍āntā)
• Afrîkansî: swaar → af
• Aklanon: mabug-at
• Albanî: rëndë → sq
• Almanî: schwer → de
• Amuzgoyî: ja
• Andî: гьокӏору
• Aromanî: greu
• Asamî: গধুৰ (godhur), ভাৰী (bhari)
• Astûrî: pesáu → ast
• Avarî: бакӏаб (baḳab)
• Azerî: ağır → az
• Baskî: astun
• Başkîrî: ауыр (awïr)
• Belarusî: ця́жкі́ (cjážkí), цяжкі́́ (cjažkí́), ва́жкі (vážki)
• Bengalî: ভারী (bhari)
• Bîkoliya naverast: magabat
• Bukidnon manoboyiya rojavayî: meveɣat
• Bulgarî: те́жък n (téžǎk)
• Burmayî: လေး → my (le:), လေးလံ → my (le:lam)
• Buryatî: хүндэ (xünde)
• Çamicuroyî: pwawa
• Çeçenî: деза (deza), еза (eza)
• Çekî: těžký → cs
• Çepangî: लीःसा
• Çerokî: ᎦᎨᏓ (gageda)
• Çînî:

  Kantonî: 重 (cung³)

  Mandarînî: 重 → zh (zhòng)

• Çuvaşî: йывӑр (jyvăr)
• Dalmatî: pesaint
• Danmarkî: tung → da
• Endonezyayî: berat → id
• Erebî: ثَقِيل‎ (ṯaqīl)

  Erebiya misrî: تقيل‎ (ti'ʔīl)

  Erebiya hîcazî: ثقيل‎ (tagīl, ṯagīl), تقيل‎ (tagīl)

  Erebiya fasî: تْقيل‎ (tqil)

• Ermenî: ծանր → hy (canr)
• Esperantoyî: peza → eo
• Estonî: raske → et
• Evenî: ургэ (urgə)
• Evenkî: ургэ (urgə)
• Farisî: سنگین‎ → fa (sangin)
• Ferî: tungur → fo
• Fînî: painava → fi, raskas → fi
• Fransî: lourd → fr, pesant → fr
• Friyolî: grivi, pesant
• Frîsî: swier → fy
• Gaelîka skotî: trom
• Gagawzî: aar
• Galîsî: pesado → gl
• Gurcî: მძიმე → ka (mʒime)
• Guwaranî: pohýi
• Haîtî: lou
• Hawayî: kaumaha
• Higaononî: mabug-at
• Hindî: भारा → hi (bhārā)
• Hîlîgaynonî: mabug-at
• Hmongî: nyhav
• Holendî: zwaar → nl
• Îbranî: כָּבֵד‎ (kavéd)
• Îdoyî: grava → io
• Îlokanoyî: nadagas, nadagsen
• Îngilîziya kevn: hefiġ, pīs, swǣr
• Îngilîziya navîn: hevy
• Îngilîzî: heavy → en
• Îngûşî: деза (deza), еза (eza)
• Îrlendî: trom

  Îrlendiya kevn: trom

• Îtalî: pesante → it
• Îzlendî: þungur → is
• Japonî: 重い → ja (おもい, omoi)
• Javayiya kevn: bot
• Javayî: abot → jv
• Kaşûbî: cãżczi
• Katalanî: feixuc → ca, pesant → ca
• Keçwayî: llasaq
• Kirgizî: оор → ky (oor)
• Koreyî: 무겁다 → ko (mugeopda)
• Ladînoyî: pezgado
• Latînî: gravis → la
• Latviyayî: smags → lv
• Lawsî: ຫນັກ (nak), ໜັກ (nak)
• Lîtwanî: sunkus → lt
• Luksembûrgî: schwéier → lb
• Makedonî: тежок (težok)
• Malagasî: mavesatra → mg
• Malezî: berat → ms
• Mançûyî: ᡠᠵᡝᠨ (ujen)
• Mansakayî: bugat
• Maratî: जड (j̈aḍ)
• Mayayiya yukatekî: aal
• Mecarî: nehéz → hu
• Melanauyiya navendî: baat
• Mînangkabawî: barek
• Mongolî: хүнд → mn (hünd)
• Nanayî: хуйгэ
• Napolîtanî: pesante
• Navajoyî: nisdaaz (I am heavy), ndaaz (it is heavy)
• Normandî: b'sant
• Norsiya kevn: þungr
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: tung → no, vektig

  Norweciya nînorskî: tung → nn, vektig

• Oksîtanî: pesuc → oc n
• Oriyayî: ଭାରି → or (bhari)
• Oromoyî: ulfaataa
• Osetî: уӕззау (wæzzaw)
• Oygurî: ئېغىر‎ (ëghir)
• Ozbekî: ogʻir → uz
• Papyamentoyî: pisá
• Peştûyî: دروند‎ → ps (drund)
• Piedmontîsî: gravos
• Plodîşî: schwoa
• Polonî: ciężki → pl
• Portugalî: pesado → pt
• Qazaxî: ауыр (auyr)
• Rapanuyî: pagaha'a
• Rohingyayî: bór
• Romancî: grev, greiv, greav, pesant, pesont, pasànt, pasant
• Romanî: pharo
• Romanyayî: greu → ro
• Rusî: тяжёлый → ru (tjažólyj), тя́жкий (tjážkij)
• Rusînî: тяжкый (tjažkŷj)
• Sanskrîtî: गुरु → sa (guru)
• Santalî: ᱚᱡᱚᱨ (ôjôr)
• Sebwanoyî: bug-at
• Sicîlî: pisanti → scn
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: те́жак

  Latînî: téžak → sh

• Slovakî: ťažký
• Slovenî: težek → sl
• Somalî: culus
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: śěžki

• Spanî: pesado → es
• Sundanî: abot → su
• Swahîlî: -zito
• Swêdî: tung → sv
• Şîngazîcayî: -dziro
• Şorî: аар (aar)
• Tacikî: вазнин → tg (vaznin), сангин (sangin), гарон → tg (garon)
• Tagalogî: mabigat
• Tarantinoyî: pesande
• Tausugî: mabugat
• Tayî: หนัก → th
• Telûgûyî: బరువైన → te (baruvaina)
• Teteriya krîmî: ağır, avur
• Teterî: авыр → tt (awır)
• Tetûmî: todan
• Tirkî: ağır → tr
• Tirkmenî: agyr → tk
• Tîbetî: ལྗིད་པོ (ljid po)
• Tuvanî: аар (aar)
• Urdûyî: بھاری‎ (bhārī)
• Ûkraynî: важки́й (važkýj)
• Venîsî: pexante
• Viyetnamî: nặng → vi
• Walonî: pezant → wa n, ploncasse → wa n an m
• Weylsî: trwm → cy
• Ximêrî: ធ្ងន់ → km (thngŭən)
• Yakutî: ыарахан (ıaraxan)
• Yûnanî: βαρύς → el n (varýs)

  Kevn: βαρύς (barús)

• Zêlandî: zwaer
• Zhuangî: naek

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

ne erzan

• Afrîkansî: duur → af
• Albanî: shtrenjtë → sq, kushtueshëm → sq
• Almanî: teuer → de
• Amamî-oşîmayiya başûrî: たはさん (tahasan)
• Amharî: ዉድ (wud)
• Aramiya nû ya asûrî: ܝܲܩܘܼܪ ܛܝܼܡܹ̈ܐ‎ n
• Asamî: দামী (dami), মহঙা (mohoṅa)
• Astûrî: caru
• Avarî: хирияб (χirijab)
• Azerî: bahalı → az, baha → az
• Başkîrî: ҡиммәт (qimmät), ҡыйбат (qïybat)
• Belarusî: дарагі́ (darahí)
• Bengalî: ব্যয়বহুল (bjôẏôbhul)
• Bulgarî: скъп → bg (skǎp)
• Burmayî: ရှား → my (hra:), ဈေးကြီး → my (jhe:kri:), ကြေးကြီး → my (kre:kri:), အဖိုးကြီး → my (a.hpui:kri:)
• Çamicuroyî: kajso'no tsakala
• Çeçenî: деза (deza), еза (eza)
• Çekî: drahý → cs, nákladný → cs
• Çîçewayî: yodula
• Çînî:

  Kantonî: 貴 (gwai³)

  Dunganî: гуй (guy)

  Mandarînî: 貴 → zh (guì), 昂貴 → zh (ángguì)

  Minnanî: 貴 → zh-min-nan (kùi)

• Danmarkî: dyr → da
• Endonezyayî: mahal → id
• Erebî: غَالٍ‎ (ḡālin), الْغَالِي‎ (al-ḡālī)

  Erebiya misrî: غالي‎ (ḡāli)

• Ermenî: թանկ → hy (tʿank)
• Esperantoyî: multekosta → eo, altepreza
• Estonî: kallis → et
• Farisî: گران‎ → fa (gerân)
• Ferî: dýrur
• Fînî: kallis → fi
• Fransî: cher → fr, coûteux → fr
• Friyolî: cjâr, čhâr
• Gaelîka skotî: cosgail, daor
• Galîsî: caro → gl
• Gotî: 𐌲𐌰𐌻𐌰𐌿𐍆𐍃 (galaufs)
• Gujaratî: મોંઘું (moṅghũ)
• Gurcî: ძვირი (ʒviri), ძვირადღირებული (ʒviradɣirebuli)
• Haîtî: chè
• Hindî: महँगा → hi (mahãgā), बहुमूल्य → hi (bahumūlya), क़ीमती (qīmtī)
• Hmongî: kim, tsis pheejyig
• Holendî: duur → nl
• Îbranî: יָקָר‎ (yaqar)
• Îdoyî: chera → io
• Îngilîziya kevn: dīere
• Îngilîzî: expensive → en
• Îngriyî: kallis
• Îngûşî: деза (deza), еза (eza)
• Înterlîngua: car
• Îrlendî: costasach, daor, costasúil, mórluachach
• Îtalî: caro → it, costoso → it, dispendioso → it
• Îzlendî: dýr → is
• Japonî: 高い → ja (たかい, takai)
• Javayî: larang, awis
• Katalanî: car → ca
• Kirgizî: кымбат → ky (kımbat)
• Kîngalî: ගණං (gaṇaṁ)
• Koreyî: 비싸다 → ko (bissada), 비싼 → ko (bissan)
• Kreyoliya morîtanî: ser
• Kreyoliya seyşelî: ser
• Krioyî: dia
• Latînî: pretiōsus, cārus → la, impensus
• Latviyayî: dārgs
• Lawsî: ແພງ (phǣng)
• Lîtwanî: brangus → lt
• Lueyî: ᦶᦗᧂ (paeng)
• Luksembûrgî: deier
• Makedonî: скап (skap)
• Malayalamî: ചെലവേറിയ (celavēṟiya)
• Malezî: mahal
• Maltayî: għaljin
• Manksî: ard-leaghoil
• Mansakayî: maal
• Maratî: महाग (mahāg)
• Mecarî: drága → hu
• Mongolî: үнэтэй → mn (ünetej)
• Navajoyî: ílį́įnii
• Nepalî: महँगो (mahãgo), बहुमुल्य → ne (bahumulya)
• Norwecî: dyr → no, kostbar
• Oksîtanî: car → oc
• Oygurî: قىممەت‎ (qimmet)
• Ozbekî: qimmat → uz
• Peştûyî: ګران‎ (grân), قيمته‎ (qimáta)
• Plodîşî: dia
• Polonî: drogi → pl
• Portugalî: caro → pt
• Puncabî: ਮਹਿੰਗਾ (mahiṅgā)
• Qazaxî: қымбат (qymbat)
• Romanyayî: scump → ro, costisitor → ro
• Rusî: дорого́й (dorogój)
• Rusînî: дорогы́й (dorohŷ́j)
• Sanskrîtî: बहुमूल्य → sa (bahumūlya), महार्घ → sa (mahārgha)
• Sebwanoyî: mahal
• Sindhî: महांगो
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: ску̑п

  Latînî: skȕp → sh

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: драгъ (dragŭ)

• Slovakî: drahý
• Slovenî: drag → sl
• Somalî: qaali
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: drogi

  Sorbiya jorîn: drohi

• Spanî: caro → es, costoso → es, dispendioso → es
• Sundanî: awis → su
• Swahîlî: gali → sw
• Swêdî: dyr → sv, kostsam → sv
• Şîngazîcayî: ghali, hali
• Tacikî: гарон → tg (garon), қимат (qimat)
• Tagalogî: mahal → tl
• Tamîlî: விலையுயர்ந்த (vilaiyuyarnta)
• Tausugî: mahalga
• Tayî: แพง → th (pɛɛng)
• Telûgûyî: ఖరీదైన → te (kharīdaina)
• Teteriya krîmî: paalı
• Teterî: кыйбат (qıybat)
• Tigrînî: ክቡር (kəbur)
• Tirkî: pahalı → tr
• Tirkmenî: gymmat
• Tîbetî: གྲོན་ཆེ (gron che), གྲོན་ཆེན (gron chen), གུན་པོ (gun po), གུས་པོ (gus po)
• Urdûyî: مہنگا‎ (mahãṅgā), قیمتی‎ (qīmatī)
• Ûkraynî: дороги́й (dorohýj), кошто́вний (koštóvnyj)
• Venîsî: caro
• Viyetnamî: đắt → vi, đắt tiền, mắc → vi
• Volapûkî: jerik → vo
• Walonî: tchir → wa
• Weylsî: drud → cy
• Ximêrî: ថ្លៃ → km (thlay)
• Yidîşî: טייַער‎ (tayer)
• Yûnanî: ακριβός → el (akrivós)

  Kevn: πολυτελής (polutelḗs)

• Zhuangî: bengz
• Zuluyî: -dula, -biza

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	giran	giran
Îzafe	giranê	giranên
Çemandî	giranî	giranan
Nîşandera çemandî	wî giranî	wan giranan
Bangkirin	girano	giranino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	giranek	giranin
Îzafe	giranekî	giranine
Çemandî	giranekî	giraninan

giran nêr, r-ya req

1. Emrazekî hesinî yê mîna çakûç e, aletekî hesinî ye ku dişibe çakûç, lê belê ji çakûç pir pir girtir û girantir e, doxa wî jî wek doxa bivir û tevr e. girran, di şikandina keviran û kutana tiştên hesinî de tê bikaranîn.
   • Hesinker, hesinên di kûreyan de nermkirî, didin ser sindanan û bi giranan dikutin û ji wan, emrazên wek biviran, dasan û tevran çêdikin.

Herwiha

• girran

Etîmolojî

  Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

• Tirkî: balyoz → tr

Zazakî

Rengdêr

giran

1. giran
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)