xatûn

 Binêre herwiha: Xatûn

Kurdî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xatûn	xatûn
Îzafe	xatûna	xatûnên
Çemandî	xatûnê	xatûnan
Nîşandera çemandî	wê xatûnê	wan xatûnan
Bangkirin	xatûnê	xatûnino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xatûnek	xatûnin
Îzafe	xatûneke	xatûnine
Çemandî	xatûnekê	xatûninan

xatûnek

xatûn mê

1. Jina ku ta mirinê seroka dewleta xwe ye (bi taybetî ya ku serokatiya xwe ji bavê xwe yan dayika xwe wergirtiye).

   Navê xatûna Brîtanyayê Elîzabeth e.

   Hevmane: banî, qiralîçe, melîke, şabanî, sitî

2. Jina paşayekî.
3. Jina di nav komekê de ji hemûyan bedewtir yan bihagirantir.

   Madonna wek xatûna hunermendan tê hesibandin.

4. Peyveke rêzgirtinê ye bo jinan û keçan.

   Xanim û xatûnên bihagiran, hûn bi xêr hatin!

   Hevmane: xanim, hirmet

Ji wêjeya klasîk

• Dê bitin pirsê li min lew pir bi rehm û şefqe ye
  Ger bipirsit carekê xatûn li halê suxteyî
  Qufl û zincîr dê vebin bê ism û dest û mifte ye— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: خاتوون‎

Herwiha

• xatîn
• xatwîn
• xwetind

Jê

• xatûnî
• xatûnîtî
• xatûntî

Bide ber

• cêrî
• dotmîr
• xan
• xidam
• zerî

Etîmolojî

Hevreha soranî خاتوو‎ (xatû) (xatû), farisî خاتون‎ (xatûn), sogdî xwatên-, sakayî xettûne, hemû ji zimanên îranî, ji xwe + twa- + -n anku "xwe+hêz"/ "xwe+xwedî". Ev "twa-n" di soranî de wek tiwanîn (karîn, kanîn, şiyan) û wek tiwana (xurt, bihêz, ya ku dikare) maye û hevreha tav (roj, enerjiya rojê) di kurmancî de jî heye û rehên wê digihe *tep- (germ kirin) ya proto-hindûewropî. Bo zêdetir agahiyan binere: tav. Maneya bingehîn ya "xatûn"ê şabanî, qralîçe bû lê paşî berfireh bûye. "Xatûn" herwiha serekaniya hatun (xatûn) û kadın (jin) yên tirkî ye jî.

Bi zaravayên din

• Soranî: xatû

Werger

jina ku paşa ye yan jî jina paşayekî

• Danmarkî: dronning → da
• Albanî: mbretëreshë → sq
• Almanî: Königin → de m
• Esperantoyî: reĝino → eo (reĝ+in+o)
• Fînî: kuningatar → fi
• Fransî: reine → fr
• Frîsî: keninginne → fy
• Holendî: koningin → nl, vorstin → nl
• Mecarî: királynő → hu
• Inglîzî: queen → en
• Îtalî: regina → it
• Îzlendî: drotning → is
• Japonî: 女王 → ja (じょおう, joō)
• Katalanî: reina → ca
• Latînî: regina → la
• Norwecî: dronning → no
• Papyamentoyî: reina → pap
• Portugalî: rainha → pt
• Rusî: королева → ru (koroleva) (korolêva)
• Slovenî: : kraljica → sl
• Spanî: dama → es, reina → es
• Swêdî: drottning → sv, furstinna → sv
• Tagalogî: réyna → tl
• Tirkî: రాణి → te (rāṇi) (ranî), kraliçe → tr

her jina jêhatî

• Bulgarî: господарка → bg (gospodarka) (gospódarka)
• Almanî: Frau → de m, Meisterin → de m
• Erebî: سيدة‎ → ar (seyide), ^?ملكة‎ → ar, ^?ربة‎ → ar
• Farisî: بانو‎ → fa (banû), شهبانو‎ → fa (şehbanû), خاتون‎ → fa (xatûn), زن اصیل‎ → fa
• Fînî: rouva → fi
• Fransî: maîtresse → fr m
• Holendî: mevrouw → nl m
• Mecarî: úrnő → hu
• Inglîzî: madam → en
• Inglîziya kevn: hlæfdige
• Îtalî: signora → it m, padrona → it m
• Katalanî: mestressa → ca
• Latînî: domina → la m
• Makedonî: господарка → mk (gospodarka) (gospódarka), газдарица → mk (gazdarica) (gazdárica), стопанка → mk (stopanka) (stópanka)
• Norwecî: frue → no
• Portugalî: senhora → pt
• Romanî: raji → rom m
• Rusî: госпожа → ru (gospoža) (gospoja), хозяйка → ru (xozjajka) (xoz'áyka)
• Sirboxirwatî: газдарица → sh (gazdarica), господарица → sh (gospodarica)
• Skotî: bana-mhaighstir → sco m
• Tirkî: hatun → tr
• Yûnanî: κυρία → el m (kyría)