bilîn

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /bɪˈliːn/

Lêker

bilîn (lêkera negerguhêz)
Rehê dema niha:
RP. Niha
	ez	dibilim
	tu	dibilî
	ew	dibile
	em, hûn, ew	dibilin
Fermanî	Yekjimar	bibile
	Pirjimar	bibilin
Rehê dema borî:  /
RP. Boriya sade
	ez	bilîm / biliyam
	tu	bilî / biliyayî
	ew	bilî / biliya
	em, hûn, ew	bilîn / biliyan
Formên din:

bilîn lêkera xwerû, negerguhêz

1. Li ser karekî sekinîn û ew kar kirin.

   Hevmane: mijûl bûn, pê rabûn, konsentre bûn

   • Dîlan çentê xwe ji pişta xwe kir, li bin darê rûnişt û bi cebirandina ling û baskê kevokê biliya. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
   • Bi vê firsendê me xwest ku em ji bo we xwendevanan havpeyivînekê pê re bikin, hîn bibin bê ka ew nuha çi dike bi çi dibile. — (Sîdar Yigit, Hevpeyivîn bi Xero Abbas re [arşîv], kurdishmagazin.com, 2006)
   • Her mijûliyên ku insan jê hez dikin û dibilin divê ji kar bên hesabkirin. — (Nûbihar, CIVAKA IT Û PIRSA KURDÎ (2) [arşîv], Mûrad Ciwan, hj. 26, 1998, r. 23)
2. (bi taybetî deng) qut bûn, vebirîn, mit bûn, birîn
   • Hem ji ber pêdaketina hevalan hem jî ji ber vexwarina ji esir ve, Ferda pir dilzîz bûbû û bi wê dilzîziyê dest bi axaftineke kurt kir. Deng ji her kesî biliya. — (Firat Cewerî, Payiza Dereng, Avesta, 2014, r. 19)
   • Ji ber çavê min windabû û
     Deng jî ji dor min biliya
     Ez bûm wek rêwiyekî
     Kerr û gêj û lal. — (Konê Reş, Spehiyê! [arşîv], helbestakurdi.com)
   • Wê sibehê em gihştin dibistanê, Emar ji xwe rabibû, me siloganên partiya bass bi dengê bilind gotin, deng ji şaxên daran, ji civîk û tilûran biliya, her hinek ji wan bi deverekê ve çûn. — (Kurdistan, Terora mamosteyê me [arşîv], Idrîs Hiso, hj. 174, 2020, r. 3)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: بلین‎

Herwiha

• bilan
• bilhan
• bilhîn
• bilihan
• bilihîn
• biliyan
• bilîyan
• bilyan

Nêzîk

• birîn
• birîn
• biriyan

Têkildar

• bilandin

Jê

• bilî
• biliyayî

Etîmolojî

Ji berê *werj-, (rz/rj/rd gelek caran dibin /l/ - /w/ gelek caran dibin /b/) ji pêş-îranîkî *warj (werc-, “kar, xebat”), ji pêş-hindûîranîkî *warȷ́- ji pêş-hindû-ewropî *werǵ- (“kirin”). Hevreha farisî ورزیدن‎ (werzîden) (>kurdî werziş), pehlewî 𐫇𐫡𐫝‎ (werj, “hêza mucîzewî; micîze, derhoze”), talişî varzîniye (“hevîr kirin, strandin, sist kirin”), farisiya navîn[skrîpt hewce ye] (wlc /werz/, “xebat, çandin, cotyarî; hêza mucîzewî; micîze”) (>kurdî werz), evistayî 𐬬𐬆𐬭𐬆𐬰‎ (weriz-, “kirin, kar”) ingilîzî work û wrought, elmanî wirken, yewnanî ἔργον (ἔrgon, “kar”) (>kurdî erk).

Werger

bi tiştekî mijûl bûn

• Îngilîzî: engage → en (in sth)
• Tirkî: iştigal etmek → tr, uğraşmak → tr

deng qut bûn

• Îngilîzî: go silent
• Tirkî: kesilmek → tr

Wergerên ku divê bên kontrolkirin

• Farisî: مشغول شدن‎ → fa, سرگرم شدن‎

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bilîn	bilîn
Îzafe	bilîna	bilînên
Çemandî	bilînê	bilînan
Nîşandera çemandî	wê bilînê	wan bilînan
Bangkirin	bilînê	bilînino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bilînek	bilînin
Îzafe	bilîneke	bilînine
Çemandî	bilînekê	bilîninan

bilîn mê

1. Maneya vê peyvê hê nehatiye nivîsîn. Heke hûn maneya wê bizanin, kerem bikin binivîsin.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Etîmolojî

  Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

• Tirkî: uğraşma → tr, uğraşı → tr, iştigal → tr