hevîr

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): hɛˈviːɾ
• Kîtekirin: he·vîr

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hevîr	hevîr
Îzafe	hevîrê	hevîrên
Çemandî	hevîrî	hevîran
Nîşandera çemandî	wî hevîrî	wan hevîran
Bangkirin	hevîro	hevîrino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hevîrek	hevîrin
Îzafe	hevîrekî	hevîrine
Çemandî	hevîrekî	hevîrinan

Hevîr

hevîr nêr

1. Arê (ardê) ku têkilî nav avê hatiye kirin daku hev bigire û paşî nan jê tê çêkirin.

   Girikên hevîrî.

   Hevîr tiştê strandî ya ku ji tiştekî toz û avê pêk tê ye. Mînak hevîrê ard heye. Mirov hinek av bera ser ard dide û distrê. Ew dibe hevîr. Her wiha hevîrê heriyê, hevîrê garisan, hevîrê ceh û hin wekî din jî dibe.

   • Girt û ba tesnîmê safî kir hevîr
     Têkveda heta ku ew qenc bû xemîr — (Mela Hisênê Bateyî)

   Ev hevîr dê gelek avê vexwe.

   Anku ev arîşe an jî babet dê gelek dirêj be.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: هه‌ڤیر‎

Jê

• (Lêker) hevîr bûn
• (Lêker) hevîr kirin
• (Navdêr) hevîrbûn
• (Navdêr) hevîrkirin
• (Rengdêr) hevîrbûyî
• (Rengdêr) hevîrkirî
• hevîrî
• hevîrtirş

Etîmolojî

Hevreha soranî هه‌ویر‎ (hewîr), kurdiya başûrî xewîr / xemîr, belûçî همیر‎ (hemîr), zazakî mîr, farisî خمیر‎ (xemîr), ermenî խմոր (ximor), azerî xəmir, tirkî hamur... hemû ji erebî خَمِير‎ (ḵamīr) ji خمر‎ (xemere, “meyîn, perçivîn, pif bûn”) têkilî خمر‎ (xemr: mey, vexwarina meyandî > kurdî xemir) ji aramî [Peyv?] yan jî hevreha aramî חמע / ܚܡܥ (x-m-'-: meyîn), îbrî חמץ (x-m-ts-: meyîn) û herwiha erebî حمض‎ (ḥ-m-ḍ-: tirş bûn) ku serekaniya peyva kurdî havên e.

Bo diyardeya guherîna X bi H, bidin ber farisî خشک‎ (xoşk) û kurmancî hişk. Hem "hevîr" û hem jî "havên" ev demekî gelek dirêj e ku di kurdî de cih girtiye ji ber ku ji sedsala 12an pz ve êdî M di kurmancî de nabe V.

1. Bi guman hevîr û herrî ji yek rehê ne .Kurdan berî ereban bi hezaran sal nan û hevîr nas dikirin ; jixwe ereban li welatê xwe hevîrtirş nasnedikirin , nanê şkeva dixwarin (nanë sêlê ) û ta noka erebên koçer nanê şkeva dixun .

Bi zaravayên din

• Soranî: hewîr
• Zazakî: mîr
• Lekî: hemîr
• Hewramî: hamîr
• Kurdiya başûrî: xewîr

Werger

• Albanî: brumë → sq m
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: ikʼan nastʼood

• Almanî: Teig → de n
• Aramî:

  Îbranî: לישא‎ n (layšā, layšo)

  Siryanî: ܠܝܫܐ‎ n (layšā, layšo)

• Aromanî: aloat, aluat
• Azerî: xəmir → az
• Baskî: ore
• Başkîrî: ҡамыр (qamïr)
• Belarusî: це́ста nt (cjésta)
• Bulgarî: тесто́ nt (testó)
• Burmayî: မုန့်ညက် → my (mun.nyak)
• Çekî: těsto → cs nt
• Çînî:

  Mandarînî: 麵團 (miàntuán), 生麵糰 → zh (shēngmiàntuán)

• Çuvaşî: чуста (čusta)
• Danmarkî: dej → da g
• Endonezyayî: adonan → id
• Erebî: عَجِين‎ → ar n (ʿajīn), عَجِينَة‎ → ar m (ʿajīna)

  Erebiya misrî: عجين‎ n (ʕagīn)

  Erebiya fasî: عْجينة‎ m (ʕjina)

• Ermenî: խմոր → hy (xmor)
• Esperantoyî: pasto → eo
• Estonî: taigen
• Farisî: خمیر‎ → fa (xamir)
• Ferî: deiggj nt
• Fînî: taikina → fi, tahdas → fi
• Fransî: pâte → fr m
• Frîsiya bakur: dii nt
• Frîsiya saterlandî: Dee
• Frîsî: daai → fy g
• Gaelîka skotî: taois m
• Galîsî: masa → gl m, amoado → gl n
• Gotî: 𐌳𐌰𐌹𐌲𐍃 n (daigs)
• Gurcî: ცომი → ka (comi)
• Hindî: आटा → hi n (āṭā)
• Holendî: deeg → nl nt
• Îbranî: בָּצֵק‎ n (batsék)
• Îdoyî: pasto → io
• Îngilîziya kevn: dāg n
• Îngilîzî: dough → en
• Îrlendî: taos → ga n
• Îtalî: pasta → it m, impasto → it n
• Îzlendî: deig nt
• Japonî: 生地 → ja (きじ, kiji), 練り粉 → ja (ねりこ, neriko)
• Kalmîkî: һуйр (huyr)
• Katalanî: pasta → ca m, massa → ca m
• Keçwayî: macka
• Kirgizî: камыр → ky (kamır)
• Koreyî: 떡 → ko (tteok), 반죽 → ko (banjuk)
• Kornî: past n
• Kumikî: хамур (xamur)
• Latînî: farīna m, pasta m
• Latviyayî: mīkla m
• Lîtwanî: tešla m
• Makedonî: тесто nt (testo)
• Malezî: doh → ms, anyu
• Maorî: pokenga
• Mecarî: tészta → hu
• Nahwatliya klasîk: textli, tlaoltextli
• Nedersaksî: Deeg n
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: deig → no n

• Oksîtanî: pasta → oc m, massa → oc m
• Oygurî: خېمىر‎ (xëmir)
• Ozbekî: xamir → uz
• Plodîşî: Dieech n, Däjch n
• Polabî: ťostü nt
• Polonî: ciasto → pl nt
• Portugalî: massa → pt m, pasta → pt m
• Qazaxî: қамыр (qamyr)
• Romanî: xumer n
• Romanyayî: aluat → ro nt, cocă → ro m
• Rusî: те́сто nt (tésto)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: те̑сто nt, тије̑сто

  Latînî: tȇsto → sh nt, tijȇsto → sh nt

• Skotî: daich
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: тѣсто nt (těsto)

  Glagolîtîk: ⱅⱑⱄⱅⱁ nt (těsto)

• Slaviya rojavayî ya kevn: тѣсто nt (těsto)
• Slovakî: cesto → sk nt
• Slovenî: testo → sl nt
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: śěsto nt

• Spanî: masa → es m, pasta → es m
• Svanî: ჴიც (qic)
• Swahîlî: mahamri → sw, kinyunya → sw 7 an 8
• Swêdî: deg → sv g
• Tacikî: хамир → tg (xamir)
• Tagalogî: tapay, masa
• Tarifitî: aršti n
• Tayî: โด → th (doo)
• Teteriya krîmî: qamır
• Teterî: камыр → tt (qamır)
• Tirkî: hamur → tr
• Tirkmenî: hamyr
• Tîbetî: སྤག (spag)
• Ûkraynî: ті́сто nt (tísto)
• Viyetnamî: bột → vi, bột nhồ, bột nhào, bột nhão
• Walonî: påsse → wa m
• Weylsî: toes → cy
• Ximêrî: ម្សៅលាបទឹក (msav liep tɨk)
• Yakanî: addun
• Yidîşî: טייג‎ nt (teyg)
• Yûnaniya pontî: ζυμάρι (zumári)
• Yûnanî: ζύμη → el m (zými)

  Kevn: σταῖς nt (staîs), φύραμα nt (phúrama)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.