xêr

Kurdî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xêr	xêr
Îzafe	xêra	xêrên
Çemandî	xêrê	xêran
Nîşandera çemandî	wê xêrê	wan xêran
Bangkirin	xêrê	xêrino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xêrek	xêrin
Îzafe	xêreke	xêrine
Çemandî	xêrekê	xêrinan

xêr mê

1. sedeqe, zekat, qencî, başî, pîtîfer, xêrik,
   tişta/ê baş yê ku mirov bo kesekî dike yan dide kesekî bêyî ku bi xwe ti bedelekê jê werbigire
   • Malê xwe kir xêr û da feqîran.
   • Wî hezar dolar bi xêr dan sêwiyekî
2. ne guneh, (li gor hin dîn û olan) kirinên ku mirov dikare pê biçe biheştê û xwe ji dûjehê biparêze
   • Nimêjkirin û rojîgirtin xêr e lê zina û elkol guneh in.
3. baş, bikêr, bimifa
   • peyamek xêrê (mizgîniyek, mijdeyek)
   • Qe bila devê te ji xêrê vegere, çi ye tu qala mirina lêwik dikî!— (Firat Cewerî Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
4. berhem, ber, deramet, dahat
   • Ti xêr tê de nîne.
     Bêxêr e.
   • Tu xêrê mala xwe nebînî.— (Ahmet Öner Di edebiyata Kurdî ya Gelêrî da di’a û nifir, Zanîngeha Wan Yûzûncû Yîlê Enstîtuya Zimanên Zindî Şaxa Makezanîsta Ziman û Çanda Kurdî Teza Lîsansa Bilind, 2017, r. 112)

Ji wêjeya klasîk

• Dîrhemek bêt serfê Mewlûda Nebî
  Xêrekî mezin ji bo hasil dibî
  Hem ji Şeyxan bû rîwayet ev xeber— (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hesenê Bateyî)

Herwiha

• xeyir (2)
• xeyr (2)

Bide ber

• xar
• xên

Jê

• (Lêker) xêr dan
• (Lêker) xêr kirin
• (Navdêr) xêrdan
• (Navdêr) xêrkirin
• bêxêr
• bêxêrî
• bêxêrîtî
• bêxêrtî
• bixêr
• bi xêr hatin
• xêrat
• xêrdar
• xêrdarî
• xêrdarîtî
• xêrder
• xêrderî
• xêrderîtî
• xêrdêr
• xêrdêrî
• xêrdêrîtî
• xêrî

• xêrkar
• xêrkarî
• xêrkarîtî
• xêrker
• xêrkerî
• xêrnedî
• xêrkerîtî
• xêrxwaz
• xêrxwazî
• xêrxwazîtî
• xêr tê de neman
• xêr tê de nebûn
• xêr jê nedîtin
• Te xêr e

Etîmolojî

Ji erebî [Peyv?]

Werger

• Afrîkansî: aalmoes → af
• Danmarkî: almisse → da
• Erebî: ^?خير‎ → ar, ^?الثواب‎ → ar
• Almanî: Bonus → de m, Almosen → de n, Begünstigung → de m, Gefälligkeit → de m, Gunst → de m, Wohltat → de
• Esperantoyî: almozo → eo
• Farisî: خوبي‎ → fa, خیر‎ → fa, نيكي‎ → fa, بی مصرف‎ → fa, بيکار‎ → fa, خير‎ → fa, خيريه‎ → fa, صدقه‎ → fa, نيکي‎ → fa, نيکی‎ → fa
• Ferî: olmussa → fo
• Fînî: hyve → fi, hyväntekeväisyys → fi, almu → fi
• Fransî: vertu → fr, aumône → fr
• Frîsî: ielmis → fy, jefte → fy
• Holendî: aalmoes → nl
• Mecarî: alamizsna → hu
• Inglîzî: benefaction → en, alms → en, charity → en, handout → en, virtue → en, beneficence → en, blessing → en, dole → en, donation → en, philanthropy → en, philanthropic → en, ^?chantry → en, ^?eleemosynary → en
• Inglîziya kevn: ælmæsse → ang
• Îtalî: elemosina → it
• Katalanî: almoina → ca
• Malezî: derma → ms
• Papyamentoyî: limosna → pap
• Portugalî: esmola → pt
• Rusî: милостыня → ru (milostynja)
• Spanî: limosna → es
• Swêdî: allmosa → sv
• Tirkî: sadaka → tr, ak → tr, ecir → tr, hayır → tr, semere → tr, sevap → tr, ihsan → tr

2. ji bilî

Cureyê peyvê nehatiye dayîn: Alîkarî:Cureyên peyvan

1. (ji bilî) Binere: xeyr (1)

3. fûriyayî

Cureyê peyvê nehatiye dayîn: Alîkarî:Cureyên peyvan

1. (fûriyayî) Binere: xwêr