xêr

Kurmancî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xêr	xêr
Îzafe	xêra	xêrên
Çemandî	xêrê	xêran
Nîşandera çemandî	wê xêrê	wan xêran
Bangkirin	xêrê	xêrino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xêrek	xêrin
Îzafe	xêreke	xêrine
Çemandî	xêrekê	xêrinan

xêr mê

1. Tişta/ê baş yê ku mirov bo kesekî dike yan dide kesekî bêyî ku bi xwe ti bedelekê jê werbigire.

   Hevmane: sedeqe, zekat, qencî, başî, pîtîfer, xêrik

   Malê xwe kir xêr û da feqîran.

   Wî hezar dolar bi xêr dan sêwiyekî

2. Ne guneh, (li gor hin dîn û olan) kirinên ku mirov dikare pê biçe biheştê û xwe ji dûjehê biparêze.

   Nimêjkirin û rojîgirtin xêr e lê zina û elkol guneh in.

3. baş, bikêr, bimifa

   peyamek xêrê

   mizgîniyek, mijdeyek

   • Qe bila devê te ji xêrê vegere, çi ye tu qala mirina lêwik dikî! — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
4. berhem, ber, deramet, dahat

   Ti xêr tê de nîne.
   Bêxêr e.

   • Tu xêrê mala xwe nebînî. — (Ahmet Öner, Di edebiyata Kurdî ya Gelêrî da di’a û nifir, Zanîngeha Wan Yûzûncû Yîlê Enstîtuya Zimanên Zindî Şaxa Makezanîsta Ziman û Çanda Kurdî Teza Lîsansa Bilind, 2017, r. 112)

Ji wêjeya klasîk

• Dîrhemek bêt serfê Mewlûda Nebî
  Xêrekî mezin ji bo hasil dibî
  Hem ji Şeyxan bû rîwayet ev xeber — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Herwiha

• xeyir (2)
• xeyr (2)

Bide ber

• xar
• xên

Jê

 

• bixêr
• bi xêr hatin
• bêxêr
• bêxêrtî
• bêxêrî
• bêxêrîtî
• Te xêr e
• xêrat
• (lêker) xêr dan
• (navdêr) xêrdan
• xêrdar
• xêrdarî
• xêrdarîtî
• xêrder
• xêrderî
• xêrderîtî
• xêrdêr
• xêrdêrî
• xêrdêrîtî
• xêr jê nedîtin
• xêrkar
• xêrkarî
• xêrkarîtî
• xêrker
• xêrkerî
• xêrkerîtî
• (navdêr) xêrkirin
• (lêker) xêr kirin
• xêrnedî
• xêr tê de nebûn
• xêr tê de neman
• xêrxwaz
• xêrxwazî
• xêrxwazîtî
• xêrî

Etîmolojî

Ji erebî خَيْر‎ (ḵayr), ji rehê خ ي ر‎ (ḵ-y-r).

Werger

• Afrîkansî: aalmoes → af
• Almanî: Bonus → de m, Almosen → de n, Begünstigung m, Gefälligkeit → de m, Gunst → de m, Wohltat → de
• Danmarkî: almisse
• Erebî: ^?خير‎, ^?الثواب‎
• Esperantoyî: almozo → eo
• Farisî: خوبی‎ → fa, خیر‎ → fa, نیکی‎ → fa, بی مصرف‎, بیکار‎ → fa, خیر‎ → fa, خیریه‎ → fa, صدقه‎ → fa, نیکی‎ → fa, نیکی‎ → fa
• Ferî: olmussa
• Fînî: hyve → fi, hyväntekeväisyys → fi, almu → fi
• Fransî: vertu → fr, aumône → fr
• Frîsî: ielmis, jefte
• Holendî: aalmoes → nl
• Îngilîziya kevn: ælmæsse
• Îngilîzî: benefaction → en, alms → en, charity → en, handout → en, virtue → en, beneficence → en, blessing → en, dole → en, donation → en, philanthropy → en, philanthropic → en, ^?chantry → en, ^?eleemosynary → en
• Îtalî: elemosina → it
• Katalanî: almoina → ca
• Malezî: derma
• Mecarî: alamizsna → hu
• Papyamentoyî: limosna
• Portugalî: esmola → pt
• Rusî: милостыня → ru (milostynja)
• Spanî: limosna → es
• Swêdî: allmosa → sv
• Tirkî: sadaka → tr, ak → tr, ecir → tr, hayır → tr, semere → tr, sevap → tr, ihsan → tr

2. ji bilî

xêr (cureyê peyvê?)

1. (ji bilî) Binere: xeyr (1)

3. fûriyayî

xêr (cureyê peyvê?)

1. (fûriyayî) Binere: xwêr