rê

 Binêre herwiha: re û Re

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /reː/
• Deng (Wan)^ⓘ
• Kîtekirin: rê

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	rê	rê
Îzafe	riya	riyên
Çemandî	rê	riyan
Nîşandera çemandî	wê rê	wan riyan
Bangkirin	riyê	riyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	riyek	riyin
Îzafe	riyeke	riyine
Çemandî	riyekê	riyinan

Riyek

rê mê

1. Xeteke diyar ya ku mirov pê ve ji derekê xwe digihînin dereka din.
   • Newal pir dirêj bû. Di nava kêlekên çiyan de, riyên bergîran hebûn. Ev rê jî, tevî newalê, peyayî jêr dibû. Bêyî kesên pir jîr kesek nikarîbû bi peyatî ji van riyan derbas bibe. Rê pir teng û pir dijwar bûn. — (Tu, Mehmed Uzun, 1984)
2. Xeta ku hatiye avakirin daku mirov yan tirimpêl tê re bimeşin.
3. (mecazî) Xeta ku xebatek pê ve tê meşandin.

   Hevmane: rêbaz, rêç, prensîp

Ji wêjeya klasîk

• Bi rastî û dirustî
  Muqîm dê çav li rê bet
  Lew şev û roj nawestî — (Feqiyê Teyran, )

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ڕێ‎

Herwiha

• rêh

Jê

rê-

 

• rêbaz
• rêbazberdayî
• rêbazdost
• rêbazdostî
• rêbazgir
• rêbazgirî
• rêbazhez
• rêbazhezî
• rêbazmend
• rêbazmendî
• rêbaznas
• rêbaznasî
• rêbazyar
• rêbazyarî
• rêbazzan
• rêbazzanî
• rêbazî
• rêber
• rêberî
• rêbir
• rêbir
• rêbirî
• rêbirî
• rêgir
• rêgirî
• rêk
• rêç
• rêçare
• rêçik
• rêçnas
• rêçnasî
• rêçzan
• rêçzanî

-rê

 

• avarê
• ber-rê
• hevrê
• ser-rê
• varê

Bide ber

• cade
• kolan
• kuçe
• şari'
• şeqam

Binêre herwiha

• bi rê çûn
• bi rê ve çûn
• bi rê kirin (“şandin, hinartin”)
• bi rê ve birin
• bi rê ve bûn
• bi rê ve hatin
• bi rê ve hiştin
• bi rê ve man
• dan ser rê

Etîmolojî

Hevrehên soranî ڕێگە‎ (rêge), şahzênî/şêxbizinî: rî, rü, zazakî rayîr, rahar, belûçî ra, rah, farisî راه‎ (rah), pehlewî rah, ras, avestayî raithya, hexamenişî rathiya, semnanî raec, sengeserî raecn, peştûyî lar, ji zimanên îranî, belkî têkilî rast, ji proto-hindûewropî *h₃reǵ-. Bo zêdetir agehiyan binêre: rast.

Bi zaravayên din

• Soranî: ڕێگە‎ (rêge), ra^{[çavkanî hewce ye]} , rêga^{[çavkanî hewce ye]}
• Kurdiya başûrî rê
  • şahzênî / şêxbizinî: rü, rî
• Zazakî: rayîr, rahar, rar (ji rah = rê + -ar wek rizgar zingar)

Werger

• Adîgeyî: гъогу (ġog°)
• Afarî: gita
• Afrîkansî: pad → af, straat → af, weg → af
• Akanî: ɛkwan, kwan
• Aklanon: daean
• Albanî: udhë → sq m, rrugë → sq m
• Almanî: Straße → de m
• Amazîxiya fasî: ⴰⵖⴰⵔⴰⵙ n (aɣaras), ⴰⴱⵔⵉⴷ n (abrid)
• Amharî: መንገድ (mängäd)
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: ʼintin

• Arçî: декъӏ
• Aromanî: cali → roa-rup m, drum nt, susachi
• Asamî: বাট (bat), আলি (ali), ৰাস্তা (rasta)
• Astûrî: camín → ast n
• Avarî: нух (nuχ)
• Aynuyî: ル (ru)
• Azerî: yol → az
• Baskî: bide → eu, errepide
• Başkîrî: юл (yul)
• Bau bidayuh: oran
• Baureyî: kaye
• Belarusî: даро́га m (daróha), шлях n (šljax), пуць n (pucʹ)
• Bengalî: রাস্তা → bn (raśta), সড়ক (śôṛôk)
• Blakfotî: mohsoko
• Bretonî: hent → br n
• Bulgarî: път → bg n (pǎt)
• Burmayî: လမ်း → my (lam:)
• Buyî: vdonl
• Çamicuroyî: ajtini
• Çeçenî: некъ (neq̇)
• Çekî: cesta → cs m, silnice → cs m
• Çerokî: ᏅᏃᎯ (nvnohi)
• Çîçewayî: msewu
• Çînî:

  Kantonî: 路 (lou⁶), 道路 (dou⁶ lou⁶)

  Dunganî: лў (lw), лўдо (lwdo)

  Mandarînî: 路 → zh (lù), 道路 → zh (dàolù), 馬路 → zh (mǎlù), 道 → zh (dào)

  Min beî: 墿 (diō̤)

  Min dongî: 墿 (diô), 道 (dô̤), 路 (lô)

  Minnanî: 路 → zh-min-nan (lō͘), 道路 → zh-min-nan (tō-lō͘)

  Wuyî: 路, 道路

• Danmarkî: vej → da g
• Erebî: طَرِيق‎ → ar n an m (ṭarīq), سِكَّة‎ m (sikka)

  Erebiya misrî: سكّة‎ n (sekka)

  Erebiya iraqî: درب‎ n (darub)

  Erebiya kendavî: طِريج‎ (ṭirīj)

  Erebiya hîcazî: طَريق‎ n (ṭarīg)

  Erebiya fasî: طْريق‎ m (ṭrīq)

• Ermenî: ճանապարհ → hy (čanaparh), ճամփա → hy (čampʿa)
• Esperantoyî: ŝoseo, vojo → eo
• Estonî: tee → et, maantee
• Evenî: хотаран (hotaran)
• Evenkî: хокто (hokto)
• Farefareyî: sore
• Farisî: راه‎ → fa (râh), جاده‎ → fa (jâde)
• Ferî: vegur → fo n
• Fînî: tie → fi, maantie → fi
• Fransî: route → fr m
• Frîsî: wei g
• Gaelîka skotî: rathad n, slighe m
• Galîsî: estrada → gl m
• Gelaoyiya sor: xi⁴⁴
• Gujaratî: માર્ગ (mārg)
• Gurcî: გზა (gza)
• Guwaranî: ape, ape guasu, apehũ '
• Haîtî: wout
• Higaononî: dalan
• Hindî: सड़क → hi m (saṛak), रास्ता → hi n (rāstā), मार्ग → hi n (mārg), रोड → hi n (roḍ), पथ → hi n (path)
• Hîlîgaynonî: dalan
• Hmongî: kev
• Holendî: weg → nl n
• Indonezî: jalan → id
• Îbanî: jalai
• Îbranî: כְּבִישׁ‎ → he n (k'vish)
• Îdoyî: choseo → io, voyo → io
• Îngilîziya kevn: weġ n
• Îngilîzî: road → en, way → en
• Înterlîngua: strata, via → ia
• Îranunî: lalan
• Îrlendî: bóthar → ga n, slí m
• Îsthmus zapotekî: neza
• Îstriyotî: veîa m
• Îtalî: strada → it m
• Îzlendî: vegur → is n
• Japonî: 道 → ja (みち, michi), 道路 → ja (どうろ, dōro)
• Kannadayî: ರಸ್ತೆ → kn (raste)
• Karelî: tie
• Kaşûbî: darga m
• Katalanî: carretera → ca m
• Keçwayî: ñan
• Ketî: ӄо’т
• Kirgizî: жол → ky (col)
• Kîkongoyî: nzila
• Kîngalî: පාර (pāra)
• Koreyî: 길 → ko (gil), 도로 → ko (doro)
• Krî: meskanaw
• Lakotayî: ocanku
• Latgalî: ceļš, saša
• Latînî: via → la m, iter → la nt
• Latviyayî: ceļš → lv n, šoseja m
• Lawsî: ຫົນທາງ → lo (hon thāng), ທາງ (thāng), ຖະໜົນ → lo (tha non), ຖນົນ (tha non)
• Lezgînî: рехъ (req)
• Lingalayî: nzelá 9 an 10
• Lîtwanî: kelias → lt n, plentas n
• Lueyî: ᦑᦱᧂ (taang)
• Luhyayî: engila
• Maguindanaoyî: lalan
• Makedonî: пат n (pat), друм n (drum), улица m (ulica)
• Malayalamî: റോഡ് (ṟōḍŭ)
• Malezî: jalan → ms
• Maltayî: triq → mt m
• Mançûyî: ᠵᡠᡤᡡᠨ (jugūn), ᠣᠨ (on)
• Manksî: raad n
• Mansî: лё̄ӈх (lë̄ňh)
• Maorî: rori → mi n
• Maranaoyî: lalan
• Maratî: रस्ता (rastā)
• Mecarî: út → hu, közút → hu
• Mehriyî: حورم‎
• Melanauyiya navendî: jalan
• Misrî: (wꜣt m)
• Mongolî:

  Kirîlî: зам харгуй (zam harguj), гудамж → mn (gudamž), зам → mn (zam)

• Moreyî: sore
• Nahwatlî: ohtli → nah
• Nanayî: покто
• Nedersaksî: Straat → nds n
• Nepalî: सडक (saḍak)
• Ngarrindjerî: yarluke
• Nîvxî: тиф (tif)
• Normandî: route m
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: vei → no n

  Norweciya nînorskî: veg n

• Ohloniya bakur: 'ín̄u'
• Ojibweyî: miikana, miikanan pj
• Oksîtanî: rota → oc m
• Oriyayî: ରାସ୍ତା → or (rasta)
• Oromoyî: karaa
• Osmanî: یول‎ (yol)
• Oygurî: يول‎ (yol)
• Ozbekî: yoʻl → uz
• Palî: magga n, patha n
• Peştûyî: واټ‎ → ps n (wāṭṭ)
• Pîttcantcatcarayî: iwara
• Plodîşî: Wajch n, Gauss m
• Polonî: droga → pl m, szosa → pl m, ulica → pl m
• Portugalî: estrada → pt m, caminho → pt n, via → pt m
• Powhatanî: mew
• Puncabî: ਸੜਕ → pa m (saṛak), ਰਸਤਾ n (rastā)
• Qazaxî: жол → kk (jol)
• Rapanuyî: ara
• Romanî: drom n
• Romanyayî: drum → ro nt, cale → ro m
• Rusî: доро́га → ru m (doróga), путь → ru n (putʹ)
• Rusînî: доро́га m (doróha)
• Samiya bakurî: geaidnu
• Sanskrîtî: मार्ग → sa n (mārga), पथ → sa n (patha)
• Sebwanoyî: dalan
• Sirananî: pasi
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: пу̑т n, дру̏м n, цѐста m

  Latînî: pȗt → sh n, drȕm → sh n, cèsta → sh m

• Sîlhetî: ꠞꠣꠍ꠆ꠔꠣ (raśta), ꠙꠕ (fotó)
• Skotî: gait, gate, ruid, road
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: пѫть n (pǫtĭ), цѣста m (cěsta)

  Glagolîtîk: ⱂⱘⱅⱐ n (pǫtĭ), ⱌⱑⱄⱅⰰ m (cěsta)

• Slaviya rojavayî ya kevn: дорога m (doroga), путь n (putĭ)
• Slovakî: cesta → sk m, dráha → sk m
• Slovenî: cesta → sl m, pot → sl n
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: droga m

  Sorbiya jorîn: dróha m

• Sotoyiya başûr: tsela → st, seterata
• Spanî: camino → es n, calle → es m, ruta → es m, carretera → es m
• Sundanî: jalan → su
• Swêdî: väg → sv g
• Şanî: သၢႆတၢင်း (sǎay táang), တၢင်း (táang)
• Şawî: abrid
• Şîngazîcayî: pare 5 an 6
• Tabasaranî: рякъ (rjaq̄)
• Tacikî: роҳ → tg (roh), ҷода (joda)
• Tagalogî: daan → tl, kalsada, kalye
• Tamîlî: சாலை → ta (cālai)
• Taosî: p’į́ęna
• Tarantinoyî: strade m
• Tarifitî: abrid n
• Taşelhitî: ⴰⵖⴰⵔⴰⵙ n (aɣaras)
• Tayî: ถนน → th, ทาง → th (taang), หนทาง → th
• Telûgûyî: రహదారి → te (rahadāri)
• Teteriya krîmî: yol
• Teterî: юл → tt (yul)
• Tetûmî: lurón
• Tigrînî: መንገዲ → ti (mängädi)
• Tirkiya kevn: 𐰖𐰆𐰞‎ (y¹ul¹ /yol/)
• Tirkî: yol → tr
• Tirkmenî: ýol → tk
• Tîbetî: ལམ་ཀ (lam ka), ལམ (lam)
• Tokpisinî: rot
• Toxarî A: ytār
• Toxarî B: ytārye
• Tswanayî: tsela → tn
• Tupînambayî: pé, apé
• Tuvanî: орук (oruk)
• Urdûyî: سڑک‎ m (saṛak), راستہ‎ (rāsta), جادہ‎ (jāda)
• Ûkraynî: доро́га → uk m (doróha), шлях → uk n (šljax), путь n (putʹ)
• Viyetnamî: đường → vi, đường bộ → vi
• Walonî: voye → wa
• Weylsî: ffordd → cy m
• Wîlamowî: wȧg
• Ximêrî: ផ្លូវ → km (phləw), ថ្នល់ → km (thnɑl)
• Xosayî: lendlela
• Yagnobî: рос
• Yakutî: суол (suol)
• Yapî: woq
• Yidîşî: וועג‎ n (veg), טראַקט‎ (trakt)
• Yûnanî: δρόμος → el n (drómos)

  Kevn: ὁδός m (hodós), κέλευθος m (kéleuthos)

• Zêlandî: wegt n, pad n
• Zhuangî: loh, roen
• Zuluyî: umgwaqo → zu 3 an 4

Ev beşa Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Zazakî

Daçek

rê

1. bo, jê re, ji ... re
   • Seke berê medreseyanê îslamî zanistîyanê pozîtîfan rê girewte bo. — (Beşîkçî: Rojhelat de Îlm-Rojawan de Zanist, wergerandin: Roşan Lezgîn, Zazaki.net, 8/2009)

     (Wergera kurmancî hewce ye) (biguhêre)

Sowayî

Navdêr

rê

1. av

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên av/Werger3 hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}