pêl
Bilêvkirin
biguhêreNavdêr
biguhêreZayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | pêl | pêl |
Îzafe | pêla | pêlên |
Çemandî | pêlê | pêlan |
Nîşandera çemandî | wê pêlê | wan pêlan |
Bangkirin | pêlê | pêlino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | pêlek | pêlin |
Îzafe | pêleke | pêline |
Çemandî | pêlekê | pêlinan |
pêl mê
- sîpel, şepol,
ava ku ji ava din bilindtir dibe û di ser wê re dilive- Car caran pêlek ji pêlên din mezintir dihat û pêlavên me ên ji caw şil dikir. — (Biyanî, Albert Camus, Weşanên Nûdem)
- livîna tiştekê bi taybetî ber bi hêlekê ve ku normal wêve naçe
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- frekans, weşan
(bi taybetî ya radyoyê)- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Ji wêjeya klasîk
biguhêre- Da binasî xeterên rê tu nebî xafil-i jê
Dicle ye lê di pir in bir birê pêl û ber û merx
Pîrê şear e di şi'rê we Melê şalifiroş — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Bi alfabeyên din
biguhêreBide ber
biguhêreBinêre herwiha
biguhêreEtîmolojî
biguhêreJi proto-hindûewropî *welʰ (“wergerîn, qulipîn - heman peyv serekaniya gerîn ya kurmancî ye jî”), hevreha pêl ya zazakî, شهپۆل (şepol) ya soranî, bosnî û xirwatî val, sirbî вал (val), rusî волна (volna), latviyayî vilnis, almanî Welle...
Bikaranîn
biguhêreJê
biguhêreBi zaravayên din
biguhêreWerger
biguhêre- Afrîkansî: golf
- Albanî: valë → sq m, dallgë → sq m
- Almanî: Welle → de m, Woge → de m
- Altayiya başûrî: толку (tolku)
- Amharî: ማዕበል (maʿbäl), ሞገድ (mogäd)
- Aramî:
- Aramiya nû ya asûrî: ܓܠܠܐ n (gallā)
- Aromanî: undã m, tãlazi m, chimã m, dalgã m
- Asamî: ঢৌ (dhou), লহৰ (lohor), তৰংগ (toroṅgo)
- Astûrî: onda → ast m
- Azerî: dalğa → az
- Baskî: olatu, uhin
- Başkîrî: тулҡын (tulqïn)
- Belarusî: хва́ля m (xválja)
- Bengalî: তরঙ্গ → bn (tôrôṅg), ঢেউ → bn (ḍheu)
- Bîkoliya naverast: alon, hukol, balod
- Bontociya rojhilatî: challoyon, onchoschos-or ay chanom
- Buduxî: лапа (lapa)
- Bulgarî: вълна́ → bg m (vǎlná)
- Burmayî: လှိုင်း → my (hluing:), တံပိုး → my (tampui:)
- Çamicuroyî: olashi
- Çekî: vlna → cs m
- Çînî:
- Dalmatî: jonda m
- Danmarkî: bølge → da g
- Endonezyayî: alun → id, ombak → id, gelombang → id
- Erebî: مَوْج n (mawj)
- Ermenî: ալիք → hy (alikʻ)
- Esperantoyî: ondo
- Estonî: laine → et
- Evenî: ота (ota)
- Farisî: موج → fa (mowj)
- Ferî: alda → fo m, bylgja m
- Fîjî: biau
- Fînî: aalto → fi
- Fransî: vague → fr m, flot → fr n
- Friyolî: onde m
- Frîsiya bakur: waag nt
- Gaelîka skotî: tonn n
- Galîsî: onda → gl m, vaga → gl m
- Gotî: 𐍅𐌴𐌲𐍃 n (wēgs)
- Gurcî: ტალღა (ṭalɣa)
- Hawayî: nalu
- Higaononî: balod
- Hindî: लहर → hi m (lahar)
- Holendî: golf → nl n, baar → nl m
- Îbranî: גַּל → he n (gal)
- Îdoyî: ondo → io
- Îlokanoyî: allon
- Îngilîziya kevn: ȳþ m
- Îngilîzî: wave → en
- Îngriyî: laine, alto
- Îrlendiya kevn: tonn m
- Îrlendî: tonn m, croitheadh n, casadh n
- Îtalî: onda → it m
- Îzlendî: alda → is m, bylgja → is m
- Japonî: 波 → ja (なみ, nami), 周波 → ja (しゅうは, shūha)
- Javayiya kevn: halun
- Javayî: alun, ombak → jv
- Kalingayiya başûrî: tupiya
- Kapverdî: ónda
- Karaçay-balkarî: толкъун
- Karaîmî: tolhun
- Katalanî: ona → ca m
- Kirgizî: толкун → ky (tolkun)
- Kîkûyûyî: ikũmbĩ 5
- Kîngalî: රැල්ල (rælla)
- Koreyî: 물결 → ko (mulgyeol), 파도 → ko (pado)
- Kumikî: толкъун (tolqun)
- Latgalî: viļņs
- Latînî: unda → la m, fluctus n
- Latviyayî: vilnis → lv n
- Lawsî: ຄື້ນ → lo (khư̄n)
- Lezgînî: лепе (lepe)
- Lîtwanî: banga → lt m, vilnis n
- Lubuagan kalingayî: tuppiyak
- Luksembûrgî: Well m
- Makedonî: бран n (bran)
- Malayalamî: തിരമാല → ml (tiramāla), തിര → ml (tira)
- Malezî: alun, bena, gelombang → ms, ombak → ms
- Maltayî: mewġa m
- Mançûyî: ᠪᠣᠯᠵᠣᠨ (boljon), ᡩᠣᠯᡤᡳᠨ (dolgin)
- Manksî: tonn m
- Mansî: хумп (hump)
- Maorî: ngaru
- Mecarî: hullám → hu
- Misrî:
(wꜣw n) - Mongolî:
- Monî: လပှ်
- Mwanî: luwimbi
- Nanayî: вата
- Napolîtanî: onna m
- Navajoyî: tó yilkʼooł, tó náádiidááh
- Normandî: louême m
- Norwecî:
- Oksîtanî: èrsa → oc m
- Osmanî: طالغه (dalga), موج (mevc)
- Oygurî: دولقۇن (dolqun)
- Ozbekî: to'lqin → uz, dolg'a → uz
- Peştûyî: موج n (mawj), څپه → ps m (čapa), باډاسکه → ps m (bāḍāska)
- Plodîşî: Wal m
- Poloniya kevn: przewał n, wełna m
- Polonî: fala → pl, bałwan → pl
- Portugalî: onda → pt m, vaga → pt m
- Qazaxî: толқын (tolqyn)
- Romancî: unda m
- Romanyayî: val → ro, undă → ro, ondulație → ro m
- Rusî: волна́ → ru m (volná), вал → ru n (val)
- Samoayî: galu
- Sanskrîtî: तरंग → sa n (taraṃga)
- Sardînî: unda m, undha m, unna m
- Sebwanoyî: balod
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: вълна m (vŭlna), валъ n (valŭ)
- Slovakî: vlna m
- Slovenî: val → sl n
- Sorbî:
- Sorbiya jorîn: žołma m
- Spanî: onda → es m, ola → es m
- Swahîlî: wimbi → sw
- Swêdî: våg → sv n, bölja → sv m
- Tacikî: мавҷ → tg (mavj)
- Tagalogî: alon → tl
- Tahîtî: ʻaru, ʻare
- Tamîlî: அலை → ta (alai)
- Tayî: คลื่น → th (klʉ̂ʉn)
- Telûgûyî: అల → te (ala), తరంగం → te (taraṅgaṃ), కెరటం → te (keraṭaṃ)
- Teterî: дулкын → tt (dulkın)
- Tetûmî: laloran
- Tirkî: dalga → tr
- Tirkmenî: tolkun
- Tîbetî: རྦ་རླབས (rba rlabs)
- Tongî: peau, ngalu
- Tuvalûyî: ngalu
- Tuwali ifugaoyî: dalluyun, kibyayong
- Urdûyî: لہر m (lahar)
- Ûkraynî: хви́ля → uk m (xvýlja)
- Viyetnamî: sóng → vi
- Warayî: balud
- Weylsî: ton → cy m, gwaneg
- Xakasî: салғах (salğax)
- Ximêrî: រលក → km (rôlôk)
- Yakutî: долгун (dolgun)
- Yamanayî: čili
- Yidîşî: אינד (ind), כוואַליע m (khvalye)
- Yorubayî: ìgbì
- Yûnanî: κύμα → el nt (kýma)
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Navdêr
biguhêrepêl
Etîmolojî
biguhêrehevreha soranî پرد (pird) (pird), zazakî pird, hewramî pirdî, farisî پل (pol), pehlewî 𐭯𐭥𐭧𐭫𐭩 (puhl), avestayî 𐬞𐬆𐬭𐬆𐬙𐬎 (pərətu), sanskrîtî पर (para: di ser re borîn), latînî portus (lîman, bender, keştîgeh > gelek zimanên ewropî port), yûnaniya kevn πόρος (póros: buhir, derbaz, derbend), îngilîzî ford (meyav, derbazgeha avê), almanî Furt (meyav, derbazgeh), îngilîzî firth (derbend), zimanên skandinavî fjord (derbend)... hemû ji proto-hindûewropî *pértus (derbazbûn). Binêre herwiha borîn, borandin.
Werger
biguhêre(Navdêr 1)
Navdêr
biguhêrepêl nêr