pergal

Kurdî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pergal	pergal
Îzafe	pergala	pergalên
Çemandî	pergalê	pergalan
Nîşandera çemandî	wê pergalê	wan pergalan
Bangkirin	pergalê	pergalino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pergalek	pergalin
Îzafe	pergaleke	pergaline
Çemandî	pergalekê	pergalinan

pergal mê

1. sîstem, nîzam, awa û şêweyê kirina tiştekî
2. alav, alet, hacet, navgîn, tişta/ê tiştek pê têt kirin
3. statû, rewş, hal
   • Dema babê Besê jina xwe di wê pergala gelek nexweş de dîtî, yekser biryar stand (...) — (Sidqî Hirorî, Kurê Zinarê Serbilind, Weşanên Nûdem, Stokholm, 1996)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: پەرگال

Herwiha

• pirgal
• bêpergal

Bide ber

• pertal

Etîmolojî

Ihtimalen ji siryaniya klasîk ܦܘܪܩܢܐ‎ (purqena, “çareserî, serbestî, azadî, silametî”), belkî bi rêya ermenî փրկիլ (pʿrkil), ji rehê ܦ-ܪ-ܩ‎‎ (p-r-q-: cuda kirin, ji hev kirin, ferq kirin) ku hevreha "ferq" ya ji erebî ye. Bo guherîna "n > l" bide ber "nimêj > limêj, nivîn > livîn". Heman peyva "purqena" ya aramî serekaniya peyva Furqan (“bernavekî Qur'anê ye”) yê bi rêya erebî ye jî.

Bi maneya alav, amûr deyn ji farisî پرگار‎ (pargâr), ji proto-îranî, ji proto-hindûîranî. Hevreha sogdî [skrîpt hewce ye] (prγrs’y /parγarsē/, “girover”), sanskrîtî प्रकार (prakāra, “cure, form, sirûşt”), ji proto-îranî *pari- (“girover”), taliyê ji proto-hindûewropî *per- (“pêş”).

Çavkanî:

Jê

• pergalî
• pergalparêz
• pergalparêzî

Werger

• Almanî: Anordnung → de mê, Aufstellung → de mê, Befehl → de nêr, System → de nêtar, Zustand → de nêr
• Erebî: ترتيب‎ → ar, نظام‎ → ar, تنظيم‎ → ar, نظام‎ → ar
• Farisî: سامان‎ → fa, سامانه‎ → fa, نظام‎ → fa, نظم‎ → fa
• Fînî: järjestelmä → fi, järjestys → fi, systeemi → fi
• Inglîzî: disarrange → en, disposal → en, scheme → en, system → en, regulation → en, prosopographic → en, ^?elegance → en, ^?layout → en, ^?sheen → en, ^?social order → en, ^?way out → en
• Tirkî: âlet → tr, düzen → tr, rabıta → tr, rejim → tr, sıra → tr, sistem → tr, tertibat → tr, dizge → tr, kılık → tr, kıyafet → tr, nizam → tr, araç → tr, intizam → tr, statü → tr, ^?kombinasyon → tr, ^?kombine → tr