dêr

 Binêre herwiha: der, der-, -der, û -dêr

Kurmancî

Bilêvkirin

• (Navdêr 1, ku-IPA)

  Deng (Qers)^ⓘ

• (Navdêr 2) IPA^(kilîd): /deːr/
• Kîtekirin: dêr

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dêr	dêr
Îzafe	dêra	dêrên
Çemandî	dêrê	dêran
Nîşandera çemandî	wê dêrê	wan dêran
Bangkirin	dêrê	dêrino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dêrek	dêrin
Îzafe	dêreke	dêrine
Çemandî	dêrekê	dêrinan

dêr

dêr mê, r-ya nerm

1. Peristgeha fileyan,
   Xaniyê file (anku îsawî ango xirîstiyan lê kom dibin û dua û nivêjan lê dikin.
   • Feqehayêd Kurdistanê gelek dizî ji dêrêd filan dikirin. Lewranê li nik wan malêd dêran beytûlmal e, herçi kesê bibitin dirûst e û guneh nînin. — (Mele Mehmûdê Bazîdî, Cami’eya Riseleyan û Hikayetan Bi Zimanê Kurmancî, Lîs, 2010, çapa 1em, r. 91, ISBN 978-605-5683-27-6)
   • Tu ji feslê here eslê ko di vê dêra xerab
     Da nebî merkebê cehlê tu di bin barê hudûs — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
2. Hêz an desthilata serdarên olî yên fileyan.

   Dêr qebûl nake ku...

3. Mezheb yan rêbazek ji yên filetiyê.

   Serdarê Dêra Katolîk Papa Yohenne Paul e.

Pîrepend

• Bişev li dêrê ye biroj li mizgeftê ye
• Hem ji dêrê hem ji mizgeftê bûn
• Heta dêrek ava bike mizgeftek xera kir
• Him ji dêrê ma him ji mizgeftê ma
• Ne ji dêrê re ne jî ji mizgeftê re bûn

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دێر‎

Hevmane

• kilîse
• xilwet
• keşîşxane
• manastir

Bide ber

• cam'e
• camî
• kinîşte
• mizgeft

Jê

• dêrî

Etîmolojî

Bi riya erebî دَيْر‎‎ (dayr) yan yekser ji siryanî ܕܝܪܐ‎ (dayrā), hevreha îbranî דִּיר‎‎ (dîr)

Bi zaravayên din

• Soranî: کڵێسە‎ (killêse)

Werger

• Abxazî: ауахәа́ма (āuāx°ā́mā)
• Afrîkansî: kerk → af
• Albanî: kishë → sq m
• Almanî: Kirche → de m

  Elmanîşî: Chilche m, Chile m, Kìrech

• Amharî: ቤተ፡ክርስቲያን (betä krəstiyan), ደብር (däbr)
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: kįh biyiʼ daʼchʼokąąhí

• Aramî:

  Aramiya nû ya asûrî: ܥܹܕܬܵܐ‎ m, ܥܘܼܡܪܵܐ‎ n

  Siryaniya klasîk: ܥܕܬܐ‎

• Aromanî: bãsearicã m, bisearicã m
• Astûrî: ilesia → ast m
• Avarî: килиса (kilisa)
• Azerî: kilsə → az
• Baskî: eliza → eu
• Başkîrî: сиркәү (sirkäw)
• Belarusî: царква́ m (carkvá), касцёл n (kascjól)
• Bengalî: গির্জা → bn (girja)
• Bretonî: iliz → br m
• Bulgarî: цъ́рква → bg m (cǎ́rkva), че́рква → bg m (čérkva)
• Burmayî: အသင်းတော်ကို (a.sang:taukui)
• Çeçenî: килс (kils)
• Çekî: kostel → cs n, chrám → cs n, cerkev m
• Çerokî: ᏗᎦᎳᏫᏍᏗᎢ (digalawisdii)
• Çîçewayî: tchalitchi
• Çînî:

  Kantonî: 教會 (gaau³ wui^6-2), 教堂 (gaau³ tong^4-2)

  Dunganî: мё (mi͡o), сы (sɨ)

  Hakkayî: 教會 (kau-fi)

  Mandarînî: 教會 → zh (jiàohuì), 教堂 → zh (jiàotáng)

  Min beî: 教會 (ga̿u-hō)

  Min dongî: 教會 (gáu-huôi)

  Minnanî: 教會 → zh-min-nan (kàu-hōe), 教堂 → zh-min-nan (kàu-tn̂g)

  Wuyî: 教會

• Çuvaşî: чиркӳ (čirkü)
• Dalmatî: basalca m
• Danmarkî: kirke → da g
• Dargwayî: киласа (kilasa)
• Endonezyayî: gereja → id
• Erebî: كَنِيسَة‎ m (kanīsa), كَنَائِس‎ pj (kanāʾis)

  Erebiya qibrisî: كنيسة‎ (knise)

  Erebiya misrî: كنيسة‎ m (kinīsa), كنايس‎ pj (kanāyes)

  Erebiya hîcazî: كنيسة‎ m (kanīsa)

• Ermenî: եկեղեցի → hy (ekełecʿi)
• Esperantoyî: kirko, preĝejo
• Estonî: kirik → et
• Farefareyî: wẽndeem, yɩndeem
• Farisî: کِلیسا‎ → fa (kelisâ)
• Ferî: kirkja → fo m
• Fînî: kirkko → fi
• Frankoprovansî: églésé m
• Fransî: église → fr m
• Friyolî: glesie m
• Frîsiya bakur: schörk m, sark m, Sērk m
• Frîsiya saterlandî: Säärke m
• Frîsî: tsjerke g
• Gaelîka skotî: eaglais m
• Galîsî: igrexa → gl m
• Galûrîsî: ghjesgia m
• Gujaratî: ચર્ચ (carc), દેવળ nt (devaḷ)
• Gurcî: ეკლესია → ka (eḳlesia)
• Haîtî: legliz
• Hawayî: hale pule
• Hawsayî: coci
• Hindî: चर्च → hi (carc), गिरजा → hi n (girjā), गिर्जा → hi n (girjā), गिरजाघर → hi n (girjāghar), गिर्जाघर → hi n (girjāghar), कलीसा (kalīsā), कलीसिया m (kalīsiyā)
• Holendî: kerk → nl m
• Hunsrikî: Kerrich m
• Îbranî: כנסייה \ כְּנֵסִיָּה‎ m (knesiyá)
• Îdoyî: kirko → io
• Îngilîziya kevn: ċiriċe m
• Îngilîziya navîn: chirche
• Îngilîzî: church → en
• Înterlîngua: ecclesia → ia
• Îrlendî: eaglais m, teampall n, teach pobail n

  Îrlendiya kevn: eclais m, tempul n

• Îstriyotî: cesa m
• Îtalî: chiesa → it m
• Îvatanî: timban
• Îzlendî: kirkja → is m
• Japonî: 教会 → ja (きょうかい, kyōkai), 聖堂 → ja (せいどう, seidō), 教会堂 → ja (きょうかいどう, kyōkaidō)
• Jarayî: sang jơnum
• Javayî: ꦒꦿꦺꦗ → jv
• Kalalîsûtî: oqaluffik
• Kalmîkî: чонҗ (çonj)
• Kannadayî: ಚರ್ಚು → kn (carcu)
• Kapampanganî: pisamban
• Karaçay-balkarî: килиса (kilisa), клиса (klisa)
• Kaşayayî: ʔaya·yo hca
• Kaşûbî: kòscół
• Katalanî: església → ca m
• Keçwayî: iñi wasi
• Kirgizî: чиркөө → ky (çirköö)
• Kîngalî: පල්ලිය → si (palliya)
• Komî-permyakî: вичку (vičku)
• Konkanî: इगर्जे (igarje)
• Koreyî: 교회 → ko (gyohoe), 성당 → ko (seongdang), 예배당 → ko (yebaedang), 례배당 (ryebaedang)
• Kornî: eglos m
• Korsîkayî: ghjesgia → co m
• Kreyoliya fransî ya Louisiana: légliz
• Ladînî: dlieja m
• Latînî: ecclesia → la m
• Latviyayî: baznīca → lv m
• Lawsî: ໂບດ → lo (bōt)
• Lazî: ოხვამე (oxvame), ოხვამბე (oxvambe)
• Lezgînî: клиса (klisa)
• Lîgûrî: geija m
• Lîtwanî: bažnyčia → lt m
• Lombardî: giesa, gesa
• Luksembûrgî: Kierch → lb m
• Mòçenoyî: kirch m
• Makedonî: црква → mk m (crkva)
• Malagasî: fiangonana → mg
• Malayalamî: പള്ളി → ml (paḷḷi)
• Malezî: gereja → ms, kelisa, kanisah
• Maltayî: knisja, tempju
• Manksî: agglish m
• Maorî: whare karakia
• Maratî: चर्च nt (carca)
• Mariya rojhilatî: черке
• Mecarî: templom → hu
• Megleno-romanyayî: bisearică m
• Megrelî: ოხვამე (oxvame)
• Melanauyiya navendî: gerija
• Mongolî:

  Kirîlî: сүм → mn (süm)

• Moreyî: wẽn-doogo
• Nahwatliya klasîk: teōpan, teōpancalli
• Navajoyî: ééʼneishoodii bikin
• Nedersaksî: kark
• Nepalî: चर्च → ne (carca), गिर्जाघर → ne (girjāghar)
• Normandî: égllise m, êglyise m, êglyîthe m, eglyiz m
• Norsiya kevn: kirkja m
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: kirke → no n an m

  Norweciya nînorskî: kyrkje m

• Nupeyî: cócì
• Ojibweyî: anama'ewigamig
• Oksîtanî: gleisa
• Osetî: аргъуан (arǧwan)
• Oygurî: چېركاۋ‎ → ug (chërkaw), ئىبادەتخانا‎ (ibadetxana)
• Ozbekî: cherkov → uz, butxona → uz
• Papyamentoyî: misa, iglesia
• Peştûyî: کنيسه‎ m (kanisá), کليسا‎ m (kalisã)
• Piedmontîsî: cesa m, gesia m
• Pite samî: girrko
• Plodîşî: Kjoakj m
• Polabî: carťai
• Polonî: kościół → pl m inan, cerkiew → pl m, zbór → pl m inan
• Portugaliya kevn: igreja m
• Portugalî: igreja → pt m, templo → pt n
• Potawatomî: nume´wgumuk
• Puncabiya rojavayî: گرجا‎ → pnb
• Puncabî: ਗਿਰਜਾ (girjā)
• Qazaxî: шіркеу (şırkeu)
• Romancî: baselgia m
• Romanî: khangeri m
• Romanyayî: biserică → ro m
• Rusî: це́рковь → ru m (cérkovʹ), це́рква → ru m (cérkva), костёл → ru n (kostjól), ки́рха → ru n (kírxa)
• Rusînî: це́рьков m (cérʹkov), косто́л n (kostól), косте́л n (kostél)
• Samiya bakurî: girku, kirku
• Samiya skoltî: ceerkav
• Samoayî: falesa
• Sardînî: cresia m
• Sicîlî: cresia → scn m, chesia → scn m, chiesia → scn m
• Silesî: kośćůł n
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: цр̑ква m

  Latînî: cȓkva → sh m

• Skotî: kirk
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: црькꙑ m (crĭky)

• Slaviya rojavayî ya kevn: божьница m (božĭnica)
• Slovakî: kostol → sk n
• Slovenî: cerkev → sl m
• Somalî: kiniisad
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: cerkwja m

  Sorbiya jorîn: cyrkej m

• Sotoyiya başûr: kereke
• Spanî: iglesia → es m
• Svanî: ლაჴუ̂ამ (laqûam)
• Swahîlî: kanisa → sw ma
• Swêdî: kyrka → sv g
• Tacikî: калисо → tg (kaliso)
• Tagalogî: simbahan → tl
• Tamîlî: தேவாலயம் → ta (tēvālayam)
• Taosî: mę̀sotu’úna
• Tayî: โบสถ์ → th, โบสถ์คริสต์
• Telûgûyî: చర్చి → te (carci)
• Teteriya krîmî: kilse
• Teterî: чиркәу (çirkäu)
• Tetûmî: uma kreda
• Tigrînî: ቤተ ክርስትያን (betä krstəyan), ቅዳሴ (ḳədase)
• Tirkî: kilise → tr
• Tirkmenî: buthaana, buthana → tk
• Tlingitî: xh'agáax' daakahídi
• Tokpisinî: sios
• Tongî: siasi
• Tumbukayî: chalichi
• Tuvanî: дуган (dugan)
• Tûpiya kevn: tupãoka
• Udî: ҝерҝецӏ (gʲergʲec̣)
• Udmurtî: черк (ćerk)
• Urdûyî: کلیسا‎ (kalīsā), کنیسہ‎ (kanīsā), گرجا‎ → ur n (girjā)
• Ûkraynî: це́рква → uk m (cérkva), костьо́л → uk n (kostʹól)
• Venîsî: cexa → vec m, céxa m
• Viyetnamî: nhà thờ → vi
• Volapûkî: glüg → vo
• Walonî: eglijhe → wa m, gléjhe → wa m
• Weylsî: eglwys → cy m, llan m, bangeibr
• Ximêrî: វិហារ → km (vihaa), វិហារគ្រិស្ត (vihiə krɨh)
• Yakutî: таҥара дьиэтэ (taŋara ciete), сиэркэп (sierkep)
• Yidîşî: קירך‎ m (kirkh), קלויסטער‎ n (kloyster), צערקווע‎ (tserkve), תּיפֿלה‎ (tifle), טומאה‎ (tume)
• Yorubayî: ṣọ́ọ̀ṣì
• Yupîkiya navendî: agayuvik
• Yûnanî: εκκλησία → el m (ekklisía), ναός → el n (naós)

  Kevn: ἐκκλησία m (ekklēsía), κυριακόν nt (kuriakón)

• Zhuangî: gyauvei

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr

dêr mê, r-ya req

1. rêz, xet
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Etîmolojî

  Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

• Îngilîzî: line