çek

Binêre herwiha: cek û Çek

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /t͡ʃɛk/
Kîtekirin: çek

Navdêr 1

Çend çek (1)

çek bi gelemperî pirrjimarî

(leşkerî) Tiştên şer pê tê kirin (wek: tifeng, top, moşek, şûr).
- Çek û rextên kuştiyan jî hema wisan bi terkiya hespên wan va girêdayî bûn. — (Perwîz Cihanî, Bilîcan, Nefel, 2002, ISBN 91-89687-12-4)
- Loma kurdan jî, ji bo parastina welêt, çek hildan û ketin nav refên ordiya Osmanî. — (Mehmed Uzun, Bîra qederê, Weşanên Nefel, 2002)
- Ekrad hesp û çekêd xwe, memnû'e(qedexe ye)eslen bi emanet nadine birayê xwe jî. Ekrad dibêjin mirov jina xwe emanet biditin, ne ko hesp û alatêd xwe î herbê bi emnanet biditin. — (Mele Mehmûdê Bayezîdî, Amadekar: Jan Dost Adat û Rusûmatnameê Ekradiye, Weşanxaneya Nûbihar, 2010, r. 90, ISBN 9789944360678)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: چەک‎

Hevmane

sîleh

Jê

(lêker) çek bi kar anîn
çek danîn
çek hilgirtin
çek rakirin
çek xebitandin
biçek
biçekî
çekdar
çekdarî
çekfiroş
çekfiroşgeh
çekfiroşî

Cûnên çekan

Etîmolojî

Hevreha soranî چەک‎ (çek), zazakî çeke, hewramî چەک‎ (çek). Dibe ku pêbestî bi çek/çaka nêr a bi ramana "cil, kinc", ku dariştiyeka cil e. Bide ber rext ku di zimaninên kurdî da ramana cil û bergan jî bi kar tê anîn. Bi gengaztirîn ji proto-hindûewropî *keku-, hevreha çakuç, çeqo.

Dîtaneya ku doz dike ji ermenî զենք (zenkʻ), firejimara զէն (zēn) e nepêkan e ji ber pirsgirêkên dengnasîkî, û êdî nayê pejirandin.

Werger

Abxazî: абџьар (ābǯ̍ār)
Adîgeyî: ӏашэ (ʾāšă), ашэ (āšă)
Afrîkansî: wapen → af
Albanî: armë → sq m, shkluhë m
Almaniya jêrîn a navîn: wapen (wâpen)
Almanî: Waffe → de m
Amharî: የጦር መሣሪያ (yäṭor mäśariya)
Aragonî: arma
Aramî:
Îbranî: זינא‎ n (zaynā’)

Siryanî: ܙܝܢܐ‎ n (zaynā’)
Aromanî: armã m, tufeche
Astûrî: arma m
Avarî: ярагъ (jaraġ)
Azerî: silah → az, yaraq
Baskî: arma → eu
Başkîrî: ҡорал (qoral)
Belarusî: збро́я m (zbrója), ару́жжа nt (arúžža)
Bengalî: অস্ত্র → bn (ôśtr), হাতিয়ার (hatiẏar)
Bretonî: arm → br n
Bulgarî: оръ́жие → bg nt (orǎ́žie)
Burmayî: လက်နက် → my (laknak)
Buryatî: зэбсэг (zebseg)
Çeçenî: герз (gerz)
Çekî: zbraň → cs m
Çînî:
Kantonî: 武器 (mou⁵ hei³), 兵器 (bing¹ hei³)

Dunganî: җүнчи (žünči)

Mandarînî: 武器 → zh (wǔqì), 兵器 → zh (bīngqì), 軍器 (jūnqì)

Minnanî: 武器 → zh-min-nan (bú-khì)

Wuyî: 武器
Çukçî: ирвын (irvyn)
Dalmatî: jarma m
Danmarkî: våben → da nt
Endonezyayî: senjata → id
Erebî: سِلَاح‎ n (silāḥ)
Erebiya misrî: سلاح‎ n (silāḥ)
Ermenî: զենք → hy (zenkʻ)
Esperantoyî: armilo
Estonî: relv → et
Extremaduranî: arma
Farisî: سلاح‎ → fa (selâh)
Ferî: vápn nt
Fînî: ase → fi, astalo → fi
Fransî: arme → fr m
Friyolî: arme m
Frîsiya saterlandî: Woapen nt
Frîsî: wapen
Gaelîka skotî: arm → gd n
Galîsî: arma → gl m
Gotî: 𐍅𐌴𐍀𐌽 nt (wēpn)
Gujaratî: શસ્ત્ર → gu (śastra)
Gurcî: იარაღი (iaraɣi), საჭურველი (sač̣urveli)
Guwaranî: mboka
Hindî: हथियार → hi n (hathiyār), शस्त्र → hi n (śastra), आयुध → hi n (āyudh)
Hîlîgaynonî: hinganiban
Holendî: wapen → nl nt
Îbranî: כְּלִי נֶשֶׁק‎ → he n (kli néshek)
Îdoyî: armo → io
Îlokanoyî: igam
Îngilîziya kevn: wǣpn nt
Îngilîzî: weapon → en
Îngûşî: герз (gerz)
Înterlîngua: arma
Îrlendî: arm
Îsnagî: ixam
Îtalî: arma → it m
Îzlendî: vopn → is nt
Japonî: 武器 → ja (ぶき, buki), 兵器 → ja (へいき, heiki)
Kalalîsûtî: sakku
Kannadayî: ಆಯುಧ → kn (āyudha)
Karaçay-balkarî: сауут (sawut)
Katalanî: arma → ca m
Kirgizî: курал → ky (kural), курал-жарак (kural-carak), жарак → ky (carak)
Kîkongoyî: buta
Koreyî: 무기 → ko (mugi), 병기 → ko (byeonggi)
Kumikî: савут (sawut)
Ladînî: erma m
Latînî: tēlum nt, arma → la nt pj
Latviyayî: ierocis n
Lawsî: ຄຳເພິງ (kham phœng), ອາວຸດ → lo (ʼā wut)
Lîtwanî: ginklas n
Lueyî: ᦁᦱᦞᦴᧉᦒ (ʼaavuu²th)
Luksembûrgî: Waff → lb m
Makedonî: оружје nt (oružje)
Malayalamî: ആയുധം → ml (āyudhaṃ)
Malezî: senjata → ms
Maltayî: arma m
Maratî: शस्त्र (śastra)
Mecarî: fegyver → hu
Misrî:

(jry),

(ꜥḥꜣw)
Mîrandî: arma
Mongolî:
Kirîlî: зэвсэг → mn (zevseg)

Mongolî: ᠵᠡᠪᠰᠡᠭ (ǰebseg)
Nedersaksî: Wapen nt
Nenetsiya tundra: мирв (ḿirw°)
Nogayî: савыт (savıt)
Norsiya kevn: vápn nt
Norwecî:
Norweciya bokmålî: våpen → no nt

Norweciya nînorskî: våpen nt
Oksîtanî: arma → oc m
Oriyayî: ଶସ୍ତ୍ର → or (śôstrô)
Oygurî: قورال‎ (qoral)
Ozbekî: qurol → uz, yarogʻ → uz
Palî: āvudha nt
Peştûyî: وسله‎ → ps m (waslá), اسلحه‎ → ps m (aslehá)
Polonî: broń → pl m, oręż n
Portugaliya kevn: arma
Portugalî: arma → pt m
Puncabî: ਹਥਿਆਰ (hathiāra)
Qazaxî: қару (qaru)
Romancî: arma m
Romanyayî: armă → ro m
Rusî: ору́жие → ru nt (orúžije)
Samiya bakurî: vearju
Sanskrîtî: आयुध → sa nt (āyudha)
Sardînî: àrma m
Sebwanoyî: hinagiban
Sicîlî: arma → scn m
Sirboxirwatî:
Kirîlî: о̀рӯжје nt

Latînî: òrūžje → sh nt
Skotî: wapyn, wappen
Slaviya kevn:
Kirîlî: орѫжиѥ nt (orǫžije)
Slaviya rojavayî ya kevn: оружие nt (oružie)
Slovakî: zbraň → sk m
Slovenî: orožje nt
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: broń m

Sorbiya jorîn: bróń m
Spanî: arma → es m
Swahîlî: silaha → sw
Swêdî: vapen → sv nt an nt pj
Şanî: လၢၵ်ႈၼၢၵ်ႈ (lāak nāak), ၵွင်ႈၵၢင်ႇ (kōang kàang)
Tacikî: силоҳ → tg (siloh), яроқ (yaroq), аслиҳа pj (asliha)
Tagalogî: sandata
Tamîlî: ஆயுதம் → ta (āyutam)
Taosî: hų́łoliną
Tayî: อาวุธ → th
Telûgûyî: ఆయుధము → te (āyudhamu)
Teterî: корал → tt (qoral)
Tigrînî: ብረት (bərät)
Tirkî: silah → tr, yarak → tr, savut → tr
Tirkmenî: ýarag
Tîbetî: མཚོན་ཆ (mtshon cha), གོ་མཚོན (go mtshon)
Tupînambayî: popesûara
Urdûyî: ہتھیار‎ n (hathiyār), اسلحہ‎ (asliha)
Ûkraynî: збро́я → uk m (zbrója), ору́жжя nt (orúžžja)
Venîsî: arma → vec
Viyetnamî: vũ khí → vi, binh khí → vi
Weylsî: arf → cy n an m, erfyn n
Ximêrî: គ្រឿងអាវុធ (krɨəngʼaavut), អាវុធ → km (ʼaavut)
Yidîşî: וואָפֿן‎ n an nt (vofn), כּלי־זיין‎ n an nt (klezayen)
Yûnanî: όπλο → el nt (óplo)
Kevn: ὅπλον nt (hóplon), ἄορ nt (áor)
Zhuangî: cungqcax, vujgi

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

Çek (2)

çek mê

Kaxezek e tê dagirtin û îmzekirin bo ku kesek bikare tevavek pareyan ji bankeyê pê wergire.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Jê

(lêker) çek hûr kirin: çek dan bi dirav ango pare
(lêker) çek îmze kirin
(lêker) çek qebûl kirin
(navdêr) çekhûrkirin
(navdêr) çekîmzekirin
(navdêr) çekqebûlkirin

Etîmolojî

Ji zimanên îranî, hevreha soranî چه‌ک‎ (çek), farisî چک‎ (çek), pehlewî [skrîpt hewce ye] (çekk), têkilî peyva şah. صَكّ‎ (ṣekk) ya erebî, çek ya tirkî, check û cheque yên îngilîzî, chèque ya fransî, almanî Scheck, cheque ya spanî û portugalî, чек (çêk) ya rusî... ji zimanên îranî hatine wergirtin.

Werger

Afrîkansî: tjek
Almanî: Bankanweisung, Scheck → de nêr
Danmarkî: bankanvisning
Esperantoyî: ĉeko
Fînî: šekki → fi
Holendî: cheque → nl
Îngilîzî: cheque → en, ^?drafting draught, ^?wardrobe → en
Îtalî: assegno → it, assegno bancario → it
Katalanî: xec → ca
Mecarî: csekk → hu
Norwecî: sjekk
Papyamentoyî: chèk
Polonî: czek → pl
Portugalî: cheque → pt
Spanî: cheque → es
Swêdî: check → sv
Tirkî: çek → tr, ^?kırıcı → tr
Yûnanî: επιταγύ (epitagý)
Zuluyî: ilisheke, isheke

Navdêr 3

Çek (3)

çek nêr, ç-ya nerm, k-ya nerm

Tiştên mirov li ber xwe dike, tiştên mirov dike ber xwe, tiştên mirov li xwe dike
(wek: çakêt, gumlek, saqo, kiras, şelwal, derpî).
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Hevmane

Jê

(lêker) çek kirin ber (xwe yan kesek din)
çek li (xwe yan kesek din) kirin
çek ji (xwe yan ji kesek din) kirin

Etîmolojî

Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

Almanî: Kleidung → de mê
Çînî: 衣服 (yīfu)
Danmarkî: tøj → da nêtar
Erebî: ملابس (melábis)
Esperantoyî: vestaĵo → eo
Fînî: vaatteet → fi
Fransî: vêtements → fr
Holendî: kleren → nl
Îngilîzî: clothes → en
Îtalî: vestiti → it
Japonî: 衣類 → ja (いるい, irui)
Koreyî: 옷 (ot)
Mecarî: ruha → hu, ruhák → hu
Portugalî: roupa → pt mê
Rusî: одежда (odêjda)
Spanî: ropa → es mê
Swêdî: kläder → sv
Tirkî: elbise → tr