xav

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /xɑːv/
• Kîtekirin: xav

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
xav	xavtir	herî xav

xav

1. xag, nekelandî, neqelandî, nebiraştî

   Ew goştê xav dixwe.

2. bêxwê, ne sûr

   Ev birinc xav e.

3. sist, ne xurt, ne zîrek, ne çist, ne çeleng, ne fêris, neşidayî

   Kurrik xav e, tiştek jê nayê.

4. nepaqijkirî, nepakkirî

   nefta xav

5. paqij, bijûn, pak, temîz, ne pîs, ne gemarî, ne genî, ne herimî, ne lewitî
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Herwiha

• xam
• xangî

Hevawaz

• av
• bav
• çav
• dav
• gav
• nav
• tav

Jê

• (lêker) xav kirin
• (lêker) xav bûn
• (navdêr) xavbûn
• (navdêr) xavkirin
• xavane
• xavî
• xavîtî
• xavtî

Etîmolojî

Herwiha forma negunciyayî (unadapted) xam, ji farisî خام‎ (xam). Tê xuya ku nû ketiye zimanê kurdî, heta di Mem û Zînê (1692) de jî wek xam hatiye tomarkirin û guherîna /m/>/v/'a guncanî zimanê kurdî çênebûye. Lê ev ji ber forma din a wek xam tê gotin, di serdema îranîkiya navîn de jî guherîna h>x pêk hatiye û çima nayê zanîn. Dibe ku cihê a xwemalî *hav vegirtibe. Ji proto-hindûewropî *om- (*ḫamel) / *h₃emos, *h₂eh₃mos (“xav”), hevreha xam ya pehlewî, zazakî û farisî, xaw ya soranî, belûçî ameg, hameg, xom ya osetî, आम (āmá) ya sanskrîtî, hum ya ermenî, ὠμός (omos) ya yûnaniya kevn, amarus ya latînî > amer ya fransî, amargo ya spanî... proto-hindûewropî *om- (“xav, negihiştî, tirş”)

proto-îranî:

pehlewî: xam ("xav")

somalî: x'm ("xav")

hotenî: hame ("xav")

farisî: xām ("xav")

belûçî: hameg ("xav")

kurmancî: xav ("xav")

osetî: xom ("xav") ...

zazakî: xam ("xav")

sanskrîtî: āmá ("xav, tirş")

ermenî: hum ("xav, nekelandî")

yûnanî: ōmos ("xav")

latînî: amarus ("tirş: negihiştî")

Çavkanî:

• Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg r. 103.,
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 60,
• Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
• Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959, r. 777

Werger

nekelandî, nekeliyayî

• Abxazî: аӡа (āʒā)
• Albanî: gjallë → sq
• Almanî: roh → de
• Aromanî: crud
• Asamî: কেঁচা (kẽsa)
• Aynuyî: フ (hu)
• Azerî: xam, çiy → az
• Baskî: gordin
• Belarusî: сыры́ (syrý)
• Belûçî: هامگ‎ (hāmag)
• Bengalî: কাঁচা → bn (kãca)
• Bulgarî: суро́в → bg (suróv)
• Burmayî: စိမ်း → my (cim:)
• Çamicuroyî: s̈hoyi
• Çekî: syrový → cs
• Çînî:

  Mandarînî: 生的 → zh (shēng de)

• Dalmatî: croit
• Danmarkî: rå → da
• Endonezyayî: mentah → id
• Erebî: نَيْء‎ (nayʾ)

  Erebiya kendavî: ني‎ (nei)

• Ermenî: հում → hy (hum)
• Estonî: toores
• Farisî: خام‎ → fa (xâm)
• Fînî: raaka → fi
• Fransî: cru → fr
• Friyolî: crût, crûd
• Galîsî: cru → gl
• Gurcî: ნედლი (nedli)
• Hawayî: maka
• Higaononî: hilaw, manilaw
• Hindî: कच्चा → hi (kaccā)
• Holendî: rauw → nl, rauwe → nl, rauw → nl
• Îbranî: נָא‎ → he (na), חַי‎ → he (khay)
• Îngilîzî: raw → en
• Înterlîngua: crude
• Îrlendî: amh

  Îrlendiya kevn: om

• Îtalî: crudo → it
• Îzlendî: hrár → is, óunninn
• Japonî: 生の → ja (なまの, nama no)
• Javayiya kevn: mĕtah
• Javayî: mentah → jv
• Katalanî: cru → ca
• Keçwayî: chawa, cawa, hanku
• Kirgizî: чийки → ky (çiyki), кам → ky (kam)
• Koreyî: 생의 → ko (saeng-ui), 날것의 → ko (nalgeosui)
• Latgalî: zaļš
• Latînî: crudus, incoctus
• Latviyayî: jēls
• Lawsî: ດິບ (dip)
• Lîtwanî: žalias → lt
• Luksembûrgî: réi
• Makedonî: сиров (sirov)
• Malayalamî: പച്ച → ml (pacca)
• Malezî: mentah
• Maltayî: nej
• Manksî: aw
• Mansakayî: ilaw
• Maorî: mata → mi
• Mecarî: nyers → hu
• Mongolî: түүхий → mn (tüühij)
• Napolîtanî: crudo
• Navajoyî: tʼáá tʼéehgo
• Nepalî: काँचो → ne (kā̃co)
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: rå → no

• Oksîtanî: crus → oc
• Osetî: хом (xom)
• Osmanî: خام‎ (ham)
• Oygurî: خام‎ (xam)
• Ozbekî: xom → uz
• Peştûyî: اوم‎ (um)
• Pîttcantcatcarayî: wanka
• Plodîşî: reiw
• Polonî: surowy → pl
• Portugalî: cru → pt, crua → pt m
• Puncabî: ਕੱਚਾ (kaccā)
• Qazaxî: шикі (şikı)
• Romancî: criv, criu, criev, crüj
• Romanyayî: crud → ro
• Rusî: сыро́й → ru (syrój)
• Sanskrîtî: आम → sa (āma)
• Sardînî: cru, crudu, cruo, cruu
• Sebwanoyî: hilaw
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: сѝров

  Latînî: sìrov → sh

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: сꙑръ (syrŭ)

• Slovakî: surový
• Slovenî: surov → sl
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: syry

  Sorbiya jorîn: syry

• Spanî: crudo → es
• Swêdî: rå → sv
• Tacikî: хом (xom)
• Tayî: ดิบ → th (dìp)
• Telûgûyî: పచ్చి → te (pacci)
• Teterî: чи → tt (çi)
• Tirkî: ham → tr, çiğ → tr
• Tirkmenî: çig
• Tîbetî: རྗེན་པ (rjen pa)
• Urdûyî: کچا‎ (kaccā)
• Ûkraynî: сири́й (syrýj)
• Viyetnamî: sống → vi
• Warlpirî: wanka
• Weylsî: amrwd → cy
• Ximêrî: ខ្ចី → km (khcəy), ឆៅ → km (chaw)
• Yidîşî: רוי‎ (roy)
• Yûnanî: ωμός → el (omós), άψητος → el (ápsitos), αμαγείρευτος → el (amageíreftos)

  Kevn: ὠμός (ōmós)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.