tol
Navdêr
biguhêreTewandina tol | ||
---|---|---|
Zayenda mê ya binavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | tol | tol |
Îzafe | tola | tolên |
Çemandî | tolê | tolan |
Nîşandera çemandî | wê tolê | wan tolan |
Bangkirin | tolê | tolino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | tolek | tolin |
Îzafe | toleke | toline |
Çemandî | tolekê | tolinan |
tol m t-ya req
- Ziyana kesek bi zanebûn li kesekê/î dike ji ber ku vê kesa / vî kesê xirabî lê tê kirin berê ziyanek gihandibû kesa/ê niha ziyanê digihiyê.
- Ji biryan ra berî wê da
Bi tolên asitanî ra
Vexwendim mîr bi dergahê — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
- Ji biryan ra berî wê da
- pîvan, hed
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
- tolazî, tûletî
- Heta êvarê tol tol digere, nayê mala xwe.
- tole, çerx, xirrxal, teker, tayre
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
Bi alfabeyên din
biguhêreHevmane
biguhêreBikaranîn
biguhêreBi gelek lêkerên alîkar ên cihêreng bi kar tê ku di nav wan da berbelavtirîn vekirin e, bi ramana dîsan kirin li gel vegerrandin (zazakî tol agêrrnaene, soranî تۆڵە کردنەوە (tolle kirdnewe)). hildan li deverên dûrî tirkî peyda nabe lewma bi gengazî bin bandora tirkî öc almak bi wergerandina yekser li Kurdistana Bakurî çêbûye.
Jê
biguhêreEtîmolojî
biguhêreRamana rastîn qerebû, ewêzî; hevreha soranî تۆڵە (tolle), zazakî tol, ji zimanên kurdî. Binyata wêdatir nevebirrî ye, dibe ku têkil bi terr, tûle, tole (“çirtik, forq”), tolaz, torran (“serserî”), terral; ji proto-hindûîranî *tárunas, ji ber ku kesên ciwan tol vedikin (wek kurr tola bavik veke). Nê ev hemû rengder in û guherrka ramanê dijwar dixuye, herwihan ne mîna bêjeyên ji wê rehê (û hevşêweya xwe tole) bi t-ya nerm nayê bi lêv kirin. Dibe ku têkildarî tole a bi ramana "çerx", çimkî tol tê zivirrandin, hevreha tilor, tol bûn û hwd.
Alternatîvkî, ji proto-îranî *Hr̥tátaHtiš (“dadwerî, edilahî, dad”) wek:
- *r̥tátāt(i) > * r̥tátā > *urtét (-er- gelek car di kurdî da dikeve -ur-, bibîne bihurîn, xurt, kirm...) > *ûrléd > oléd (-rd/rz/rj- dibin -l-, bibîne alî, gel) > olét (wek bet (“coreyeka çivîkê”), not (“nod”); li şûna ku -d- bikeve) > metatez > tolé (wek soranî تۆڵە (tolle)).
Ewa ku kirpandin bi zimanê nûjen jî ser -e- ye (wek teşeka îraniya kevn) viya xurttir dike.
Bi zaravayên din
biguhêreWerger
biguhêre- Albanî: gjakmarrje → sq m, hakmarrje → sq m
- Almaniya bilind a kevn: rāhha m
- Almaniya Pennsylvania: Raache m
- Almanî: Rache → de m
- Aromanî: arãzgan nt, ahti m
- Asamî: পোটক (pütok), সেকা (xeka)
- Astûrî: venganza m
- Azerî: qisas → az, intiqam → az, öc
- Baskî: mendeku
- Başkîrî: үс (üs), ҡон (qon)
- Belarusî: по́мста m (pómsta)
- Bulgarî: мъст → bg m (mǎst), отмъще́ние → bg nt (otmǎšténie)
- Çeçenî: бехкам m (bexkam)
- Çekî: pomsta → cs m, odplata m
- Çerokî: ᎠᏞᎢᏍᏗ (atleisdi)
- Çînî:
- Danmarkî: hævn g
- Endonezyayî: balas dendam → id, pembalasan → id
- Erebî: ثَأْر n (ṯaʾr), اِنْتِقَام n (intiqām)
- Ermenî: վրեժ → hy (vrež), քեն → hy (kʻen), ոխ → hy (ox)
- Esperantoyî: venĝo
- Estonî: kättemaks
- Farisî: انتقام → fa (enteqâm)
- Ferî: hevnd m
- Fînî: kosto → fi
- Fransî: vengeance → fr m, revanche → fr m
- Gaelîka skotî: dìoghaltas n
- Galîsî: vinganza → gl m
- Gotî: 𐍆𐍂𐌰𐍅𐌴𐌹𐍄 nt (fraweit)
- Gurcî: შურისძიება (šurisʒieba), შურისგება (šurisgeba)
- Hindî: बदला → hi (badlā), इंतक़ाम n (intaqām), इंतिक़ाम n (intiqām)
- Holendî: wraak → nl m
- Îbranî: נְקָמָה → he m (nekamá)
- Îdoyî: venjo → io
- Îngilîziya kevn: wracu m
- Îngilîzî: revenge → en
- Îrlendî: díoltas n
- Îtalî: vendetta → it m, rivincita → it m, rivalsa → it m, ritorsione → it m
- Îzlendî: hefnd m
- Japonî: 復讐 → ja (ふくしゅう, fukushū), 報復 → ja (ほうふく, hōfuku)
- Kapampanganî: ablas
- Katalanî: revenja n, venjança → ca m
- Kirgizî: кек → ky (kek)
- Koreyî: 복수 → ko (boksu), 보복 → ko (bobok)
- Latînî: vindicta m, ultiō m
- Latviyayî: atriebe, atriebība
- Lawsî: ອາຄາດ (ʼā khāt)
- Lîtwanî: kerštas n
- Makedonî: одмазда m (odmazda)
- Malayalamî: പ്രതികാരം → ml (pratikāraṃ)
- Malezî: dendam
- Maorî: uto, ngakinga
- Mecarî: bosszú → hu
- Normandî: r'venge m
- Norwecî:
- Oksîtanî: revenja → oc m
- Osetî: маст исын (mast isyn)
- Oygurî: ئىنتىقام (intiqam)
- Ozbekî: intiqom → uz
- Peştûyî: انتقام → ps n (enteqām)
- Plodîşî: Rach m
- Polonî: odwet → pl n, pomsta → pl m, zemsta → pl m
- Portugalî: vingança → pt m
- Qazaxî: кек (kek), өш (öş)
- Romanyayî: răzbunare → ro m
- Rusî: месть → ru m (mestʹ), рева́нш → ru n (revánš), мще́ние → ru nt (mščénije), отмще́ние → ru nt (otmščénije), воздая́ние → ru nt (vozdajánije)
- Rusînî: пімста (pimsta)
- Sindhî: بدلو
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Kirîlî: мьсть m (mĭstĭ)
- Slovakî: pomsta m
- Slovenî: maščevanje nt
- Sorbî:
- Spanî: venganza → es m
- Swahîlî: kisasi → sw
- Swêdî: hämnd → sv g
- Tacikî: интиқом (intiqom)
- Tagalogî: paghihiganti, resbak
- Tayî: ความอาฆาต → th
- Teterî: үч → tt (üç)
- Tirkî: intikam → tr, öç → tr
- Urdûyî: انتقام n (intiqām)
- Ûkraynî: по́мста m (pómsta)
- Viyetnamî: sự trả thù
- Walonî: rivindje → wa m
- Weylsî: dialedd, dial → cy n, dialon n p
- Yidîşî: נקמה m (nekome)
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara revenge a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Navdêr
biguhêretol nt
- (erdnîgarî) gelî, newal, nihal
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
Çavkanî
biguhêreNavdêr
biguhêretol
- qabkirî
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
- Holika li zozan û bexçeyan.
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
- Gundê biçûk.
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]