Pêvek:soranî-kurmancî/de
D biguhêre
de biguhêre
de (2) de, dê: De were De were, De bêne De bîne, De ba bêt De bila bêt, De ba bihata De bila bihata / hatiba
de- di-: deçim diçim, debird dibir, nedezanî nedizane
de'ba dehbe, heywan, nemirov
debaşîr tebeşîr
debax, debax dantavê, reşbûn (li ber tavê)
~ dan / kirdin dan tavê, li ber tavê reş kirin
debaxxane, debaxane, debaxxane dantavgeh, cihê mirov xwe yan tiştekî dide (ber) tavê
debdebe 1. şeng, şehyan, cejnane 2. gir, gelek mezin, gewre
debe (1) 1. peqlîşk, şeqok (li boyaxê / siboqê) 2. şeq, jihevvebûyî 3. avis
debe (2) dewlik, amanek avê û ruhniyên dî ye
debeng delodîn, peledîn, tirredîn, kerçove, aqilsivik, kêmaqil, netemam, apter
debengî delodînî, peledînî, tirredînî, kerçovetî, aqilsivikî, kêmaqilî, netemamî, apterî
debê 1) dibe, gengaz e, mimkin e 2) divê, pêdivî ye, pêwîst e
debistan dibistan, fêrgeh, xwendingeh, medrese, mekteb, cihê ders lê tên xwendinê
debîr erkedar, karmend, memûr, wezîfedar, xebîr
deblax canîhêştir, hêştira hê mezin nebûye
Decal Decal, Deccal, Dij-Mesîh
de'ecanî bn de'ba
def def, înstrumentek muzîkê ye
defe: ~y şan navmil, hestiyên navmilan
defir aman, firax, firaq
defjen defjen, kesa/ê li defê dide
defr bn defir
defter defter, tênivîsk
degeneg kotek, tade, zor, zilm, tehda, te'da
deger nirx, biha, bihagiranî
degmen kêm, mînîmal; kêm car; kêmpeyda
be ~ kêm car
dehem, dehemîn dehem, dehemîn, 10., (ya / yê / yên) dehê / dehan
dehol dehol, dahol
deholjen, deholkut deholqut, kesa/ê li daholê dide
dej mayî, bermayî, jibermayî, xercnekirî
dek de: Dek be xêr bêy De bi xêr hatî; hey, xwezî: Dek sax nebît! Hey / xwezî sax nebî!
<?xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" /><st1:State><st1:place>del</st1:place></st1:State> wêrek, dilêr, biste, mêrxas, aza
del dêl, dêhl, hin heywanên mê (wek se, beraz, şêr): dêleberaz dêleberaz, beraza mê, dêlegurg dêlegur(g), gur(g)a mê, dêlemeymûn dêlemeymûn, meymûna mê, dêleseg dêlese, seya mê, dêleşêr dêleşêr, şêra mê, dêlewurç dêlehirç, hirça mê
delak berber, porrkurrker, pirçkurrker, sertiraş
delakxane berberxane, porrkurrkirinxane, pirçkurrkirinxane, sertiraşxane
delal navbeynkar, bergerr, ajan, mezatker
delalane destheqê / destmizê navbeynkar / bergerr / ajan / mezatker
delandin riştin, rijandin; çipandin, dilopandin, dilop kirin
delaqe şeq, qeliş, derz, kelş, kelaştin, kelişandin
~ tê xistin şeq xistinê, kelaştin, derizandin, kelişandin
delb (cil / pêlav) mezin, fire
dele, deledel lerz, recf
~ kirdin lerizîn, recifîn
deleçe nazdarker, dilxweşker
deleçeyî nazdarî, dilxweşkirin
delek simor, zerdewa
delese meth, pesn, xwe yan kesek / tiştek mezin kirin yan mezin hesibandin
delê, delêt, delêtin dibêje, dibê, dibêjit, dibêjitin, dibêt, dibêjît
delîqanî bêşerm
delubîber bîber, îsot, filfil
deluqel nefsmezin, qure, pozbilind
delû aqilsivik, peledîn, hepledîn, dîn, delî, delodîn, tirredîn, hepletiraş, apter
delûkar aqilsivik
delûv setil, satil; zerik
delya (1) bn derya
delya (2) pirr, gelek, mişe, zaf, zor, zêde
delyadil merd, comerd, dilfire
delyalûş xwere, bixwere, pirrxwer, kesa/ê pirr dixwe
dem (1) dev
~ xoş! Dev xweş! Sehet xweş! (dema kesekî tiştek xweş gotibe)
dem (2) dev, devik (devê alavên pêbirrînê, wek kêr, birrek, çeqo)
dem (3) (kat) dem, wext, zeman, kat; bîsk, kêlîk, delîv, delîve
dem- min di-: demzanî min dizanî, demkird min dikir, demxward min dixwar
demamk maske, rûpoş, rûyîn, rûdank
deman- me di-: demanxwênd me dixwend, demanbijard me dibijart, demanparast me diparast
demançe demance
demandin 1. (agir) gurr kirin, geş kirin, hilkirin, vêxistin, (agir) berdan (tiştekî) 2. (çay) dem kirin, demandin
demar demar, reh, rih
demargîr serhişk, fanatîk, radîkal
demargirî serhişkî, fanatîzm, radîkalîzm
demawdem devkî, bi dev gotina tiştekî ji kesekî bo kesek din
demax 1. (lût) poz, difin, bêvil, lût 2. (demax) demax
dembest, dembestkiraw devgirêdayî, devgirtî
dembên lixav, devgirek, devgirêdek
dembil devminok, kesa/ê axiftina wê / wî mine-minokî ye
dembir dawîn, talî, dûmahî
demdirêj dirêjbêj, kesa/ê mijarekê zêde dirêj dike
deme kinar, qirax, lêv, serlêv
demelaske zarîkirin, zehrîvekirin, texlîd, lasayî
demenî persîv, (êşa) sarma
damerakol, damerakole dûpişk
demeteqê devjenkî, suhbeta ne giring / fermî
demew 1. berev, nêzî: Demew êware bû Berev êvarê bû (ango dê di nêz de biba êvar) 2. demewjûr berevjor, serberjor, ser ber bi jor ve, demewxwar berevjêr, berevxwar, serberjêr, ser ber bi jêr ve
demewane co, cok
demewer zêdebêj, pirrbêj
demewerî zêdebêjî, pirrbêjî
demewnixûn serberjêr, ser li ciyê binî û bin li ciyê serî
demheraş lewçe, zimandirêj
demheraşî lewçetî, zimadirêjî
demîn 1. (agir) gurr bûn, geş bûn, hilbûn, vêketin, (agir) berbûn (tiştekî) 2. (çay) dem bûn, demîn
demnixûn serberjêr, ser li ciyê binî û bin li ciyê serî
demkut devqut, kesa/ê devê xwe venake yan devê wê / wî hatiye girtin
dempel devbeş, devfire
dempîs zimandirêj
dempîsî zimandirêjî
dempûçel bêdidan, bêdiran
demsûr jixwebawer
demter bêjok, kesa/ê dibêje (dijwateya kesa/ê dike), kesa/ê dibêje lê napêje
demterî bêjokî, pirr gotin bêyî kirin
demûçaw serûçav, rû
demûdan devûdidan, devûdiran
demûdest tavilê, di cî de, serdanser, derhal
demûduwan dîtin û raman, bîrûray, helwest, boçûn
demûlimoz devûlixav
demûpil suhbet, axiftin
demwal (aman, firax) nizm, dijw. kûr
demwer methok, pesnok, kesa/ê pirr pesnan (t. yên xwe) dide / methan (t. yên xwe) dike
demxoşane mizgînî, nûçeya / peyama xweş / xêr
dena yan, yan na, <st1:City><st1:place>eger</st1:place></st1:City> na: Bêne, dena min nayem Bîne, yan (<st1:City><st1:place>eger</st1:place></st1:City> neînî) ez nayêm.
dendûk bn denûk
deng deng, dey; (di hilbijartinan de) deng, ray
~ danewe deng vedan, olan dan
~ derçûn deng (jê) hatin, deng (jê) derketin
~ diran / gîran deng ketin (bi temamî)
~ hilbirîn deng(ê xwe) bilind kirin
~ nûsan deng ketin (ne bi temamî)
~ û seng deng û pêjn: bê deng û seng bêpêjn, mit, bê deng û pêjn
dengedeng dingeding, dingering, heytûhot, qerebalix
dengegaz kêmbêj, kesa/ê kêm diaxive / dipeyive
dengeşe bn dengedeng
denggiwê galgal, galegot, galegal, gotinên bêbingeh
denggîraw dengketî (bi temamî)
dengnûsaw dengketî (ne bi temamî)
dengsazî dengsazî, fonetîk
dengûbas nûçe, dengûbas, êxbar, xeber
dengzil dengbilind
denik tovik, dendik; lib (ya ceh, genim, nîsk, nok û hwd)
denke denke lib lib, kit kit, yek yek, êk êk
denûk nikil, nukul
deq (1) deq, berhem, tekst, nivîs
deq (2) tam: Yek mangî deq e min çawêrêm Tam mehek e ez bendewar im
deqendûqin guherok, xweranegir, guherbar, nemayinde
deqîqe deqe, deqîde, xulek, 60 çirke / saniye, 1/60 saet
deqne deqne, xêra didin feqeyan
der (1) der, derve, dijw. hindirr, hundurr, jor
der (2) (derga) dergeh, derî, derok, cihê mirov tê re dikare biçe hindirr û jê derbikeve
der- der-, pêşpirtikek e dikeve pêşiya hin peyvan û wateyên nû didiyê: derçûn, derkirdin, derbirrîn û hwd
-der -der, paşpirtikek e dikeve paşiya hin peyvan û wateya "kesên tiştekî didin" dide peyvan: fermander
deramet destkeft, qazanc, kar, feyde
~ bûn bazar hebûn, tişt hatin firotin
deraw bn derbend
derawsê bn dirawsê
derawurd weşan, belavok; berhem, deq
derbarey derbarî, di warê ... de, li ser ...
derbaz derbas, derbas, bor, buhur
~ bûn derbas bûn, borîn, buhurîn, bihartin
~ kirdin derbas kirin, borandin, buhurandin, bihartin
derbazge buhur, bor, derbasgeh, cihê tê re borîn / derbasbûnê / borandinê / derbaskirinê
derbeder derbider, aware, mişext, sergûmkirî, derkirî, derxistî; revok; beradayî, gerrok
derbederî derbiderî, awareyî, mişextî, sergûm, surgun; revokî; beredayîtî, gerrokî
derbend derbend, buhur, neqeb, rêyên teng yên di çiyayên asê re derbas dibin
derbest berbend, têkildar, pêve, pêvegirêdayî, girêdayî, derbest; xemxwer
derbestî berbendî, têkildarî, pêveyî, pêvegirêdayîtî, giêrdayîtî, derbestî; xemxwerî, matîjêkirin, sereguhî
derbir tûj, hişk (t. m.); xurt, hêzdar, bihêz
derbirîn gotin, derbirin, anîn ziman
derbirdin debare kirin, îdare kirin, qetandin
derbiwardin nekirin, nekirî hêlan / hiştin; li derveyî tiştekî hiştin / hêlan
derbuwardin nekirin, nekirî hêlan / hiştin; li derveyî tiştekî hiştin / hêlan
derbûn (pirzik, peqlûşk, lîr, dûmel) derbûn, çêbûn, diyar bûn, xwiya bûn
derbûne kuçe, kolan (t. yên varê û neserekî)
derçûn derçûn, derketin, hatin derê / derve; (ji yan di ezmûnekê / îmtîhanekê / ceribidinekê de) derçûn, bi ser ketin; (pirtûk / kovar / rojname) derçûn, weşîn, hatin weşandin, belav bûn; (kesek) filitîn, revîn, xwe xilas kirin; (bi destî yekî ji devê wê / wî) derçûn; (ji fîşek çek) teqîn, derçûn; (derfet, delîv) ji dest çûn, ji dest derçûn, derfet yan delîv yan îmkan ji dest dan yan wenda kirin; piştî kirinê diyar bûn ku tiştek bi awayekî ye: Çîrokeket zor xoş derçû Çîroka te xweş derçû / derket ango Diyar bû ku çîroka te xweş e
derd derd, kul, keder, kovan, keser, xem; êş, nesaxî; jan; pirsgirêk, problem
~ e derd e; (be daxewe) mixabin, heyf e (ku)
derdan 1. vale kirin, xalî kirin; vale, xalî, dijw. tijî, tije 2. (êşekê / nesaxiyekê / nexweşiyekê kesek) girtin 3. xuh dan, xwê dan, ji ber westînê yan germê av bi leşê kesekî de hatin
derdest berdest, liberdest, tiştên mirov dikare bi asanî xwe bigînê, tiştên nêzîk in, tiştên nêzîkî dest in, tiştên li ber destê mirov in
~ xistin berdest kirin, xistin ber destê mirovî
derdestî berdestî, liberdestî, nêzîkî, nêzîkî mirov, nêzîkî dest
dere gelî, newal, nihal, dol
derebeg derebeg, feodal, axa
derebegî, derebegêtî derebegî, feodalîzm, feodalî, axatî
derece derece, pile, paye
derem hertim, herdem, hergav
daîm û ~ her û her, hertim
deretan çare, hel, (mecazî) derman: Derdim deretanî bo niye Derdê min derman nîne, derdê min bêçare ye
derewe derve, der, derê, dijw. hindirr, jorve, di nav de
bo ~ derve, derê: Min bo derewe deçim Ez diçim der / derve / derê
le ~ li derê, li derve
le ~we ji derê, ji derve; ji derve ve
derê bn derewe
derfet delîv, derfet, îmkan, fersend, firset, gengazî, delîve, dema yan rewşa mirov dikare tê de tiştek (ku wek din nayê kirin yan nikare bi asanî bêt kirin) bike
~ hênan delîv / derfet / îmkan bi kar anîn, ji delîvê / derfetê / îmkanê sûde / kelk / mifa /feyde wergirtin / kirin
derfirtandin dervirrandin, derpirrandin, derçikilandin, derkirin, bi zorê dan der, wa kirin ku tiştek bi zorê derbikeve yan serê xwe derbîne
derga dergeh, derî, derok, derge, cihê mirov tê re dikare biçe hindirr û jê derbikeve
~ kutan derî qutan / kutan, li derî dan / xistin (t. bi hêz)
~ xir kirdin derî / dergeh qilifandin / qilif kirin / qilif dan, derî daxistin
le ~ dan li derî dan / xistin
dergane derok, deriyên biçûk
dergawan dergevan, dergehvan
dergûş pêçik, landik, dergûş
derhanîn bn derhênan
derhatin derhatin, derketin, diyar bûn, xwiya bûn, serê xwe deranîn
derhatû derhatî, diyar, berçav, xwiya
derhawîştin deravêtin, derhavêtin, deravêştin, derhavêştin, deravêjtin, avêtin derê; red kirin, qebûl nekirin, dijw. bijartin
derhênan deranîn, derînan, derhînan, derhanîn, anîn der / derê / derve
derhênraw derînayî, hatî deranîn, înayî der
derîçe 1. derok, deriyên / dergehên biçûk 2. pencerok, pencereyên biçûk
derk bn derga
derkenar 1. (di nivîsînê de) têbînî 2. perav, derav, berav, qerax, qirax, kenar, berkinar
derkewt 1. derket, derkeft (raweya demên borî ji lêkera derkewtin derketin, derkeftin) 2. diyarde, fenomen 3. derdirûv, rû, serrû
derkewtin derketin, derkeftin, hatin der / derê / derve; (kovar, pirtûk, rojname) weşîn, belav bûn, derçûn, hatin weşandin; diyar bûn, xwiya bûn, aşkira bûn, zelal bûn, berçav bûn, ron bûn
derkewtû derketî, derkeftî, hatî der; diyar, aşkira, xwiya, zelal, berçav, ron, eşkere
derkêşan derkêşan, derkişandin, kişandin der, bi kişandinê anîn der
derkirdin 1. derxistin, derkirin, ji cihekî avêtin / kirin derê 2. derxistin, weşandin, belav kirin 3. derkirin, hinare kirin, hinartin, îdxalat kirin, ji welatekî birin yek dî; derkirin, bi qaçaxî ji welatekî / cihekî birin yek dî 4. (pirzik, peqlûşk, lîr, dûmel) derkirin ango peqandin
derkiraw derkirî, derxistî, deranî, derînayî, derhînayî, derhênayî
derkird weşan, belavok; berhem, deq
derkirdin derxistin; derkirin
derling derling, delîng, herdu derên / devên binî yên derpî / pantolon / şelwal û hwd
dermal derazînk, astane, derçik, şêmig, derîzan, dêrzigeh, pêder, şîpane, bilindeka li ber deriyan
derman derman, îlac
dermange, dermanxane dermanxane, eczexane, cihê derman lê tên standin
dermanzan dermannas, pisporê dermanan, kesên ji pîşeya xwe dermanan dinasin
derperandin derpirrandin, derçikilandin, derkirin, bi zorê dan der, wa kirin ku tiştek bi zorê derbikeve yan serê xwe derbîne
derperîn derpirrîn, derçikilîn, bi zor yan bi lez derketin yan xwe dan der
derperîw derçikilî, tişta serê wê rêkûrast berev jor derketiye
derpoqîn derhatin, serê xwe deranîn, xwiya bûn, serê xwe hilanîn
derpoqî derhatî, tişta serê xwe deranî, xwiya, serhilanî
derqel pirtik, parçok, parîk, parçe, parî
ders ders, wane, fêrkirin, hînkirin, elimandin
~ pê wutin ders dan (kesekî), (kesek) fêr / hîn kirin, (kesek) elimandin
derteng derbend, neqeb, berteng, buhur, rêyên teng yên di çiyayên asê re derbas dibin
derû bênvedan, bênvekirin, rehetî, îstîrehet
~ lê kirdinewe rehetî dan (kesekî / tiştekî) bên dan (tiştekî), delîva / derfeta bênvedanê / bênvekirinê dan kesekî / tiştekî: Xwa derût lê bikatewe Xwedê rehetiyê bide te
derûber dorber, derdor, hawirdor, dewrûber, dewrûdor, çaralî; navçe, herêm; zom, com, gom
derûdeşt derdeşt, deşt û çol, cihê pan û vekirî û neasê
derûdirawsê dormal, cîran, kesên mala wan nêzî ya mirov e
derûjûr: ~ kirdin her çûn der û hatin hindirr - çûn der û hatin hindirr
derûn derûn, ruh, can, giyan; (wîjdan) wijdan, ûjdan
derûnî derûnî, ruhî, ruhanî, canî, giyanî; sinc, rewişt, exlaq, moral
derûnsaz psîkiyatr, derûnsaz, bijîşkên / nojdarên ruhî / derûnî / giyanî
derûnzan derûnnas, psîkolog
derwaze 1. dergeh, deriyên mezin 2. azîne, awa, şêwe, metod, tewir
derwêş derwêş
derwêşî derwêşî
derxistin derxistin, derêxistin; diyar kirin, xwiya kirin, aşkira kirin, beyan kirin; nîşan dan; destnîşan kirin; pîşan dan
derxward: ~ dan 1. xwarandin, dan xwarin, pê dan xwarin (t. bi zorê) 2. têkil kirin, tevlî kirin, tevlihev kirin, tiştek kirin nav tiştek dî
derya derya, zerya, behr
derz bn ders
derzî (1) derzî, dirêzî
derzî (2) cildirû, dirûnker, terzî, derzî
des- dest-, des., dez-, pêşpirtikek e dikeve pêşiya peyvan û wateya "dest" dide wan
desa de, de ka, de madem wa ye..., haydî, dê
~ dey de! de haydî! de yella! dê ka!
desebuxçe çantik, çentik, çanteyê destan
deselat desthilat, rêverberî, hêz, hukum, hukumranî, serdestî; bandor, kargêrî, tesîr
deselatdar desthilatdar, hêzdar, serdest, hukumran; bibandor, bandorker
deselatî desthilatî, rêveberî, hêzdarî, hukumranî, serdestî
desere destere, birrek, mişar, testere
desfiroş etar, bazirganên / tacirên tiştên xwe digerînin û difiroşin
desinde, desinge desinde, tehsîsat
desindexor, desingexor desindegir, tehsîsatgir, desindewergir, tehsîsatwergir, desindestîn, desindedar
desk, deskegul destik, baq (yê gulan û hwd)
desmal desmal, kefîk
desnûs destnivîs
desroke desmal, kefîk
dest (1) dest; zend
~ be ser da girtin dest bi ser de girtin, desteser kirin
~ gîran mijûl bûn
~ kuşîn dest givaştin
~ birîn dest rakirin, dest hildan
~ lê helgirtin dest jê berdan, dev jê berdan, bes kirin
~ piya nan dest danîn ser; dest pê ve nan
~ tê werdan dest tê werdan, tedexulî kirin, destên xwe kirin nav karên kesek dî re
dest (2) dest, taxim, bedle, qat, taxima cilan
destajo kedî, kehî; zirrşerm, dijw. kûvî; şermîn
destar destarr
destawdest: ~ kirdin ji destên kesekî dan / ketin destên kesek dî, ji destekî dan / ketin destek din
destawêz: ~ kirdin perixandin, mist dan
destçin destdirû, tiştên bi dest hatine dirûn / kêlîkirin
destdar hêzdar, destdar, bibandor; maldar, zengîn, dewlemend
destdarî hêzdarî, destdarî, bandor; maldarî, zengînî, dewlemendî
destdirêj şerrok, êrişker, şerrxwaz, belakirr
destdirêjk kêlbetan
destdirêjî destdirêjî, şerrokî, êrişkerî, şerrxwazî, belakirrî; destdirêjî, tecawiz
deste deste, kom, taxim
destbendî hevgirî, hevpeymanî
desteber dilsoz; piştevan, piştgir
desteberî dilsozî; piştevanî, piştgirî
destebira 1. destebira, koma hevalan 2. destebira, hevta, tam mîna hev: Ew dîktator çû belam emeş destebirayetî Ew diktator çû lê ev jî destebirayê wî ye / ev jî tam wek wî ye
destejino, deste-ejino destseqet
destelat bn deselat
destele cerr, cêrr, amanên / firaqên ji axê hatine çêkirin
destemo 1. (lawir) kedî, kehî, dijw. kûvî 2. sernerm; bindest
destestêre, deste-estêre destestêr, komstêr, koma stêran
destewane destparêzk, tiştek e mirov bi ser destên xwe de digire daku destên xwe ji xeteriyê / pîsiyê biparêze dema karekî dike
destewdawên tika, rica, hêvî, daxwaz
~ bûn xwe avêtin ber bextê yekî, hêvî ji yekî kirin
destewsar hefsar
desteykar destekar, personel, koma karkeran li kargehekê
destxanû destxanî, apartman
destgir 1. çembil, destik, destikên qazanan / qûşxanan 2. destgir, demgir, wextgir, tişta kirina wê gelek demê dixwaze
destgîr berdestk, alîkar; rêber
destî: ~ destî pê kirdin xapandin, xirrandin, hîle lê kirin
destkar destkar, kesên karên destan (wek dirûn, kêlîkirin) dikin
destkewt destkeft, bidestketî; bidestxistî
destkewtin destketin, bidestketin
destkêş destgork, tilgork, lepik, dezgork, destkêşk, cilek e mirov dike destên / tilên xwe daku wan ji sarmayê biparêze
destkird bidestçêkirî; çêkirok
destkurt 1. destkurt, feqîr, kêmhe, hejar, belengaz, perîşan 2. bêbandor, bêtesîr, bêwate
destnerowîştû bêbandor, bêtesîr, nekarîgêr, ne-efektîv, bêwec, bêfêde
destniwêj destnivêj, destnimêj, şûştina bo nivêjê / nimêjê
~ girtin destnivêj girtin / şûştin
~ ş<st1:State><st1:place>kan</st1:place></st1:State> destnivêj şkestin / ketin
~ şkandin destnivêj şkandin / xistin / êxistin
~ şiştin destnivêj şûştin / girtin
destpêşkerî pêşgavî, înîsiyatîf
destqurs goc, destgiran
destrast 1. destrast 2. segvan, kesa/ê zîrek e di lêdana tîr yan fîşekê yan tiştek wek wan li wî cihî yê digiritê
destrowîştû bibandor, bitesîr, karîgêr, efektîv
destsûk destsivik
destûbird 1. lez, bizav, lezûbizav 2. pît, bilez, lezgîn, bilezûbizav, zû
~ lê kirdin lezûbizav lê kirin, lezandin
destûpil destûlep, hinêr, jêhatîtî, şiyan
destûr 1. destûr, izin 2. edet, irf, destûr, qanûn, zagon 3. rêziman
destûrî 1. destûrî, izinî 2. qanûnî, makezagonî
destxaw destsist, destxav, sistûxav
destxero xapandî, xirrandî, hîlelêbûyî
kirdin xapandin, xirrandin, hîle lê kirin
destxeroyî xapandin, xirrandin, hîle, hîlekirin, hîlelêkirin
destxet destnivîs, destxet, nivîsîna bi dest
destxoş! destxweş! sehet xweş! her bijî! aferîn!
destyar alîkar, berdestk, hevkar, harîkar
destyarî alîkarî, harîkarî, berdestkî, hevkarî
deşt deşt
det- te di-: detwut te digot, detbird te dibir, dethêna te dianî
detan- we di-: detanzanî we dizanî, detanwîst we dixwest, detanjimard we dijimart
detîr (tivengên / demanceyên) dehlibxwer, (tivengên / demanceyên) deh fîşek dikarin bên têkirin
dever dever, navçe, herêm, cî, cih, war
dew (pele) lez, bizav, lezûbizav, ecele 2. (rakirdin) bezîn, bazdan; revîn
dewam dewam, dom
~ kirdin domandin, dewamandin, dom kirin, dewam kirin
dewan (1) (xêra) pît, lezgîn, beza, bilez, tişta zû dibeze / dimeşe
dewan (2) (cewherdar) birqok, biriqdar; teyisok
dewen tirraş, kêrat, devî, bûş, devîçirrk, darkolik, kem, dirrîk, çîtik, terraş
dewîn (rakirdin) bezîn, bazdan, revîn, pît / bilez meşîn
dewît pêzeweng, kodoş, kesa/ê <st1:City><st1:place>jinan</st1:place></st1:City> û mêran digihînin hev daku bi pare cot bibin ango bikevin têkiliyên cinsî
dewlemend, dewlemen zengîn, paredar, halxweş, xanedan, dewlemend, maldar
dewlemendî, dewlemenî zengînî, paredarî, halxweşî, xanedanî, dewlemendî, maldarî
dewlet 1. dewlet 2. mal, maliyet, dewle, dewlemendî, zengînî, malûmilk
dewar kon, kûn, xîvet, çadir, xîme
dewr 1. dewr, dor, dorber, çaralî, derdor, hawirdor 2. dewr, serdem, çerx, qirn
~ dan dewr dan, li dor zivirîn; (gemaro dan) dorpêç kirin
dewrandewr dorber, çaralî
dewrî sênîk, teyfik, lalik, dewrî
dexezar nesax, nexweş, nesaxdiyar, nexweşxwiya
dexîl gorî, qurban, heyran: Dexîlit bim! Ez gorî (te bim)! Ez heyran(î te bim)! Ez qurban(î te bim)!
dexl (1) dexl, dexlûdan, genim û ceh
dexl (2): ~ kirdin têkil dan, tevlihev kirin, têk werdan, destkarî lê kirin
dey de, dê
~ ba de ka: Dey ba zû keyn De ka em zû kin
dey- wê di-; wî di-: deygirt wê / wî digirt, deysend wê / wî distand, deyzanî wê / wî dizanî
deyan dehan, bi dehan
deyan- wan di-: deyangirt wan digirt, deyansend wan distand, deyanzanî wan dizanî
deyeha bi dehan
deyek dehêk, dehyek, yek ji dehan, 1/10
deyî dehî, desîmal
deysa de madem wa ye, neyse: Deysa, min nayem Madem wa ye, ez nayêm
dez- dez-, des-, dest-, pêşpirtikek e dikeve pêşiya peyvan û wateya "dest" dide wan: dezga dezge, dezgîran destgirtî, yar
dezga dezgeh
dezgadar dezgedar, meyfiroş, barvan, meyxaneçî
dezgêr etar, bazirganên / tacirên tiştên xwe digerînin û difiroşin
dezgîr berdest, tiştên mirov dikare xwe bigihîniyê
dezgîran dezgir, destgirtî, yar, keçeheval yan kureheval
dezmaye sermaye, mal, maliyet
dezû dezî, ben, benik
dezûle demar