Pêvek:soranî-kurmancî/da
D biguhêre
da biguhêre
da- (1) da- (pêşgirtikek e dikeve destpêka hin peyvan, bi taybetî lêkaran, û wateyek nû dide wan ku bi pirranî liv û tevgerên ji jor berev jêr diyar dike):
da-, dak, dalk da-: dapîr dapîr, diya bavê yekî yan diya diya yekî
... da paşdaçekek e ku li gel van pêşdaçekan tê bikaranîn: lê da, pê da, tê da
da de, dê, de ka: Da dey werin! De werin (lo)!
dab werîs
dabarîn dabarîn, (baran, berf) dahatin, ji jor barîn jêr
dabestin girê dan, şidandin
dabeş parve, lêkve
~ bûn parve bûn
~ kirdin parve kirin, lêkve kirin, behr bi behr dan, parandin
dabeşandin parandin, parve kirin, lêkve kirin, behr bi behr dan
dabeşker parveker, lêkveker
dabezandin dahînan, da-anîn, anîn xwarê, anîn jêr; (ji hesp, ker û hwd) peya kirin
dabezîn dahatin, hatin xwarê, jê hatin xwarê; (ji hesp, ker û hwd) peya bûn
dabêjan vebijartin, paqij kirin, saf kirin, ji qirş-mirşan paqij kirin
dabêjraw vebijartî, paqijkirî, safkirî
dabiran vebirrîn, jê vebirrîn, jê qut kirin, jê cuda kirin
dabiraw vebirrî, jêvebirrî, jêqutkirî
dabirîn bn. dabiran
dabîn misoger, tekîd, esehî, piştrast; terxan
daçek rz daçek, hin peyvik in ku dikevin pêşiya peyva / peyvên serekî û demê yan cih diyar dikin, 'li malê', 'piştî nîvro'.
daçespaw xweragir, qayîm
daçespawî xweragirî, qayîmî
daçeqan, daçeqîn beş bûn; bel bûn, biloq bûn, zîq bûn, vekirî bûn / man
daçeqandin daçikandin, di erdê re çikandin, kutan erdê
daçilekan, daçilekîn bizdîn, behecîn, bizdan, bizdihan, be'ecîn, tirsek tavil ketin dilî
daçilekandin bizdandin, behecandin, be'ecandin, tirsek tavil xistin dilî
daçilekaw behecî,bizdayî; bizdok, behecok, bizdonek
daçoran miçiqîn, çik bûn, çikîn, hêdî-hêdî av jê kêm bûn ta ku bi temamî av jê qut bûn
daçorandin miçiqandin, çik kirin, çikandin, hêdî-hêdî av jê kêm kirin ta ku bi temamî av jê qut kirin
daçûn daçûn, çûn xwarê
dad (1) dad, edalet, heqî
dad (2) wey, ax, wax: Xwa dad! Wey Xwedêyo!
~ û bêdad! Weyla li minê / mino: Dad û bêdad le dest em dunyaye! Weyla li mino vê dinyayê! Ax ji derdê vê dinyayê!
dadan 1. (pênûs) tiraşîn, tûj kirin 2. dilop kirin, çipik jê hatin: Em serbane daeda Ev ban dilopan dike
be ser mal da ~ bi ser malê de girtin
dadber dozker, dozveker, şikayetker
dade dadê: dayê; xwişkê
dadga, dadge dadge, dozge, dadgeh, dozgeh, mehkeme, cihê doz lê tên meşandin
dadger dadger, dadpirs, dozpirs, hakim
dadirûn vedirûn, pîne kirin, pinî kirin, cihê dirr(iyay)î yê cilan bi pate yan pîneyekê dîsan saxlem kirin
dadkuj nedadperwer, neheq, nerewa; binpêkerê mafan
dadnûs dadnivîs, doznivîs, noter
dadperwer dadperwer, dadevîn, dadhez, adil, rewa, biheq, kesa/ê ji heqiyê hez dike yan bo heqiyê dikoşe
dadperwerî dadperwerî, dadevînî, dadhezî, adilî, rewayî, heqî
dadpirs dadger, dadpirs, dozpirs, hakim
dadpirsî darizandin, dadpirsî, mehkeme kirin
dadwer dadnas, dadwer, mafnas, hiqûqnas, jurîst, pispora/ê hiqûqê
dadwerî dadnasî, dadwerî, mafnasî, hiqûq, hiqûqnasî, pisporiya hiqûqê
dafetan şerm (ji xwe) kirin
daga dapîr, pîrê, diya bavê yekî yan diya diya yekî
dager birêveber, serperişt, serkêş, rêveber
dageran dagerrîn, hatin xwarê, berev jêr hatin, dijw. hewa ketin
dagirtin 1. dagirtin, tijî kirin, tije kirin 2. niximandin, rapêçandin 3. danîn, deynan, anîn xwarê, peya kirin
dagirtinewe 1. vedagirtin, dîsan dagirtin, dagirtin ve 2. bagurrdan, bagurrdan kirin, bagurrdan (kevirek giran e) li ser banê xanî gerrandin daku serban qayim bibe û dilopan neke
dagîr dagir: dagîr kirdin dagir kirin, (cihek / welatek) girtin, zeft kirin, zemt kirin (t. bi zorê)
dagîran giran bîstin, (guhên baş nabîzin, kesên guhên wan giran in) 2. cangiran, dijw. çist û pist, çist û çeleng
dagîrandin bn dagîrsandin
dagîrker dagirker, (kesê / hêza / dewleta) cihek bi zorê girtiye
dagîrkiraw dagirkirî (cihek / welatek) girtî, zeftkirî, zemtkirî (t. bi zorê)
dagîrsan (agir / ronahî) vêketin, hilbûn, berbûnê
dagîrsandin (agir / ronahî) vêxistin, hilkirin, berdanê
dagîrsaw (agir / ronahî) hil, vêketî, hilbûyî, berbûyî, geş, gurr
daguşîn gemirandin, perixandin, mist dan, masaj kirin
dahat destkeft, dahat, qazanc, kar, feyde
dahatû 1. ayinde, pêşeroj, dema (yan tişta) bêt / were 2. (pirça / porra) şekirî, şehkirî
dahênan 1. peyda kirin, da-anîn, keşf kirin, damezrandin; raber kirin, pêşkêş kirin, araste kirin 2. şe, şeh (alavek didanokî bo sererastkirina yan veçirrandina pirçê / porr)
dahêner peydaker, daîner, keşifker; damezrîner; raberker, pêşkêşker, arasteker
dahol batirsok, ale, reşe (nîşaneyek e li nav bûstanan bo verevandina firrindeyan daku berhemên şên dibin nexwin)
dajdar pasevan, cerdevan, zêrevan, herese, çavdêr
dajendin, dajenîn 1. veqetandin, ji hev vekirin, ji hev derxistin (t. parçeyên makîneyan û hwd.) 2. pitepit kirin, gilî û gazin kirin bê ku gotinên xwe bi deng û zelal bibêje
dajgîr moxel, bêjing
dajimardin dajimartin, dahijmartin, berev jêr jimartin (wek: 5 - 4 - 3 - 2 - 1)
dajiyar pêdijî, dajiyar, tiştên / pareyên / alavên pêdivî bo jiyanê
dakendin jê kirin, pêlav / sol ji piyên / lingên xwe kirin, gustîlk ji tila xwe kirin, cil ji (ber) xwe kirin
dakewtin 1. daketin, ketin xwarê, ketin jêr 2. tehisîn, hilişîn, şemitîn, hulisîn 3. (êş, nesaxî, nexweşî) belav bûn 4. dest jê berdan, dev jê berdan, neyse kirin 5. bêzar bûn, ji şiyan ketin, ji taqet ketin
dakewtû daketî; bêtaqet, neşê, bêzar, bêzever
dakêşan dakişandin, dakêşan, berev jêr kişandin / kêşan
dakirmandin mirçandin, mirçe-mirç kirin, bi dengê mirçe-mirç tiştek xwarin
dakiroştin kirrandin, kerritandin, tiştek req gezandin, leq li tiştek req dan
dakişan 1. dakişîn, berev jêr kişîn 2. hedinîn, arimîn, tena bûn (wek pêl yan bahoz hedinîn ango hêza wan kêm bûn)
dakişe av dema seviya wê dadketî ye
dakokî piştgirî, piştevanî, alîgirî, layengirî
dakujandin birandin, vemirandin, telaftin, birhandin, dawî lê anîn, qelandin, qirr kirin
dakutan dakutandin, tê kutandin
dal navê tîpa "d" ya alfabeya (kurdî-)erebî
dal baz, şahîn
dalan bersifk, eywan, korîdor
dalandûrep qaştîk, tirrkok, tirrik, kesa/ê pirr dirêj û zeîf
dalde pena, stare, taraw, penageh, stargeh, spartgeh, tarawgeh, cihê xwe parastinê
~ dan sitirandin, parastin, pena dan (yekî), stare dan (yekî)
~ hênane ber xwe spartin (yekî / cihekî / tiştekî), pena birin (yekî / cihekî / tiştekî)
dalistin qewartin, bi kêrê yan alavek wek wê kolîn yan kun kirin
dalle bn dalde
dalye şitil, derx, şax, fîdan
dam dab, dam, edet, nerît, banek
~ û dezga, ~ û destûr damûdezge, mekanîzm, damûdestûr; rêveberî, kargêrî, îdare
damalîn jê kirin, ji tiştekî kirin, bê tiştek hiştin: çek damalîn ji çek kirin, bêçek kirin / hiştin
daman 1. bê tiştekî man, pêdivî / pêwîstî pê hebûn: Damaw e bo aw Pêdivî / pêwîstî bi avê heye 2. asê bûn, xetimîn, tê re man, jê sereder nebûn
damaw 1. jar, hejar, feqîr û hejar, tine, tinehe 2. rêwenda, bêçare
damawî 1. bêçaretî, bêumêdî 2. pêdivî, pêwîstî, kêmasî, tengasî
dame dam, damanê, lîstika damê
~kirdin dam lîstin, damanê kirin
damelaxas şelandî, talankirî, kesa/ê tiştên pê re bi zorê jê hatine standin
damelaxasî şelandin, talan, talankirin
~ kirdin şelandin, talan kirin, rût kirin, darûtandin, her tişt jê standin
damezran damezrîn, hatin damezrandin / danîn / avakirin / çêkirin / duristkirin
damezrandin damezrandin, danîn, deynan, avakirin, çêkirin, durist kirin (t. dezgehek); dest pê kirin
damezrêner damezrîner, sazimankar, daner, avaker, çêker, binedaner
damên bn dawên
damirdin, damirdinewe birihîn, vemirîn, telifîn, dawî lê hatin, qelihîn, qirr bûn, bê dûnde / ûcax mirin
damirkan, damirkanewe tebitîn, vehewihîn, arimîn, hêminîn, sekinîn, rawestîn, hedinîn, bêtevger man, nelivîn, neqeliqîn
damirkandin hedandin, tebitandin, arimandin, vehewihandin, tena kirin, rehet kirin, hêdî kirin, hêminandin, aram kirin, hêmin kirin
damxe dax, nîşankirina (t. guhên tewalan bo nasîna wan) bi sujandinê / sotinê / şewitandinê
damûdezga, damûdestûr mekanîzm; rêveberî, kargêrî, îdare
dan (1) dan, dayîn: dan be de dînar dan (ango firotin) bi deh dînaran; dan be kesêk dan kesekî; dan be şû dan şû, zewicandin (t. keç); dan be zewî da (ê)xistin erdê, li erdê dan; lê dan lê dan, lê xistin, qutan, deynan yekî; dan be ser da bi ser de girtin, êrişî yekî kirin; dan le şeqey bal firrîn; dane kêw 1. bi çolê ketin (kesek dîn ku ji mirovan direve) 2. çûn serê çiya, bûn şervan / pêşmerge / gerîla; dane be kirê dan bi kirê, bi kirê dan
dan (2) didan, diran
~ ajinîn berdidan paqij kirin, bi zilik / darik didan paqij kirin
~ (piya) nan li xwe anîn, dirkandin, îtîraf kirin
dan (3) dan, dexl, dexlûdan; qût; tomik, danê didin mirîşkan, firrindeyan û hwd
-dan -dank: guldan guldank, şekerdan şekirdank, çadan çaydank û hwd
dana jîr, zîrek, tûjbîn, zûtêgih
danajin berdidank, zilikê didanan, zilikê mirov (t. piştî xwarinê) didanên xwe pê paqij dike
danan 1. danîn, deynan, danîn erdê 2. (stran) nivîsîn 3. (awaz) çêkirin
danar lib, kit, heb (ya dan, genim, tomik û hwd)
~ danar lib lib, kitkite, heb heb, her yek bi tenê
danayî jîrî, zîrekî, tûjbînî, zûtêgihî
dane (1) lib, kit, heb, tene, dane
dane (2) didanok, didanên şe, mişarê û hwd
dane (3), danelixaw lixav
danebiraw parvenebar, tişta nikare bêt parvekirin yan ji hev parçekirin yan ji hev birrîn
daneçoqe çirqe-çirqa didanan (ji ber sarmayê)
daner daner, çêker, amadeker
danewandin çemandin, tewandin; şorr kirin, nizik kirin, berev jêr birin
danewîn çemîn, tewîn; şorr bûn, nizik bûn, berev jêr bûn
danexore tomik, danik, çend libên dan ku di xefikê yan tepikê de yan li ber wê tên danîn daku firrinde bên wan bixwin û bi wî awayî bikevin xefikê yan tepikê
dang 1. n rêje, sewiye 2. r wekhev, hevseng, parseng, bibalans
danirxandin danirxandin, biçûk hesibandin, kêmnirx hesêb kirin
danisqe taybet, xas, xusûsî, kêmpeyda, nayab
danist jîrî; hişmendî, aqilmendî, aqildarî; aqilê selîm
danîştin rûniştin; akincî bûn, bi cih bûn, cîwar bûn
danîştû rûniştî; akincî, bicîbûyî, şênî, rûniştvan
danîştwan rûniştvan, gelhe, şênî, nifûs, xelka li cihekî dijî
dansaz didansaz, doktorê didanan
dansazî didansazî, doktoriya didanan
danraw danî, deynayî, ya hatî danîn / deynan
danuştandin (huçik) hildan
danuştaw (huçik) hildayî
danû dan, dexl, dexlûdan
danûstandin danûstandin, gotûbêj, giftûgo, axiftina (ji dil yan fermî) li ser mijarekê
dapaçîn 1. dabirrîn, dar ji kok û qurm ve birrîn. 2. tê re kirin, tiştek tûj tê re kirin, kêr yan xencer lê kutan
dapiçiran, dapiçirîn beş kirin, faş kirin, fehş kirin (dev, çav û hwd zêde) vekirin; (pî, ling ji hev) faş kirin, vekirin, şeq kirin, dûr xistin
dapijan perritîn, perpitîn, pengizîn, pelate bûn, belave bûn
dapiloxandin bi ava germ sotin / şewitandin
dapilosîn, dapilostin lê dan, lê xistin, zora yekî birin, ji yekî birin
dapiroçke tevnpîrk
dapirûskan veqetîn, ji hev qut bûn, ji hev vebûn
dapîr dapîr, diya bavê yekî yan diya diya yekî
dapîre pîrê (pîrejin di çîrokên zarokan de)
dapoşran, dapoşrîn niximandin, nixamtin, di bin tiştekî ve parastin yan veşartin
dapoşraw niximandî, nixamtî, di bin tiştekî ve parastî yan veşartî
daqilîşan daqirçîn, qirçîn, wa şkestin ku dengê "qirç" jê bê
daqilîşandin daqirçandin, qirçandin, wa şkandin ku dengê "qirç" jê bê
daqilîşaw daqirçandî, qirçandî, wa şkestî ku dengê "qirç" jê hatibe
dar dar; dep, text, dar
-dar -dar (paşpirtikek rêzimanî ye bo diyarkirina xwedîtiyê): paredar, maldar, sermayedar
dara zengîn, maldar, dara, dewlemend, halxweş
daran, daranewe ji hal çûn, ji hiş çûn, bêhiş bûn, hiş di serî de neman
darayî darayî, malyetî, maldarî, dewlemendî; diravî, pareyî
darbend milbend, çarçeve, dorber
darbest darbest, tabût
dardest gopal, dardest
dardojen darmeşk
dare dor
dareben darkezwan
daremeît, dareterm darbest, tabût
daresme darkoke, firrindeyek e daran bi nikilên xwe kun dike
darest asteng, dijwarî, kend û kosp
daret rewş, şert, merc, hal
darêj kulînçe, kulçe, darêjk
darijan 1. darijîn, rijîn xwarê 2. qalib girtin, dirûv dan
darinde dirav, malyet
daring kerese, daring, malzeme, materyal, madde, xammadde
daristan daristan, darûbar, cihê gelek dar lê şên in
darişt 1. dirûv, şêwe, şikil 2. deq, berhem, nivîs, tekst
dariştin 1. pêkanîn, damezirandin, afirandin, dariştin, çêkirin 2. dirûv dan, şekl dan 3. dariştin, formule kirin
dariman hilweşîn, têk çûn, ruxîn, wêran bûn, xopan bûn, kembax bûn, kavil bûn
darimandin hilweşandin, têk birin, ruxandin, wêran kirin, xopan kirin, kembax kirin, kavil kirin, ji bingeh ve pûç kirin
darimaw hilweşî, têkçûyî, ruxî, wêran(bûyî), xopan(bûyî), kembax(bûyî), kavil(bûyî)
darinîn werîn, werihan, dawerîn, pel / belg / çilû ji daran ketin
darinraw rûtbûyî; hûtbûyî; verrûçikî
darizan pirtikîn, hûr bûn, hûr-hûr bûn, pirt-pirt bûn, hûrikîn, bi şkestinê parçe-parçe bûn
darizandin pirtikandin, hûr-hûr kirin, pirt-pirt kirin, hûrikandin, bi şkandinê parçe-parçe kirin
darizaw pirtikî, hûr-hûrbûyî, pirt-pirtbûyî, hûrikî, bi şkestinê parçe-parçebûyî
darîn depîn, darîn, textîn, tiştê ji dar / dep
darkunkere darkoke, firrindeyek e daran bi nikilên xwe kun dike
darpaç das, alavek pêbirrîna daran e
darqepîçan qaştîk, tirrkok, tirrik, kesa/ê pirr dirêj û zeîf
darşeq gulte
darşeqîn kaşok
dartaş necarr, dartiraş
dartaşî necarrî, dartiraşî
darûtan rût bûn, rûtikîn, pel / belg bi daran ve neman; hût bûn, hûtikîn, mû bi serî ve neman; rûçikîn, verûçikîn, pûrt pê ve neman
darûtandin rût kirin, rûtikandin, pel / belg bi daran ve nehiştin; hût bûn, hûtikandin, mû bi serî ve nehêlan; rûçikandin, verûçikandin, pûrt pê ve nehêliştin
darûtaw rût(bûyî), rûtikî; hût(bûyî), hûtikî; verrûçikî, pûrt pê ve nemayî
daruxan hilweşîn, têk çûn, daruxîn, kavil bûn, wêran bûn, pûç bûn, ruxîn, ji bingeh ve pûç bûn
daruxandin hilweşandin, têk birin, ruxandin, wêran kirin, xopan kirin, kembax kirin, kavil kirin, ji bingeh ve pûç kirin
daruxaw hilweşî, têkçûyî, ruxî, wêran(bûyî), xopan(bûyî), kembax(bûyî), kavil(bûyî), (ji bingeh ve) pûçbûyî
das 1. şalok, alavek e bo pêdirûna giya 2. das, alavek e bo pêbirrîna çilû yan darên zirav
dasekandin hedandin, arimandin, tena kirin, rehet kirin, hêdî kirin, hêminandin, aram kirin, hêmin kirin, sekinandin, rawestandin
dasolke 1. şalokok, şalokên biçûk 2. dasok, dasên biçûk
dastan dastan, destan, serpêhatî çîrok (t. yên evînî yan qehremanî)
daşkan 1. çemîn, tewîn, daşkîn, veçemîn, berê tiştekî bi aliyek din ve guherîn
daşkandin 1. çemandin, tewandin, daşkandin, veçemandin, berê tiştekî dan aliyek din 2. kêm kirin, jê kêm kirin, kêmandin
daşkelerm qirnebût
daşor tirraneker, tinazîbaz, galteker, henekbêj, qerfçî
daşore daxuşîn, erozyon, bi avê yan ba re çûna hin ax û kevirokên ser rûyê erdê ji cihê xwe û cihê ax jê çûye êdî bo çandinê wek berê baş nemîne
daşt sifteh, firotina yekem ya rojê
daştin (1) av dan, avandin
daştin (2) 1. tinazî pê kirin, tirrane pê kirin, galte pê kirin, henek pê kirin, qerf pê kirin 2. daliqandî şûştin
datekan daweşîn, (bi hejîna daran) fêkî ji daran ketin
datekandin daweşandin, (bi hejandina daran) fêkî ji daran xistin xwarê
datekaw daweşî, (bi hejîna daran) fêkiyên ji daran ketî; (aborî) têkçûyî, topavêtî, îflaskirî
datekîn bn. datekan
datekîw bn. datekaw
datepîn hilweşîn, ruxîn, datepîn, têk çûn, hilweşiyan, ruxiyan; (aborî) têk çûn, top avêtin, îflas kirin
datepîw hilweşî, ruxî, têkçûyî, datepî, hilweşiyayî, ruxiyayî
dateqandin lezandin, bizirandin, bizav kirin, lez kirin, lezûbez kirin
datilîşan perritîn, pijikîn, hincirrîn, kincirrîn, dirrîn, dirriyan, dirrhan, çirrîn, çirriyan, çirrhan, bûn kincirr, (t. cil) kevn bûn û xwe saxlem û yekparçe negirtin
datilîşan perritandin, pijikandin, kincirrandin, hincirrandin, dirrandin, çirrandin, kirin kincirr, (t. cil) kevn kirin û pûç kirin
datilîşaw perritî, pijikî, kincirrî, hincirrî, dirrî, çirrî, çirrhayî
daw dav, xefik, tepik
~ (bo) nanewe dav (li ber) venan, dav (li ber) danîn
dawa daxwaz, xwestek, hêvî; doz, dawa, şikayet
~ kirdin xwestin, dawa kirin
dawakar dozveker, xwedîdoz, şikayetker, dawaker
dawaname dozname, şikayetname; daxwazname
dawbaz fêlbaz, hîlebaz, fena, şatir, şeytan
daweşan 1. hûr hûr bûn, parçe parçe bûn 2. ketin şermê, ji xwe şerm kirin
daweşandin 1. hûr-hûr kirin, parçe-parçe kirin 2. dan şermê, şerma yekî birin
daweşaw 1. hûr-hûr, hûr-hûrbûyî, parçe-parçe, parçe-parçebûyî 2. gazindo, bigilî, bigazin
daweşîn bn daweşan
dawet 1. vexwendin, dawet 2. dawet, cejn, şahî, şehyan
~ kirdin 1. vexwendin, dawet kirin 2. dawet kirin, cejn kirin, şahî kirin
dawer 1. bn dadwer 2. bn Xwa
dawên 1. dang, daw, danga / daw kiras, berdang 2. rewişt, reftar
dawêngir xwestok, parsek, dangirok, dawgirok
dawênk dawî, dûmahîk, diwayî, kotayî
dawênpak mestûr, biexlaq, binamûs, dawpak, saf, paqij; rastgo
dawênpîs bênamûs, bêexlaq, dawpîs, nesaf, pîs; derewîn
dawûderman giyayên derman
dax 1. n dax, nîşankirina (t. guhên tewalan bo nasîna wan) bi sujandinê / sotinê / şewitandinê 2. n jan, azar, ezyet, êş, kul, keder, derd, keser, xem, kovanî, kovandarî 3. mixabinî, heyf, dax 4. ax: Dax le dest em çarenûse! Ax felek! Ax ji destê felekê 5. r kel, gurrî, zêde germ
~ kirdin 1. dax dan, bi sujandinê nîşan kirin 2. kel kirin, gurrî kirin, pirr germ kirin
~ xwardin xem xwarin, derd kişandin
be ~ewe mixabin, heyf, heyf e ku
daxdar xemgîn, xembar, bixem, kovandar, derdgiran
daxiran daxistin, daêxistin, bestin, qepat kirin, girtin, qilf kirin, kilîl kirin, kilît kirin
daxiraw daxistî, daêxistî, bestî, qepatkirî, girtî, qilfkirî, kilîlkirî, kilîtkirî
daxistin daxistin, daêxistin, bestin, qepat kirin, girtin, qilf kirin, kilîl kirin, kilît kirin
daxurpan datezîn, dacemidîn, şokek tezî / cemidî bi ser leşî de hatin
daxwaz daxwazker, dawaker, hêvîker
daxwazî daxwaz, xwestek, hêvî, dawa
daye dayê, dê, dayik
dayegewre dapîr, diya bavê yekî yan diya diya yekî, pîra yekî
dayelê dayê, dayikê (banga li dayikan)
dayen dayê, dayen, kesa zarokên kesek din wek zarokên xwe xwedî dike
dayenge dayengeh, dayêgeh, mala zarokan, cihê zarok lê tên xwedîkirin (t. bi roj dema dêbavên wan li kar in)
dayk dê, dayik, da, mader
daykane dayikane, bi awayê dayikan
dayke dayê
daykûbawk dêbav, dêûbav, dê û bav, da û bab, dayik û bav, mezinên kesekî
daylan seyr, sosret, ecêb
daylax canîhêştir, hêştirên hê mezin nebûne
dayîm herdem, hertim, hergav, hercar, herûher
~ û derem herûher, hertim
de (1) deh (jimare 10, X)
~ de deh deh, her carê deh