xîret

Kurmancî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xîret	xîret
Îzafe	xîreta	xîretên
Çemandî	xîretê	xîretan
Nîşandera çemandî	wê xîretê	wan xîretan
Bangkirin	xîretê	xîretino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xîretek	xîretin
Îzafe	xîreteke	xîretine
Çemandî	xîretekê	xîretinan

xîret mê

1. zever, şiyan, karîn, taqet, ezm, himet, koşîn, têkoşîn, xebat, enerjî, ked, renc, iltimas

   Divê em kurd bi xîret bin daku bikarin welatê xwe rizgar bikin.

2. namûs, şeref, avrû
   • Lakîn xîreta Dijwarê qebul naketin, ji jinbabê xwe dipirsitin ku eve kî ye, her tête êre diçêtin. — (Mele Mehmûdê Bazîdî, Cami’eya Riseleyan û Hikayetan Bi Zimanê Kurmancî, Lîs, 2010, çapa 1em, r. 117, ISBN 978-605-5683-27-6)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: غیره‌ت‎

Herwiha

• xeyret
• xêret

Bide ber

• xîvet

Etîmolojî

Bi erebî غیرة‎ (xeyret) tevlihev bûye bi xred a zimanên îranî ên din (wek farisî خرد‎ (xred), hevreha kurdî xurt) ku gotî hikmet, zanatî, bide ber xîretmend (farisî خردمند‎ (xredmend)). Di qewlên Êzdî de wek hişyarî, zanatî bi kar tê.

Bikaranîn

Lêker:

• xîret kirin
• xîret dan

Navdêr:

• xîretkirin
• xîretdan

Rengdêr:

• xîretkirî

Jê

• bêxîret
• bêxîretî
• bixîret

Ji wêjeya klasîk

• Husna te ye zîneta hebîban
  Reşka te ye xîreta reqîban — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)

Werger

• Almanî: Einsicht → de mê, Eifer → de nêr, Ehre(şeref), Anstrengung → de mê, Aufwand → de nêr, Bestreben → de nêtar, Ehre → de mê, Inbrunst → de mê, Strebsamkeit → de mê, ^?Tätigkeit → de m
• Erebî: غيرة‎, حماسة‎, حماس‎, جرأة‎,جسارة‎, تحمس‎,شدة‎ → ar, قوة‎ → ar, صرامة‎, نخوة‎ → ar,مروءة‎ → ar, شرف‎ → ar, ^?الربدة‎, ^?الغار‎ (al-ḡār), ^?الغیرة‎, ^?الكبوة‎, ^?المأقة‎
• Farisî: جدیت‎ → fa, غیرت‎ → fa, حرمت‎ → fa
• Îngilîzî: zeal → en, ardor → en, ardour → en, endeavor → en, endeavour → en, effort → en, energy → en,
  assiduity, conation → en, enthusiasm → en, exertion → en, fervency → en, fervor → en,
  fervour, industry → en, intentness → en, keenness → en, sedulity → en,
  strenuousness, struggle → en, zealousness → en, zip → en
• Tirkî: gayret → tr, himmet → tr, azim → tr