tû

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /tuː/
- (rojhilatî) IPA^(kilîd): /tʉː/
Kîtekirin: tû

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	tû	tû
Îzafe	tûya	tûyên
Çemandî	tûyê	tûyan
Nîşandera çemandî	wê tûyê	wan tûyan
Bangkirin	tûyê	tûyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	tûyek	tûyin
Îzafe	tûyeke	tûyine
Çemandî	tûyekê	tûyinan

Tû bi darê ve.

Tûyên çinî di sênîkekê de.

tûspî

tû mê, t-ya nerm

(dar) Dartû; darek e ku dirîkên nerm yên têrav û xwerbar dide.
- Husên piçekî li dûrî wî, li binê dara tûyê bû, di destekî wî de, werîsê çêleka ku bi dû xwe ve dikişkişand, di destê din de jî şivterkek hebû, ku carinan li çêlekê dizivirî û li pişta çêlekê dadiweşand... — (Mîran Janbar, Qolyeya Cécileê, Weşanxaneya Lîs, 2012, çapa 1em, r. 35, ISBN 9786054497010)
(fêkî) Dirîkên wê darê.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Herwiha

twî
tî (3)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: توو‎
kurdî-krîlî: ту

Bide ber

Navê zanistî

Morus

Gotinên pêşiyan

havînê tû xwar, zivistanê gû xwar (kesê ku malê xwe naparêze, zû xerc dike)
dar bitû ye, lê xwedî tûle ye

Etîmolojî

Hevreha soranî توو‎ (tû), farisî توت‎ (tût) û دوت‎, erebî توت‎ (tût)... hemû ji aramî ܬܘܬܐ‎ (tuθa), hevreha îbrî תות (tûṭ) û akadî 𒄑𒌅𒌓𒌈 (/tuttu/).

Heman peyv ji Rojhilata Navîn derbazî gelek zimanên Kafkasyayê, Rojhilata Ewropayê û Navenda Asyayê jî bûye: tirkî dut, azerî tut, ermenî թութ (tʿutʿ), bosnî dud, serbokroatî dud / дуд, romanî dud / dudă, makedonî дудинка (dudinka), maltî tut / tuta, peştûyî توت‎ (tût), urdûyî توت‎ (tût), osetî тута (tuta), gurcî თუთა (t’ut’a), rûsî тут (tut), hindî तूत (tūt)...

Jê

Bi zaravayên din

Soranî: توو‎ (tû)
Kurdiya başûrî: tîw, tuy
Lekî: tivî
Zazakî: tuy, tuw, (dartû:) tuwêr, tuyêr

Werger

dara tûyan (1)

Akadî: 𒄑𒌅𒌓𒌈 (tuttu)
Albanî: man → sq
Almanî: Maulbeerbaum → de n
Aramî: ܬܘܬܐ‎ (tuθa)
Azerî: tut ağacı
Baskî: masustondo
Belarusî: шаўко́віца m (šaŭkóvica)
Bulgarî: черница → bg m (černica)
Çekî: moruše → cs m
Çerokî: ᎫᏩ (kuwa)
Çînî: 桑樹 → zh, 桑树 → zh (sāngshù)
Erebî: توت‎ (tût) nêr, توتة‎ (tûte) mê
Ermenî: թթենի → hy (tʻtʻeni)
Esperantoyî: moruso
Farisî: توت‎ → fa (tut)
Ferî: morberjatræ nt
Fînî: mulperipuu → fi, mulperi → fi
Fransî: mûrier → fr
Galîsî: moreira → gl m
Gujaratî: શેતૂર (śetūr)
Gurcî: თუთა → ka (tuta)
Hindî: शहतूत → hi n (śahtūt), तूत → hi n (tūt)
Holendî: moerbeiboom → nl n
Hunsrikî: Maulbeerebaam n
Îbranî: אוכמן‎ m
Îdoyî: morusiero → io
Îngilîziya kevn: mōrbēam n
Îngilîzî: mulberry tree
Îtalî: moro → it n, gelso
Îzlendî: mórberjatré nt
Japonî: 桑 → ja (くわ, kuwa), クワ → ja (kuwa)
Katalanî: morera → ca m
Koreyî: 뽕나무 (ppongnamu)
Latînî: mōrus → la m
Makedonî: црница m (crnica), дуд n (dud)
Mançûyî: ᠨᡳᠮᠠᠯᠠᠨ (nimalan)
Maorî: māpere, maupere
Mecarî: eperfa → hu
Oksîtanî: amora → oc m, ase → oc n
Ozbekî: maymujon
Peştûyî: توت‎ → ps (tut)
Polonî: morwa → pl m
Portugalî: amoreira → pt m
Romanyayî: dud → ro n
Rusî: шелкови́ца → ru m (šelkovíca), шелко́вица → ru m (šelkóvica), ту́та → ru m (túta), ту́товое де́рево → ru nt (tútovoje dérevo)
Sirboxirwatî: ду̏д n, му̑рва m / dȕd → sh n, mȗrva → sh m
Slovenî: murva → sl
Spanî: moral → es n, moro → es
Swahîlî: mforsadi
Tacikî: марминьон (marmin'on)
Tayî: หม่อน → th
Tirkî: dut → tr
Ûkraynî: шовкови́ця, шовко́виця m (šovkovýcja, šovkóvycja)
Weylsî: morwydden m
Yûnaniya kevn: μορέα m (moréa), συκάμινος (sukáminos)
Yûnanî: μουριά → el m (mouriá)

berhemê xwerbar yê wê darê (2)

Afrîkansî: moerbei → af
Albanî: man → sq
Almanî: Maulbeere → de m
Azerî: tut → az
Baskî: masusta → eu
Belarusî: шаўко́віца m (šaŭkóvica)
Çekî: moruše → cs m
Çînî: 桑椹 → zh (sāngshèn)
Danmarkî: morbær nt
Endonezyayî: bebesaran → id, murbei → id
Erebî: توت‎ (tût)
Ermenî: թութ → hy (tʻutʻ)
Esperantoyî: moruso
Farisî: توت‎ → fa (tût), شاتوت‎ (šâtut)
Ferî: morber nt
Fînî: mulperinmarja
Fransî: mûre → fr m
Galîsî: amora → gl m
Greboyiya navendî: μόρον nt (móron), συκάμινον nt (sukáminon)
Gurcî: თუთა → ka (tuta), ბჟოლა (bžola)
Hindî: sikomò
Hindî: शहतूत → hi (śahtūt), तूत → hi (tūt)
Holendî: moerbei → nl m
Hunsrikî: Maulbeer m
Îbranî: תות‎ → he (tut)
Îdoyî: moruso → io
Îngilîziya kevn: mōrberiġe m
Îngilîzî: mulberry → en
Îrlendî: maoildearg m
Îtalî: mora → it m
Îzlendî: mórber nt
Japonî: クワの実 (kuwa no mi)
Katalanî: móra → ca m
Koreyî: 오디 → ko (odi)
Latînî: mōrum → la nt
Lawsî: ປໍສາ (pǭ sā)
Malayalamî: црница m (crnica), дудинка m (dudinka)
Malezî: mulberi
Maltayî: tut n, tuta m
Maorî: māpere, maupere
Maratî: तुतीचे झाड m (tutīcē jhāḍa)
Mecarî: faeper → hu, eper → hu
Nedersaksî: Muulbeer m
Norwecî: morbær nt
Osetî: тута (tuta)
Peştûyî: توت‎ → ps (tût)
Polonî: morwa → pl m
Portugalî: amora → pt m
Romancî: mura m
Romanyayî: dudă → ro m
Rusî: шелкови́ца → ru m (šelkovíca), шелко́вица → ru m (šelkóvica), тут → ru n (tut)
Sirboxirwatî: ду̏д n, му̑рва m / dȕd → sh n, mȗrva → sh m
Slovenî: murva → sl
Spanî: mora → es m
Swahîlî: forsadi, forosadi
Swêdî: mullbär → sv nt
Tacikî: тут → tg (tut)
Tagalogî: moras
Tayî: หม่อน → th
Tirkî: dut → tr
Tongî: fuamelie
Urdûyî: شہتوت‎ (śehtūt), توت‎ (tūt)
Ûkraynî: шовкови́ця, шовко́виця m (šovkovýcja, šovkóvycja)
Venîsî: moraro → vec
Viyetnamî: trái dâu
Weylsî: mwyar Mair
Yagnobî: тут
Yûnanî: μούρο → el nt (moúro)

Navdêr 2

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	tû	tû
Îzafe	tûyê	tûyên
Çemandî	tûyî	tûyan
Nîşandera çemandî	wî tûyî	wan tûyan
Bangkirin	tûyo	tûyino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	tûyek	tûyin
Îzafe	tûyekî	tûyine
Çemandî	tûyekî	tûyinan