qîtik

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /qiːˈtɪk/
Kîtekirin: qî·tik

Navdêr 1

Tewandina qîtik
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	qîtik	qîtik
Îzafe	qîtika	qîtikên
Çemandî	qîtikê	qîtikan
Nîşandera çemandî	wê qîtikê	wan qîtikan
Bangkirin	qîtikê	qîtikino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	qîtikek	qîtikin
Îzafe	qîtikeke	qîtikine
Çemandî	qîtikekê	qîtikinan

qîtik m

girêk, pirsik^[1], çiqilk^[2]
qîtika darê; ang girêkên liser qurmê daran
- Hin şax û qîtikan li ber xwe dibîne, radibe dide hev û datîne ser barê xwe... — (Ciwanê Abdal, XÊZA ŞÎN [arşîv], xoybun.com)
(teyr) Phalacrocorax.^[3]
- Dibe ku çûkek e. Dibe ku kîsoyek e. Dibe ku jîjoyek e. Dibe ku ê badike ji behrekî nêzîk ve masîyek, cinawirek e. Qîtik e. Çûkê mihalakî ye. — (2016, Sait Faik Abasıyanık (terciman Ömer Özbek), HİŞT HİŞT! [arşîv], sehrengizdergisi.wordpress)
  Belki bir kuştur. Belki tosbağadır. Belki bir kirpidir. Belki de yakın denizden seslenen bir balık, bir canavardır. Karabataktır. Mihalaki kuşudur. (Hişt, Hişt!)
(sebze) ecûr, tirozî^[3]
Guhartoyeke gilik (“klîtoris”).^[3]

Etîmolojî

Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

1

Tirkî: budak → tr^[4]

2

Tirkî: karabatak → tr^[3]

3

Tirkî: acur → tr^[3]

4 — binêre gilik

?

Almanî: Wadenbein → de nêr
Farisî: بست → fa, خیلی سریع, ساقه کوچک, فوری → fa

Navdêr 2

Tewandina qîtik
Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	qîtik	qîtik
Îzafe	qîtikê	qîtikên
Çemandî	qîtikî	qîtikan
Nîşandera çemandî	wî qîtikî	wan qîtikan
Bangkirin	qîtiko	qîtikino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	qîtikek	qîtikin
Îzafe	qîtikekî	qîtikine
Çemandî	qîtikekî	qîtikinan

qîtik n

Hestiyekî lingê.^[5]
- Em jî li ser vê gotina pêşiyên me gotî: "Mî (mêşin) û bizin her yekê bi qîtik(ling)ên xwe va têne dalqandin" bi hişmendî fikirin. — (2013, Kemal Tolan, Gengeşe û Sedemên Peyva ku Êzdî Bilêvnakin, Weşanên Na, r. 92, ISBN 9786056392627)
(lîstik) qîtê
Hevmane: tûtê, darqîtik^[6]

Qîtik: Du kom dilîzin. Bi şiva tê lîstin. Ji komê dor bi dor yek qîtikê davêje. Şiv destekî da, parçekî darê ku jê ra dibêjin qîtik, didine ser qevda dest û şivê, wê qîtikê davêjin hewa û bi şivê lê dixin davêjin dûr. — (2018, Yaşar Eroğlu, Lîstikê zara yê gundê Qazî [arşîv], gundeqazi.blogspot.com)
- Zarokan bi hindilk, qîtik, heftok û xara dilîstin. — (2016, Xidir Ûso, Berpirsîyarîya Xerzan [arşîv], portal.netewe.com)
Şiva ku ev lîstik pê re tê lîstin.^[3]
Hevmane: tirtîl, tût^[7]

Qîtik: Du kom dilîzin. Bi şiva tê lîstin. Ji komê dor bi dor yek qîtikê davêje. Şiv destekî da, parçekî darê ku jê ra dibêjin qîtik, didine ser qevda dest û şivê, wê qîtikê davêjin hewa û bi şivê lê dixin davêjin dûr. — (2018, Yaşar Eroğlu, Lîstikê zara yê gundê Qazî [arşîv], gundeqazi.blogspot.com)
- Amûrên vê lîstikê darek 70-80 cm û qîtikek bi qasî 20-25 cm ye. — (2022, Aram Gernas, Folklor û Cıvat -Folklor, wêje, ziman, çand, xeyset, muzîk, urf û adet, dîrok-^[3], Pak Ajans, r. 573, ISBN 9786257383578)
parçe^[3]
- Paşê jî rima xwe ya nola rima di destê Dewrêşê Evdî de, tedît ew rima dowazde movik û çarde qîtikî, diziqitîne gewriya Chimeria. — (2022, Agîd Yazar, Bellerefon û dêwe sê serî chimeria [arşîv], xwebun1.org)

Herwiha

qîçik — hestiyê lingê^[5]

Werger

1

Îngilîzî: fibula → en, calf bone → tr
Tirkî: baldır kemiği → tr,^[4] bacak kemiği,^[8]^[3] paça kemiği,^[8]

2

Tirkî: çelik çomak → tr

3

4

Çavkanî

^ Kamêran Botî, Ferhenga Kamêran, Kurdî - Kurdî^[1], Spîrêz, 2006
^ Ferhenga Destî, Kurdî - Kurdî, Umîd Demîrhan, Sewad, 2007., r. 324.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Zana Farqînî, Ferhenga Kurdî - Tirkî, Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê, Avrêl, 2005, r. 1525.
^ ^a ^b D. İzoli, Ferheng Kurdi - Tırki Tırki- Kurdi, Weşanên Deng, 1992, r. 344, ISBN 3-927213-04-7
^ ^a ^b Yusuf Ziyaeddin Paşa, Amadekar: Mehmet Emin BOZARSLAN Kürtçe Türkçe Sözlük ["El-Hediyye el-Hamidiyye Fi'l-Lugat el-Kurdiyye"], ÇIRA, 1894, sala weşandinê: 1978, r. 185
^ Kurmancî, Hin peyvên kêmnas – nenas [arşîv], Reşo ZÎLAN, Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Parîsê, hj. 61, 2017, r. 4
^ Kurmancî, Hin peyvên hêla Bașûrê Wanê [arşîv], Mele Şeban TURGUT û ELÎṢÊR, Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Parîsê, hj. 61, 2017, r. 1
^ ^a ^b Musa Anter, Ferhenga Khurdî - Tirkî^[2], Yeni Matbaa, Istanbul, 1967, r. 113

Zazakî

Navdêr

qîtik n

qîtik,^[1] çiqilk
Hevmane: qît n, toke m, girçike n

Çavkanî

^ Nüsha, TÜRKÇE-KİRMANCCA (ZAZACA) SÖZLÜK BAĞLAMINDA ZAZACADA EŞANLAMLI SÖZCÜKLER [arşîv], Ahmet Kırkan, hj. 51, 2020, r. 180

[1] Kamêran Botî, Ferhenga Kamêran, Kurdî - Kurdî^[1], Spîrêz, 2006

[2] Ferhenga Destî, Kurdî - Kurdî, Umîd Demîrhan, Sewad, 2007., r. 324.

[Farqînî-3] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Zana Farqînî, Ferhenga Kurdî - Tirkî, Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê, Avrêl, 2005, r. 1525.

[izolî-4] D. İzoli, Ferheng Kurdi - Tırki Tırki- Kurdi, Weşanên Deng, 1992, r. 344, ISBN 3-927213-04-7

[yusuf_paşa-5] Yusuf Ziyaeddin Paşa, Amadekar: Mehmet Emin BOZARSLAN Kürtçe Türkçe Sözlük ["El-Hediyye el-Hamidiyye Fi'l-Lugat el-Kurdiyye"], ÇIRA, 1894, sala weşandinê: 1978, r. 185

[6] Kurmancî, Hin peyvên kêmnas – nenas [arşîv], Reşo ZÎLAN, Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Parîsê, hj. 61, 2017, r. 4

[7] Kurmancî, Hin peyvên hêla Bașûrê Wanê [arşîv], Mele Şeban TURGUT û ELÎṢÊR, Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Parîsê, hj. 61, 2017, r. 1

[Anter-8] Musa Anter, Ferhenga Khurdî - Tirkî^[2], Yeni Matbaa, Istanbul, 1967, r. 113

[9] Nüsha, TÜRKÇE-KİRMANCCA (ZAZACA) SÖZLÜK BAĞLAMINDA ZAZACADA EŞANLAMLI SÖZCÜKLER [arşîv], Ahmet Kırkan, hj. 51, 2020, r. 180

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]