hiş

Kurmancî

Bilêvkirin

 IPA^(kilîd): /hɘʃ/

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hiş	hiş
Îzafe	hişê	hişên
Çemandî	hişî	hişan
Nîşandera çemandî	wî hişî	wan hişan
Bangkirin	hişo	hişino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hişek	hişin
Îzafe	hişekî	hişine
Çemandî	hişekî	hişinan

hiş nêr

1. aqil, bîr, hişyarî, haydarî, agadarî:

   Hiş di serî de nîne! (Bêaqil e.)

   • Di hemû ziman û çandan de hişê mirov diçe: Kurmanc dibêjin: “Hişê min diçe”. Zaza dibêjin: “Hêşê min şono”. Tirk dibêjin: “Başım dönüyor”. Yanê peyv bi peyv “Serê min dizivire” — (Beşek Ji Folklora Kurdî: Çîrok, Mehmet Bozkoyun, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi)
   • Sacîdû bê hiş kerî sed salî dî
     Ez dizanim La îlahe îlla Tu yî — (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hesenê Bateyî)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: هش

Herwiha

• heş
• hêş
• hoş
• huş

Jê

• bêhiş
• bêhişî
• bihiş
• bihişî
• hişdar
• hişdarî
• hişî
• hişmend
• hişmendî
• hişyar
• hişyarî
• hişûbîr

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *h₂ows- ("guh"), proto-îranî *uş (guh; hiş), hevreha guh ya kurdî, هوش (hûş: hiş) û گوش (gûş: guh) yên farisî, zazakî goş (guh) ya zazakî,, هۆش / hoş (hiş) û گوێ / gwê (guh) yên soranî, oş/hoş (hiş) ya pehlewî, uşî (hiş) ya avestayî... उसि (usi) ya sanskrîtî, vesh ("guh") ya albanî, ausis ("guh") ya lîtwanî, οὖς (oûs: guh) ya yûnaniya kevn, auris ("guh") ya latînî (> oreille ya fransî), ухо (úxo: guh) ya rusî...

Bi zaravayên din

• Soranî: hoş

Werger

• Almanî: Besinnung → de mê, Geist → de nêr, Hirn → de nêr, Intelligenz → de mê, Sinn → de nêr, ^?Großhirn → de, ^?schweig! → de
• Erebî: ذكاء‎ → ar,منطق‎ → ar
• Farisî: هوش‎ → fa, یاد‎ → fa, ^?خمش‎ → fa, ^?مغز‎ → fa
• Inglîzî: esthesia → en, esthesis → en, gloat → en, mental → en,perspicacious → en, psyche → en, sconce → en, apprehension → en, brightness → en, intellect → en, intelligence → en, ^?hist → en, ^?husha → en, ^?head piece → en, ^?reaso → en
• Tirkî: bellek → tr, bilinç → tr, ^?dimağ → tr, ^?entelekt → tr, ^?hafıza → tr, ^?hatır → tr, ^?hiş → tr, ^?şuur → tr, ^?us → tr, ^?zihin → tr, ^?höt → tr

Rengdêr

hiş

1. bêdeng, bêpêjn
2. aşt, aram, tena, rihet

Herwiha

• hêj (2)
• hêş
• hij
• his (2)
• huj
• huş
• hus
• wij
• wis
• wuj
• wus

Jê

• (Lêker) hiş bûn
• (Lêker) hiş kirin
• hiş çûn
• (Navdêr) hişbûn
• (Navdêr) hişkirin
• (Navdêr) hişçûn
• (Rengdêr) hişbûyî
• (Rengdêr) hişkirî
• hişçûyî
• hişandin
• hişandî
• hişî
• hişîn
• hişîninde
• hişînindetî
• hişînindeyî
• hişîner
• hişînerî

Werger

• Afrîkansî: rede → af
• Danmarkî: fornuft → da
• Almanî: Empfindung → de mê, Vernunft → de mê, Verstand → de nêr, Rationalität → de, Vernunftgemäßheit → de
• Erebî: صمت‎ → ar, هدوء‎ → ar, خفة الصوت‎ → ar, طلب السكوت‎ → ar
• Esperantoyî: racio → eo
• Farisî: بی صدا‎ → fa
• Fînî: järki → fi
• Fransî: raison → fr
• Holendî: rede → nl, verstand → nl
• Îdoyî: raciono → io
• Indonezî: alasan → id
• Inglîzî: quiet → en, calm → en, keep quiet → en
• Îtalî: ragione → it
• Katalanî: raó → ca
• Koreyî: 이성 → ko (iseong)
• Lingalayî: bwányá → ln
• Polonî: rozum → pl, racja → pl
• Portugalî: razão → pt
• Romanyayî: rațiune → ro
• Spanî: razón → es mê
• Tirkî: akıl → tr

Tirkî

Navdêr

hiş

1. hişt, hiş, hê:

   Hişt, buraya gel!

   Hê, were virê!