biwêj

Kurmancî

biwêj m

(purîzm, kevnbûyî) şaîr^[1]^[2]
- Gelê serbest dê behsê bab û bapîr û mêrçak û biwêjêt (şair) xwe ket û xûnit. — (Ronahî, Serbestî, 1944, Dilbikulê Doskî, hj. 26)
- Çi gava ku mirovek, têkoşer û şoreşgerên kurd bîne ber çavên xwe, bê guman, navê biwêj (şair) ê mezin Cigerxwin di nav wande wê bê êjmartin. — (1973, Hemîd Derwêş, Pêşgotina Kîme Ez ya Cigerxwîn, r. 3)
(rêzimanî, emilandina xelet) Çend kelîmeyên li gel hev yên ku maneyeke xisûsî didin, ne maneya her yek ji wan kelîmeyan.
Hevmane: tebîr, fraz, îdyom

"Emrê Xwedê kirin" biwêjek e ku wateya "mirin"ê dide.
- -{Locution adverbiale}- — biwêja rengpîşe — (1965, Kamiran Alî Bedirxan, Langue Kurde^[3], Parîs, çapa 2an, r. 164)

Neolojîzmeke soranî بوێژ (biwêj, “şair”) ye ku ji aliyê Gîw Mukriyanî ve hatiyê çêkirin.^{[ç 1]} ji ب (bi-, pêşgira failî, bide ber kurmancî bikir (“mişterî”)) +‎ وێژ (-wêj-, rehê dema niha ya fiîla ۋاتەی (watey, “gotin”)).^{[ç 2]} Bide ber wêje.

Maneya 2an ya fraz, tebîr ji eynî rehî ji aliyê Kamiran Alî Bedirxan ve hatiyê çêkirin ku ji aliyê dariştinê ve xelet e.^{[ç 2]}

Çavkanî:

^ Zülküf Ergün, Plandanîna Zimanê Kurdî (Kurmancî-Soranî) di Mînakên Korî Zanyarî Kurd û Enstîtuya Kurdî ya Parîsê da^[1], 2024, r. 57 "dariştina bêjeyan tiştekî asayî dibîne û di nivîsareke xwe da dîyar dike ku bêjeyên “wêje” û “biwêj” ê ji alîyê wî ve hatine dariştin (Hetaw: 1958: 4-5) û bêjeya “kovar” ê jî cara pêşî wan di Zarî Kirmancîyê da dahênaye (G.M., 1958: 23)"
^ ^a ^b Nûbihar Akademî, Çend Kêşeyên Veguhestinê ji Kurdîya Soranî bo Kurdîya Kurmancî [arşîv], Zülküf Ergün, cild 4, hj. 15, 2021, r. 40

şair — binêre şair

tebîr — binêre tebîr

biwêj

^ Qanetê Kurdo, Ferhenga kurdî-rûsî, NEŞIRXANA DEWLETÊ YA FERHENGÊD ZIMANÊ MILETÊD DEREVE О YÊ SOVÊTÎSTANÊ, Moskva, 1960, r. 124
^ Musa Anter, Ferhenga Khurdî - Tirkî^[2], Yeni Matbaa, Istanbul, 1967, r. 25