nû

Binêre herwiha: nu û nü

Kurmancî

Bilêvkirin

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
nû	nûtir	herî nû nûtirîn

Ttirimpêleke nû.

Çend telefonên destan ji nûtirîn (li pêş) heta kevntirîn (li paş).

nû

taze, teze, cedîd, ne kevn

tişta/ê ku ne ji mêj ve çêbûye yan hatiye çêkirin:
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
bikarneînayî, tişta/ê ku hê nehatiye bikaranîn yan tenê kêm hatiye bikaranîn
cilên nû, pêlavên nû
tişta/ê ku cihê tiştekî berî xwe digire:
Fermanên nû ji generalê wan hatin.
destpêk, li destpêka tiştekî/ê:
Ez ê serê sala nû bêm te bibînim.
tişta/ê ku ne ji mêj ve hatiye dîtin yan hayjêbûn
Parîs ji min re nû bû.
ya / yê ne ji mêj ve bûye tiştek:
Du xwendekarên nû li zanîngehê.
guherî, ya / yê wek xwe nemaye:
Ew bûye mirovek nû.

Ji wêjeya klasîk

Lê xettê reyhanî li dêm
Katib ji nû i'rab-i da
Nazikqeda nûrînbeşer — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: نوو‎
kurdî-krîlî: ну

Herwiha

new-
nev-
nuh
nûh
nwî (behdînanî)
nî (behdînanî)
nûv

Hevmane

Dijmane

kevn

Jê

Etîmolojî

Hevreha soranî نوێ‎ (nwê), kurdiya başûrî nü, hewramî no, zazakî newe, farisî نو‎‎ (now), belûçî نوک‎ (nok), pehlewî 𐭭𐭥𐭪𐭩‎ / 𐫗𐫇𐫃‎ (nwk/nwg /nōg/), peştûyî نوی‎‎ (nevey, nivey), osetî нӕуӕг (næwæg) û ног (nog), bextiyariya kevn νωγο (nōgo), avestayî 𐬥𐬀𐬎𐬎𐬀‎ (nauua, /newe/)... sanskrîtî नव (náva), hindî नवा (navā)... hîtîtî 𒉋𒀸 (nēwas), luwiyayî 𒈾𒀀𒌑𒉿𒋾 (nāúwati)... bulgarî нов (nov), çekî nový, polonî nowy, rusî но́вый (nóviy)... latînî novus, îtalî novo, nuovo, portugalî novo, spanî nuevo, fransî neuf, nouveau... yûnaniya kevn û nû νέος (néos)... ermeniya kevn û nû նոր (nor)... lîtwanî naũjas... bretonî nevez, îrlendî nua... almanî neu, danmarkî/norwecî/swêdî ny, holendî nieuw, îngilîzî new... hemû ji proto-hindûewropî *néwos, *néwyos (nû).

Çavkanî:

Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press.
Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em

Bi zaravayên din

Soranî: نوێ‎ (nwê)
Kurdiya başûrî: nü
Hewramî: no
Zazakî: newe → diq

Werger

Abxazî: аҿыц (āč̣əc)
Afrîkansî: nuwe → af, nuut → af
Ahomî: 𑜉𑜧 (maw), 𑜉𑜨𑜧 (mow)
Akanî: foforo
Aklanon: bag-o
Albanî: ri → sq
Almanî: neu → de
Bayerî: nei

Elmanîşî: nöi

Frankoniya rhine: nai
Altayiya başûrî: јаҥы (ǰaŋï)
Amamî-oşimayiya bakurî: 新ーさり (みーさり, mīsari)
Amharî: አዲስ (ʾädis)
Andî: цӏив
Aragonî: nuevo
Aramiya nû ya asûrî: ܚܲܕܬܵܐ‎ (ḳadta), ܬܵܙܵܐ‎ (taza)
Argobbayî: ሐጅስ (häǧəs)
Aromanî: nou, nãu, não
Asamî: নতুন (notun)
Astûrî: nuevu → ast
Aşkunî: nuŋa
Avarî: цӏияб (c̣ijab)
Aynuyî: アシㇼ (asir)
Azerî: yeni → az, təzə → az
Balînî: anyar
Baskî: berri → eu
Başkîrî: яңы (yañï)
Bau bidayuh: bauh
Belarusî: но́вы (nóvy)
Bengalî: নয়া → bn (nôẏa), নতুন → bn (nôtun)
Bretonî: nevez → br
Bruneyî: baru
Bukidnon manoboyiya rojavayî: beɣu
Bulgarî: нов → bg (nov)
Burmayî: သစ် → my (sac)
Buryatî: шэнэ (šene)
Cingphoyî: nnan
Çamicuroyî: peswatalo
Çeçenî: керла (kerla), цӏина (c̣ina)
Çekî: nový → cs
Çerokî: ᎢᏤᎢ (itsei)
Çînî:
Kantonî: 新 (san¹)

Dunganî: щин (xin)

Ganî: 新 (xin¹)

Hakkayî: 新 (sîn)

Jinî: 新

Mandarînî: 新 → zh (xīn)

Min beî: 新 (séng)

Min dongî: 新 (sĭng)

Minnanî: 新 → zh-min-nan (sin)

Wuyî: 新

Xiangî: 新 (sin¹)
Çuvaşî: ҫӗнӗ (śĕnĕ)
Dalmatî: nuf
Danmarkî: ny → da, frisk
Daurî: shingken
Dongşîangî: shini
Endonezyayî: baru → id, baharu → id
Erebî: جَدِيد‎ → ar (jadīd), حَدِيث‎ (ḥadīṯ)
Erebiya misrî: جديد‎ (gedīd)

Erebiya hîcazî: جَديد‎ (jadīd)

Erebiya fasî: جديد‎ (jdīd)

Erebiya başûrê şamê: جديد‎ (jdīd)
Ermenî: նոր → hy (nor)
Erzayî: од (od)
Esperantoyî: nova → eo
Estonî: uus → et
Etiyopiya klasîk: ሐዲስ (ḥaddis)
Evenkî: омакта (omakta)
Extremaduranî: nuevu
Farisiya kevn: [skrîpt hewce ye]tneg (naiba-)
Farisiya navîn: nēw
Farisî: نو‎ → fa (now), تازه‎ → fa (tâze), جدید‎ → fa (jadid)
Ferî: nýggjur → fo
Fîjî: vou → fj
Fînî: uusi → fi
Frankoprovansî: nôvo, novél
Fransî: nouveau → fr, nouvel → fr, neuf → fr
Friyolî: gnûf, gnûv
Frîsiya bakur: nei
Frîsiya saterlandî: näi
Frîsî: nij → fy
Gaelîka skotî: ùr, nuadh
Gagawzî: eni
Galîsî: novo → gl
Gorontaloyî: bohu
Gotî: 𐌽𐌹𐌿𐌾𐌹𐍃 (niujis)
Gujaratî: નવું → gu (navũ)
Gurcî: ახალი (axali)
Haîtî: nèf
Hawayî: hou
Hawsayî: sabo
Higaononî: bag-o
Hindî: नया → hi (nayā), नवीन → hi (navīn), नव → hi (nav), नूतन → hi (nūtan), नव्य → hi (navya), नवा → hi (navā), ताज़ा (tāzā)
Hîlîgaynonî: bag-o
Hîtîtî: 𒉋𒀸 (nēwas)
Holendî: nieuw → nl, jong → nl
Îbranî: חָדָשׁ‎ → he (khadásh)
Îdoyî: nova → io
Îlokanoyî: baro
Îngilîziya kevn: nīewe
Îngilîziya navîn: newe
Îngilîzî: new → en
Îngûşî: керда (kerda)
Înterlîngua: nove → ia
Inuktitut:
Înuîtî: nutâk

Înuîtî: ᓄᑖᖅ (nutaaq)
Îranunî: bagu
Îrlendî: nua, úr
Îsnagî: baxo
Îstriyotî: nuo
Îtalî: nuovo → it
Îzlendî: nýr → is
Japonî: 新しい → ja (あたらしい, atarashii), 新 → ja (しん, shin)
Javayiya kevn: hañar
Javayî: anyar → jv
Kalmîkî: шин (şin)
Kamkata-viriyî: nuĩ
Kannadayî: ಹೊಸ → kn (hosa)
Kapampanganî: bayu
Kapverdî: nobu
Karakalpakî: jan'a
Kaşûbî: nowi
Katalanî: nou → ca
Keçwayî: musog, muşog, musuq
Kikaiyî: 新ーさい (みーさい, mīsai)
Kinaray-ayî: bag-o
Kirgizî: жаңы → ky (cañı)
Kîngalî: අලුත් (alut), නව (nawa)
Kîrîbatî: bou
Koreyî: 새롭다 → ko (saeropda), 새 → ko (sae); 신 → ko (sin), 뉴 → ko (nyu)
Kornî: nowydh
Koryakî: нытуйӄин (nətuyqin)
Kreyoliya fransî ya Louisiana: nouvo n, nouvèl m, nèf
Kreyoliya morîtanî: nef
Kreyoliya seyşelî: nef, nouvo
Krioyî: nyu
Kumikî: янгы (yañı)
Kunigamî: 新ーせん (みーせん, mīsen)
Ladînî: nuef
Ladînoyî: muevo, nuevo
Latgalî: jauns, napasenejs
Latînî: novus → la, novellus
Latviyayî: jauns → lv
Lawsî: ໃໝ່ (mai)
Lezgînî: цӏийи (c̣iji)
Lîtwanî: naujas → lt
Lîvonî: ūž
Lombardî: nöff, nœuv
Lueyî: ᦺᦖᧈ (ṁay¹)
Luksembûrgî: nei → lb
Makedonî: нов (nov)
Malayalamî: പുതിയ → ml (putiya), പുതിയത് → ml (putiyatŭ)
Malezî: baru → ms, baharu → ms
Maltayî: ġdid → mt
Mançûyî: ᡳᠴᡝ (ice)
Manggarayî: weru
Manksî: noa, oor
Maorî: hōu → mi
Maranaoyî: bego
Mariya rojhilatî: у
Mecarî: új → hu
Melanauyiya navendî: baou
Miyakoyî: 新 (みㇲ゙, miz)
Mînangkabawî: baharu
Mîrandî: nuobo
Mongolî: шинэ → mn (šine)
Mongolî: ᠰᠢᠨ᠎ᠡ (sin-e)
Nahwatlî: yancuic → nah
Napolîtanî: nuovo
Navajoyî: ániid, ániidí
Nedersaksî:
Almaniya jêrîn a almanî: nee
Nepalî: नयाँ → ne (nayā̃)
Nîvxî: ч’уздь (ț’ʼuzd̦)
Normandî: nouvieau
Norwecî: ny → no
Oki-no-erabu: 新ーさん (みーさん, mīsan)
Okînawanî: 新ーさん (みーさん, mīsan)
Oksîtanî: nòu → oc
Oriyayî: ନୂତନ → or (nūtônô)
Oromoyî: haaraa
Osetî: нӕуӕг (næwæg), ног (nog)
Oskanî: 𐌍𐌞 (nú)
Oygurî: يېڭى‎ (yëngi)
Ozbekî: yangi → uz
Pangasînanî: balo
Papyamentoyî: nobo
Peştûyî: نوی‎ → ps (nëway)
Piedmontîsî: neuv
Pite samî: årrå
Plodîşî: nie
Polonî: nowy → pl
Portugalî: novo → pt
Prasunî: unū̃
Puncabî: ਨਵਾਂ (navā̃)
Qazaxî: жаңа → kk (jaña)
Rapanuyî: ho'ou
Romagnolî: növ
Romancî: nov, niev, nouv
Romanî: nevo
Romanyayî: nou → ro
Rusî: но́вый → ru (nóvyj)
Rusînî: новый (novŷj)
Samiya bakurî: ođas
Samiya başûr: orre
Samiya înarî: uđđâ
Samiya lule: ådå
Samiya skoltî: ođđ
Samoayî: fou
Samogîtî: naus
Sanskrîtî: नव → sa (náva)
Sardînî: nobu, nou, novu
Sardînî: nou
Sebwanoyî: bag-o
Sicîlî: novu → scn
Sidamoyî: haro
Silesî: nowy
Sindhî: نئون‎
Sirananî: nyun
Sirboxirwatî:
Kirîlî: но̏в

Latînî: nȍv → sh
Slaviya kevn:
Kirîlî: новъ (novŭ)

Glagolîtîk: ⱀⱁⰲⱏ (novŭ)
Slaviya rojavayî ya kevn: новъ (novŭ)
Slovakî: nový → sk
Slovenî: nȍv → sl
Somalî: cusub
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: nowy

Sorbiya jorîn: nowy
Spanî: nuevo → es
Sundanî: weuteuh, anyar → su
Swahîlî: -pya
Swêdî: ny → sv
Şanî: မႂ်ႇ (màue)
Şerpayî: གསམ་པ (sampa)
Şorî: наа (naa)
Tabasaranî: цӏийн (c̣ijn), таза (taza)
Tacikî: нав → tg (nav), ҷадид (jadid)
Tagalogî: bago → tl
Tahîtî: 'āpī, hou
Tamîlî: புதிய → ta (putiya)
Tarantinoyî: nuève
Tausugî: bagu
Tay dam: ꪻꪢ꪿
Tayî: ใหม่ → th, สด → th (sòt)
Tayî nüa: ᥛᥬᥱ (mǎue)
Telûgûyî: కొత్త → te (kotta), క్రొత్త → te (krotta), నవ్యము → te (navyamu)
Ter samî: ott
Teteriya krîmî: yeñi
Teterî: яңа → tt (yaña)
Tetûmî: foun
Tigrînî: ሓድሽ (ḥadš)
Tirkî: yeni → tr
Tirkmenî: täze, ýaňy
Tîbetî: གསར་པ (gsar pa)
Toku-no-şîmayî: 新ーさい (みーさい, mīsai)
Toxarî A: ñu
Toxarî B: ñuwe
Tuvanî: чаа (çaa)
Udmurtî: выль (vylʹ)
Ugarîtî: 𐎈𐎄𐎘 (ḥdṯ)
Ume samî: ođđe
Urdûyî: نیا‎ (nayā)
Ûkraynî: но́вий → uk (nóvyj)
Venîsî: novo → vec, nóvo
Vepsî: uz'
Viyetnamî: mới → vi
Volapûkî: nulik → vo
Voroyî: vahtsõnõ
Waigalî: nuŋa
Walonî: novea → wa
Warayî: bag-o
Weylsî: newydd → cy
Xakasî: наа (naa)
Ximêrî: ថ្មី → km (thməy)
Yaeyamayî: 新ーさん (みぃーさん, mï̄san)
Yagnobî: нава
Yakutî: саҥа (saŋa)
Yamanayî: yarma
Yidîşî: נײַ‎ (nay)
Yonagunî: 新ーん (みーん, mīn)
Yoronî: 新ーさん (みーさん, mīsan)
Yûnanî: νέος → el (néos), καινούργιος → el (kainoúrgios)
Kevn: νέος (néos), καινός (kainós)
Zêlandî: nieuw
Zhuangî: moq
Zuluyî: sha

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Hoker

nû

aniha, niha, vê gavê:
Ez nû hatim.
ji nû ve, dîsa, dubare, cardin
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)