mûrî

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /muːˈɾiː/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: mû·rî

Navdêr

Komek mûriyan anku gêrikan.

Mûrî

mûrî

1. Gêrik, hin candarên pirr biçûk lê barên giran hildigirin.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
2. mûristang^{[Ev rêz ji aliyê botê ve lê hatiye zêdekirin, ji kerema xwe re kontrol bike!].}

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: مووری‎
• kurdî-krîlî: муpи

Herwiha

 

• kirmûrî, kirmorî, kurmûrî, kirmorî – Amed
• morî – Riha
• morîstang, (bi kurtayî) morî – Qers
• mostran, mostranîk – Êlih
• mêrî, morî, mîrî, mûriyane – Kurmanciya Xorasanê
• mêrî – Badînî
• mêrû
• mîro – Mêrdîn
• mûrû
• mûstang – Serhedî

Bide ber

• merî
• merîk
• mirî
• morî
• mêwî
• morce

Têkildar

• kêz
• mêş
• pêşû

Jê

• mûristan

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *morwi-, proto-îranî *merwî-, hevreha mewîrî ya avestayî, mûr ya pehlewî, مور‎ (mûr) û مورچه‎ (mûrçe) yên farisî, مێروولە‎ (mêrûle) ya soranî, mirowçe ya hewramî, morcele ya zazakî, vemre ya sanskrîtî, μύρμηξ (mûrmêks) ya yûnaniya kevn, муравей (muravêy) ya rusî, մրջյուն (mirciyûn) ya ermenî, myra ya swêdî, mier ya holendî, moryon ya kornî...

• proto-hindûewropî: *morwi- ("mûrî")

• proto-îranî: *merwî- ("mûrî")

avestayî: mewîrî ("mûrî")

pehlewî: mûr ("mûrî")

farisî: mûrçe, mûr ("mûrî")

mazenderanî: melîcê ("mûrî")

osetî: mulcug ("mûrî")...

kurmancî: mûrî, mêrû, mêrî

soranî: mêrûle ("mûrî")

hewramî: mirowçe ("mûrî")

zazakî: morcele ("mûrî")

sanskrîtî: vemre ("mûrî")

ermenî: mirjîun ("mûrî")

yûnanî: murmêx ("mûrî")

latînî: formica ("mûrî")

rusî: муравей ("mûrî")

swêdî: myra ("mûrî") (> fînî muurahainen)...

Bi zaravayên din

• Soranî: مێرووله‌ (mêrûle)
• Hewramî: mirowçe
• Zazakî: morcele, morcela, morceli, miclewri, mijlewri, mijloli, miclor, miclol, mijlor, mijlori, mijlowri, mijmewli, micmewl, mîyercila, mocla, mojla, muejla, mojle, molcela, molcila, morcila, muercela, muerceli, mercueli, merjueli, morzela, mijlewreki, mijloki, milorçike, miloçike, muloçike, muleçike
• Başurî : mirûj, mûrîje

Werger

• Abazayî: хвымбырцӏакӏьа (x°əmbərc̣āḳ’ā)
• Abxazî: ашышкамс (āšəšḳāms)
• Açehî: sidom
• Adîgeyî: къамзэгу (qāmzăg°)
• Afrîkansî: mier
• Albanî: milingonë → sq m
• Almanî: Ameise → de m
• Amamî-oşimayiya bakurî: 蟻 (あみ, ami)
• Amamî-oşîmayiya başûrî: 蟻 (あん, an)
• Amharî: ጉንዳን (gundan)
• Amuzgoyî: kíxjáⁿ
• Aragonî: fornica m
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܫܘܫܡܢܐ‎ n, ܢܡܠܐ‎ m, ܪܚܫܐ‎ n, ܫܘܟܒܢܐ‎ n

• Argobbayî: ጉንዳን (gundan)
• Aromanî: furnigã, furnicã m
• Arrernte:

  Arrernteyiya rojavayî: yerre

  Arrernteya rojavayî: yerre

• Asamî: পৰুৱা (porua)
• Astûrî: formiga → ast m
• Aşkunî: břamī
• Avarî: цӏунцӏра (c̣unc̣ra)
• Aymarayî: k'isimira, qanlli
• Aynuyî: イト゚ンナㇷ゚ (itunnap)
• Akan:tɛtea
• Azerî: qarışqa → az, qarınca → az
• Bajwayiya kendava rojava: semut
• Baskî: inurri → eu, txingurri → eu
• Başkîrî: ҡырмыҫҡа (qïrmïθqa)
• Bau bidayuh: subi
• Belarusî: мура́шка m (muráška)
• Belûçî: مور‎ (mor), مورینک‎ (morínk)
• Bengalî: পিঁপড়া → bn (pĩpṛa)
• Bîkoliya naverast: tanga
• Bîslamayî: anis
• Bodoyî (Hindistan): मोस्रोम (mosrom)
• Bretonî: merienenn → br m, merien → br)
• Bruneyî: samut
• Bulgarî: мра́вка m (mrávka), мравия́ m (mravijá), мра́ва m (mráva)
• Burmayî: ပုရွက်ဆိတ် → my (pu.rwakhcit), ပုရွက် → my (pu.rwak)
• Buryatî: шоргоолзон (šorgoolzon)
• Conxayî: གྱོག་མོ (gyog mo)
• Creoleyiya torres strait: anis
• Çamicuroyî: añalo
• Çeçenî: зингат (zingat)
• Çekî: mravenec → cs n
• Çerokî: ᏙᏒᏓᎵ (dosvdali)
• Çînî:

  Kantonî: 螞蟻 (maa⁵ ngai⁵), 蟻 (ngai⁵)

  Hakkayî: 蟻公 (ngie-kûng), 蟻仔 (ngie-é, ngie-èr)

  Mandarînî: 螞蟻 → zh (mǎyǐ)

  Min dongî: 紅蟻 (è̤ng-ngiê)

  Minnanî: 狗蟻 → zh-min-nan (káu-hiā)

  Wuyî: 螞蟻

• Çukçî: тыӄиӈэвыт (tyqiṇėvyt)
• Çuvaşî: кӑткӑ (kătkă)
• Dalmatî: formaica m
• Danmarkî: myre → da g
• Dargwayî: имиала (imiala)
• Dhuwalî: gälkal
• Dieriyî: mirrka
• Dimasayî: kaising
• Divehî: ހިނި‎ (hini)
• Elfdalî: męre m
• Elwîrî-wîderî: مورچانه‎ (murčāne)
• Endonezyayî: semut → id
• Erebî: نَمْل‎ (naml), نَمْلَة‎ → ar m (namla), شَيْصَبَان‎ n (šayṣabān)

  Erebiya misrî: نمل‎ n (naml), نملة‎ m (namla)

  Erebiya fasî: نمل‎ n (nmal), نملة‎ m (namla)

• Ermenî: մրջյուն → hy (mrǰyun)

  Ermeniya kevn: մրջիւն (mrǰiwn)

• Erzayî: коткудав (kotkudav)
• Esperantoyî: formiko → eo
• Estonî: sipelgas → et
• Evenî: хирит (hirit)
• Evenkî: ириктэ (iriktə)
• Eweyî: anyidi
• Farefareyî: ẽsga, gũure
• Farisî: مورچه‎ → fa (murče), مور‎ → fa (mur)
• Ferî: meyra
• Fîjî: qasikalolo → fj
• Fînî: muurahainen → fi
• Fransî: fourmi → fr m
• Friyolî: furmie m, furmìe m
• Frîsiya bakur: mir nt
• Frîsiya saterlandî: Miegelke m
• Frîsî: miammel, eameler g
• Gaelîka skotî: seangan n
• Galîsî: formiga → gl m
• Gayî: tsatsu, gaga
• Gooniyandiyî: migi
• Gorontaloyî: tolomo
• Gujaratî: કીડી (kīḍī)
• Gurcî: ჭიანჭველა → ka (č̣ianč̣vela)
• Guwaranî: tahýi
• Haîtî: foumi, fo(n)mi
• Hawayî: naonao
• Hawsayî: gara → ha
• Hindî: चींटी → hi m (cīṇṭī), चिऊँटी m (ciū̃ṭī)
• Hmarî: phaivang
• Hmongî: ntsaum
• Holendî: mier → nl m
• Îbanagî: taggam
• Îbibioyî: nnuene
• Îbranî: נְמָלָה‎ m (nemalá)
• Îlokanoyî: kuton
• Îngilîziya kevn: ǣmete m
• Îngilîziya navîn: ampte
• Îngilîzî: ant → en
• Îngriyî: muurahain
• Îngûşî: зунгат (zungat)
• Înterlîngua: formica
• Îrlendî: seangán → ga n

  Îrlendiya kevn: moirb m

• Îsthmus zapotekî: birí
• Îstriyotî: furmeîga m
• Îstro-romanyayî: frunigĕ m
• Îtalî: formica → it m
• Îzlendî: maur → is n
• Japonî: 蟻 → ja (あり, ari), アリ → ja (ari)
• Javayî: semut → jv
• Kabardî: хъумпӏэцӏэдж (χ°mṗăc̣ăǯ̍)
• Kalalîsûtî: uniaaluk
• Kamkata-viriyî: vřāmik
• Kamkata-viriyî: womī
• Kannadayî: ಇರುವೆ → kn (iruve)
• Kapampanganî: panas
• Kaqçikelî: ch’eken
• Karaçay-balkarî: къумурсха
• Katalanî: formiga → ca m
• Kaurnayî: kadngi
• Keçwayî: sisi, tixa
• Keşmîrî: رؠے‎ (ryay), ریٚے‎ (rey)
• Kikaiyî: 蟻 (あにー, anī)
• Kirgizî: кумурска → ky (kumurska)
• Kîngalî: කුහුඹුවා → si (kuhuᵐbuwā)
• Koreyî: 개미 → ko (gaemi)
• Kornî: moryon, moryonenn m
• Kreyoliya jameîkî: ants
• Kreyoliya morîtanî: fourmi
• Kreyoliya seyşelî: fourmi
• Kumikî: хомурсгъа (xomursğa)
• Kunayî: sichir
• Kunigamî: 蟻 (あい, ai)
• Lakî: митӏикьукьу (miṭiq̇uq̇u)
• Lamkangî: phaivang
• Latgalî: skudre m, skutele m
• Latînî: formīca → la m
• Latviyayî: skudra m
• Lawsî: ມົດ (mot)
• Lezgînî: цегв (ceg°)
• Lîmbûrgî: aomezeik → li n
• Lîtwanî: skruzdėlė m, skruzdė m
• Lueyî: ᦷᦙᧆ (mod)
• Luksembûrgî: Seechomes m, Seejomes m
• Makedonî: мравка m (mravka)
• Malayalamî: ഉറുമ്പ് → ml (uṟumpŭ)
• Malezî: semut → ms
• Maltayî: nemla m
• Mançûyî: ᠶᡝᡵᡥᡠᠸᡝ (yerhuwe)
• Manksî: sniengan m
• Mansakayî: surum
• Maorî: pokopokorua, pokorua, rōroro
• Maranaoyî: anai
• Maratî: मुंगी → mr (muṅgī)
• Masayî: enkalaoni m
• Mazenderanî: ملیجه‎
• Mecarî: hangya → hu
• Melanauyiya navendî: nged
• Meryamî: izrum
• Miyakoyî: 蟻 (あーㇲ゙, āz)
• Mizoyî: fanghmir
• Mokşayî: панжам (panžam)
• Mongolî:

  Kirîlî: шоргоолж → mn (šorgoolž), шургуулж (šurguulž) Şablon:qual

  Mongolî: ᠰᠢᠷᠭᠤᠯᠵᠢ (sirɣulǰi)

• Nahwatlî: azcatl → nah
• Nanayî: силуктэ
• Navajoyî: wóláchííʼ
• Nedersaksî:

  Saksoniya jêrîn ya holendî: miegamp

  Almaniya jêrîn a almanî: Eemk m, Miegaamke m, Miegeem m, Miegeemk m, Miegeemke m, Miegreem m, Mier m

• Nepalî: कमिला (kamilā)
• Newarî: इमू (imū)
• Ngiyambaayî: piipuru
• Nîvxî: озр (ozr)
• Normandî: freunmion n, frémîn n
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: maur → no n

  Norweciya nînorskî: maur → nn n

• Nyungayî: budjin, burdak, dhudula, karrart, kwelka
• Ojibweyî: enigoons
• Oki-no-erabu: 蟻 (あに, ani)
• Okînawanî: 蟻 (あい, ai)
• Oksîtanî: formiga → oc m
• Oriyayî: ପିମ୍ପୁଡି (pimpuḍi)
• Oromoyî: tuchee
• Osetî: мӕлдзыг (mælʒyg), мӕлдзыг (mælʒyg)
• Osmanî: قرنجه‎ (karınca)
• Oygurî: چۈمۈلە‎ (chümüle)
• Ozbekî: chumoli → uz, qumursqa → uz
• Paîwanî: sasiq
• Papyamentoyî: vruminga
• Peştûyî: مېږى‎ n (meɀáy)
• Piçinglisî: nyɔní
• Pijînî: anis
• Pîttcantcatcarayî: minga
• Plodîşî: Eemskje m
• Polonî: mrówka → pl m
• Portugalî: formiga → pt m
• Puncabî: ਕੀੜੀ → pa m (kīṛī)
• Qazaxî: құмырсқа (qūmyrsqa)
• Qiptî: ϭⲁϫⲓϥ n (cajif), ϫⲁϥϫⲓϥ n (jafjif)
• Rohingyayî: fiáñra
• Romancî: furmicla m
• Romanyayî: furnică → ro m
• Rusî: мураве́й n (muravéj), мура́шка m (muráška), мураве́ль n (muravélʹ)
• Samî:

  Samiya başûr: garhke

  Ume samî: gåŧkka

  Pite samî: gåttkå, gårrkå

  Samiya lule: gårkkå

  Samiya bakurî: gotka

  Samiya înarî: kutkâ

  Samiya skoltî: kotkk

  Samiya kildînî: ко̄ттк (kōttk)

  Ter samî: kottk

• Samoayî: loi
• Sanskrîtî: वम्र → sa n (vamrá), पिपीलिका → sa n (pipīlikā)
• Santalî: ᱢᱩᱡ (muc’)
• Sardînî: formíca m, formiga m
• Sebwanoyî: alamigas, holmigas, hulmigas
• Sicîlî: furmicula → scn m, fummicula → scn m
• Sierra mîwokiya navendî: tisí·najy-
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: мра̑в n

  Latînî: mrȃv → sh n

• Sîlhetî: ꠙꠤꠙꠠꠣ (fifoṛa)
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: мравии m pj (mravii), мравьи m pj (mravĭi)

• Slaviya rojavayî ya kevn: моровии pj (morovii)
• Slovakî: mravec → sk n
• Slovenî: mravlja → sl m
• Somalî: qudhaanjo, quraansho
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: mroja m

  Sorbiya jorîn: mrowja m

• Sotoyiya başûr: lerwana → st
• Spanî: hormiga → es m
• Sundanî: sireum
• Sûdovî: zangis
• Svanî: მჷრშკ (məršḳ)
• Swahîlî: sisimizi 9 an 10, siafu → sw 9 an 10
• Swêdî: myra → sv, pissmyra → sv g
• Şanî: မူတ်ႉ (mṵ̂ut)
• Şerpayî: གྲོག་མ (throngma)
• Tabasaranî: зимз (zimz)
• Tacikî: мӯрча → tg (mürča), мӯр → tg (mür)
• Tagal murutî: kilau
• Tagalogî: langgam → tl, guyam
• Tamîlî: எறும்பு → ta (eṟumpu)
• Taosî: į̏ęmę̀ki’ína
• Tarifitî: takeṭṭuft m, tikeḍfet m
• Tatî: мужинэ
• Tausugî: sanam
• Tay dam: ꪶꪣꪒ (ꞌmột)
• Tayiya bakurî: ᨾᩫ᩠ᨯ
• Tayî: มด → th (mót)
• Telûgûyî: చీమ → te (cīma)
• Teteriya krîmî: qırmısqa
• Teterî: кырмыска → tt (qırmıska)
• Tigrînî: ጻጸ → ti (ṣaṣä)
• Tirkiya kevn: 𐰴𐰆𐰢𐰆𐰺𐰽𐰍𐰀‎ (qumur¹s¹ǧa /qumursɣa/)
• Tirkî: karınca → tr, karışka, komursga
• Tirkmenî: garynja
• Tîbetî: གྲོག་མ (grog ma)
• Toku-no-şîmayî: 蟻 (あり, ari)
• Tongî: lō
• Toxarî B: warme
• Tuvanî: кымыскаяк (kımıskayak)
• Tzotzîlî: xinich
• Udmurtî: кузьыли (kuzʹyli)
• Urdûyî: چیونٹی‎ m (cyūnṭī), چینٹی‎ m (cīnṭī) galîsî
• Ûkraynî: мура́шка m (muráška), мура́ха m (muráxa)
• Venîsî: formìga m
• Viyetnamî: kiến → vi
• Volapûkî: furmid → vo, fum
• Walonî: frumijhe → wa m, copixhe → wa m
• Warayî: tubák, harumigas
• Warlpirî: pingi
• Weylsî: morgrug m pj, morgrugyn n
• Wik-mungkanî: moolan
• Wiradhurî: dhuurruuy
• Wîlamowî: ȫmys m
• Wolofî: melentaan
• Xakasî: хымысха (xımısxa)
• Ximêrî: ស្រមោច → km (srɑmooc)
• Yaeyamayî: 蟻 (あーら, āra)
• Yakutî: кымырдаҕас (kımırdağas)
• Yidîşî: מוראַשקע‎ m (murashke)
• Yindcîbarndî: waruma
• Yonagunî: 蟻 (あや, aya)
• Yoronî: 蟻 (あんく, anku)
• Yorubayî: èrà, erùn
• Yûnanî: μυρμήγκι → el nt (myrmígki)

  Kevn: μύρμηξ n (múrmēx), μύρμηγξ n (múrmēnx)

• Zhuangî: moed
• Zuluyî: intuthane → zu 9 an 10, intuthwane → zu 9 an 10