berbest

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /bɛɾˈbɛst/
• Kîtekirin: ber·best

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	berbest	berbest
Îzafe	berbesta	berbestên
Çemandî	berbestê	berbestan
Nîşandera çemandî	wê berbestê	wan berbestan
Bangkirin	berbestê	berbestino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	berbestek	berbestin
Îzafe	berbesteke	berbestine
Çemandî	berbestekê	berbestinan

berbest mê

1. Rêgezek yan biryarek yan fermanek giştî ya dewletê (bi taybetî ya ji alî perlemanekê ve hatiye dan).
2. Hemî biryarên giştî yên dewletê yên ku divê ti kes li dijî biryaran dernekeve.

Hevmane

 

• qanun
• yasa
• zagon

Jê

 

• (lêker) berbest danîn
• (lêker) berbest kirin
• (navdêr) berbestkirin
• (lêker) berbest pesind kirin
• (lêker) berbest rakirin
• (lêker) berbest îmza kirin
• (lêker) bi berbestê kirin
• (lêker) dijî berbestê kirin

Bide ber

 

• biryar
• dad
• edalet
• ferman
• heq
•  maf

Têbînî

Kurdan "qanûn" ji erebî wergirtiye lê ereban bi xwe jî ew ji yûnanî "κανών" (kanón) deyn kiriye. Yûnanan ew ji peyva "κάννα" (kanna: rûl, çîx, qamîş) çêkiriye. Lê wan jî peyva "κάννα" îcar ji akadî "𒄀 (qanû) deyn kiriye. Jixwe akadî jî ew ji sûmerî 𒄀𒈾 (gi.na) deyn kiriye... û dîroka peyvê belkî hê jî dûrtir diçe.

Herçi "yasa" ye, ew bi rêya tirkî "yasa" ji mongolî "yasag" e. Heman peyv serekaniya "yasak" (qedexe, mennû') ya tirkî ye (> kurdî "yasax"). Lê herwiha dayika peyva kurdî "asa" (norm, rêbaz, rêgez) e > asayî (normal) > asayîş (ewlehî, emniyet). Hin nimûneyên din jî yên kurdî ku ji tirkî hatine deynkirin û tê de herfa "y" ji destpêkê ketiye ev in: "ol" (ji "yol=rê"), aprax / îprex (ji tirkî yaprak "belg, belçim"), "erpîze" (ji "yelpaze), û hêwaş (di soranî de bi maneya "hêdî, hêdîka" ji "yavaş" ya tirkî). Hin ji van peyvan ne ji tirkiya niha ya standard lê belkî ji ziman û devokên din yên tirkîkî hatibin deynkirin.

"Zagon" ji "закон" (zakon) ya rusî ye û ihtimal e ku bi rêya kurdên Sovyeta berê ketiye kurdî.

Herçi peyva "distûr" e, ew li Iraqê ne tenê di kurdî lê herwiha di erebî de jî bi maneya "qanûna bingehîn" (ing: constitution, tirkî: anayasa) tê bikaranîn. Lê ereban ew ji farisî yan kurdî deyn kiriye.

Lê di kurdî de "destûr" bi giştî bi maneya "izin, ruxset, îcazet, rêdan" tê bikaranîn.

Peyva "qanûn" bo bikaranînê ji peyvên din baştir e ji ber ku hemû kurd li hemû parçeyên Kurdistanê wê fehm dikin.

Etîmolojî

  Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

• bulgarî: закон
• Çekî: zákon → cs
• Danmarkî: lov → da
• Almanî: Gesetz → de nt, ^?Barrikade → de
• Erebî: قانون‎ → ar, ^?عقبة‎
• Esperantoyî: leĝo → eo
• Farisî: قانون‎ → fa
• Fînî: laki → fi, säädös → fi
• Fransî: loi → fr
• Holendî: wet → nl
• Îbranî: חוק‎ → he
• Îngilîzî: law → en, statute → en, act → en, norm → en, rule → en, ^?embankment → en, ^?bottleneck → en, ^?bulkhead → en, ^?partition → en, ^?septum → en, ^?stockade → en
• Îtalî: legge → it
• îzlendî: lög
• mecarî: törvény
• Norwecî: lov → no
• Portugalî: lei → pt
• Rusî: закон → ru (zakon)
• serboxirwatî: zakon
• Spanî: ley → es
• Swêdî: lag → sv
• Tirkî: yasa → tr, kanun → tr, kural → tr
• Tirkmenî: wesяet, kanun

Navdêr 2

berbest mê

1. barîkad, asteng

Etîmolojî

  Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

• Îngilîzî: barricade → en, obstruction → en, levee → en, stumbling block → en
• Tirkî: engel → tr, barikat → tr, set → tr