tarîtî

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /tˁɑːɾiːˈtiː/
• kurdî-erebî: طاریتی‎
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: ta·rî·tî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	tarîtî	tarîtî
Îzafe	tarîtiya	tarîtiyên
Çemandî	tarîtiyê	tarîtiyan
Nîşandera çemandî	wê tarîtiyê	wan tarîtiyan
Bangkirin	tarîtiyê	tarîtiyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	tarîtiyek	tarîtiyin
Îzafe	tarîtiyeke	tarîtiyine
Çemandî	tarîtiyekê	tarîtiyinan

tarîtî mê

1. Tinebûna ronahiyê; rewşa nebûna/kêmbûna ronahiyê.

   Hevmane: zilmat, zulmat

   Dijmane: ronahî, ronî, geşî

   tarîtiya geşê

   • Damad ko kir bi mihrî gulgûn
     Tarîtî bi rohniyê ko rakir
     Xem şubhetê zulmetê fena kir — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)
2. geşî, geşîtî, tarîbûna rengan
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: تاریتی‎ (dengnasî: طاریتی)

Herwiha

• tariyatî
• tarî (navdêr)

Etîmolojî

Ji tarî + -tî.

Werger

• Abxazî: алашьцара (ālāš̍cārā)
• Albanî: terr → sq n, errësirë → sq m, mugëtirë → sq m
• Almanî: Dunkelheit → de m, Finsternis → de m
• Aromanî: ãntunearic, ntunearic nt, scutidi m
• Astûrî: escuridá → ast m
• Azerî: qaranlıq → az, zülmət → az
• Belarusî: це́мра m (cjémra), змрок n (zmrok)
• Bulgarî: мрак → bg n (mrak), тъмнина → bg m (tǎmnina)
• Çekî: tma → cs m, temnota → cs m
• Çerokî: ᎤᎳᏏᎬᎢ (ulasigvi)
• Çînî:

  Mandarînî: 黑暗 → zh (hēi'àn)

• Danmarkî: mørke → da
• Endonezyayî: kegelapan → id
• Erebî: ظَلَام‎ n (ẓalām), ظُلْمَة‎ → ar m (ẓulma)

  Erebiya başûrê şamê: عتمة‎ m (ʕatme)

• Ermenî: խավար → hy (xavar), մթություն → hy (mtʿutʿyun)
• Esperantoyî: mallumo → eo
• Estonî: pimedus
• Eweyî: viviti
• Farisî: تیرگی‎ → fa (tiregi), تاریکی‎ → fa (târiki)
• Fînî: pimeys → fi
• Fransî: obscurité → fr m, ténèbres → fr m pj, sombreur → fr, noirceur → fr m
• Frîsî: tsjusternis
• Gaelîka skotî: dubhar n, dorchadas n, dubh → gd n
• Galîsî: escuridade → gl m, tebras → gl m pj, mourén n, foscume n, escureza m, calixen m
• Gotî: 𐍂𐌹𐌵𐌹𐍃 nt (riqis)
• Gurcî: სიბნელე (sibnele), წყვდიადი (c̣q̇vdiadi), უკუნეთი (uḳuneti)
• Haîtî: fènwa
• Hindî: अंधेरा → hi n (andherā), अन्धेरा → hi n (andherā)
• Holendî: duisternis → nl m, donkerheid → nl m
• Hunsrikî: tunkelheet
• Îbranî: אֲפֵלָה‎ → he m (afelá), חֹשֶׁךְ‎ → he n (ẖóshech), עֲלָטָה‎ → he m ('alatá)
• Îdoyî: tenebro → io
• Îngilîziya kevn: þīestru m
• Îngilîziya navîn: derknesse
• Îngilîzî: darkness → en
• Îngriyî: pimmiä
• Îstriyotî: tienabre
• Îtalî: buio → it n, oscurità → it m, tenebre → it m pj
• Îzlendî: myrkur → is nt, dimma → is m, nifl → is nt, ljósleysa m
• Japonî: 闇 → ja (やみ, yami), 暗黒 → ja (あんこく, ankoku)
• Javayî: pepeteng
• Kapampanganî: kedalumduman
• Katalanî: foscor → ca m, obscuritat → ca m
• Keçwayî: laqha
• Koreyî: 암흑 → ko (amheuk), 어두움 → ko (eoduum)
• Latgalî: timss n, tymsums n
• Latînî: tenebrae → la m pj, caligo m, obscuritas m, nox → la
• Latviyayî: tumsa m
• Lîtwanî: tamsa → lt m
• Lombardî: scur
• Luksembûrgî: Däischtert → lb m, Donkelheet → lb m
• Makedonî: темнина m (temnina), мрак n (mrak)
• Malagasî: ny maìzina → mg
• Malayalamî: ഇരുട്ട് → ml (iruṭṭŭ)
• Maltayî: dlam
• Maorî: hinapouri, taipouri, whēuriuri
• Maratî: अंधार (andhār)
• Mecarî: sötétség → hu
• Misrî: (kkw n), (wḫ n), (snkt m)
• Mongolî: харанхуй → mn (haranhuj)
• Mwanî: kisi
• Navajoyî: chahałheeł
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: mørke nt

  Norweciya nînorskî: mørker nt, mørke nt

• Oksîtanî: foscor → oc m, escuritat → oc
• Oromoyî: dukkana
• Polonî: ciemność → pl m, mrok → pl n
• Portugalî: escuridão → pt m, trevas → pt m pj, obscuridade → pt m
• Punjabi:

  Şahmuxî: ہَنیر‎ n (haner), ہَنیرا‎ n (hanerā)

• Qazaxî: қараңғылық (qarañğylyq), түнек (tünek)
• Romagnolî: bur
• Romanyayî: întuneric → ro, întunecime → ro m
• Rusî: темнота́ → ru m (temnotá), тьма → ru m (tʹma), мрак → ru n (mrak), потёмки → ru m pj (potjómki)
• Samiya bakurî: seavdnjat, seavdnjadas
• Sanskrîtî: रजस् → sa nt (rajas), ध्वान्त → sa nt (dhvānta), अन्धकार → sa nt (andhakāra), तमस् → sa nt (tamas)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: тама m

  Latînî: tama → sh m, tamnoća, mračnina, mračnost → sh

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: тьма m (tĭma)

• Slovakî: tma → sk m, temnota m
• Slovenî: tema → sl m
• Somalî: mugddi
• Spanî: oscuridad → es m
• Sûmerî: 𒂿 (/etutum/), 𒋯 (/gansis/), 𒌖 (/itima/), 𒀯𒅊 (/mulsig/), 𒍪𒈬𒊌 (/sumug/), 𒌓𒄷𒄭 (/udmud/)
• Swêdî: mörker → sv nt
• Şîngazîcayî: hidza 7
• Tagalogî: kadiliman
• Tamîlî: இருள் → ta (iruḷ)
• Tarifitî: taǧǧest m
• Tayî: ความมืด → th (kwaam mêut)
• Telûgûyî: చీకటి → te (cīkaṭi), అంధకారము → te (andhakāramu)
• Temazîxtiya atlasa navendî: ⵜⴰⵍⵍⴰⵙⵜ m (tallast)
• Tirkî: karanlık → tr
• Tîbetî: མུན་པ (mun pa)
• Tokpisinî: tudak
• Toxarî B: orkamo
• Udî: беъиънкъ (be̱i̱nq̇), байинкъ (bajinq̇)
• Ugarîtî: 𐎎𐎄𐎂𐎚 (mdgt)
• Urdûyî: اندھیرا‎ n (andherā)
• Ûkraynî: те́мрява → uk m (témrjava), тьма́ m (tʹmá), мо́рок n (mórok), темно́та m (temnóta), темнота́ m (temnotá)
• Viyetnamî: bóng tối → vi
• Weylsî: tywyllwch → cy
• Ximêrî: ភាពងងឹត (pʰiep ŋɔŋɨt)
• Yamanayî: akuš
• Yidîşî: פֿינצטערניש‎ m an nt (fintsternish)
• Yorubayî: òkùnkùn
• Yûnanî: σκοτάδι → el nt (skotádi), έρεβος → el nt (érevos), ζόφος → el n (zófos)

  Kevn: σκότος n an nt (skótos), ζόφος n (zóphos), δνόφος n (dnóphos)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.