meqes

Kurmancî

sê meqes

meqes mê

amûrek pêbirînê ya du-dev e û dema devên wê digihin hev tiştî dibirin
Ka meqesê bîne, divê vî benî bibirrim.

Nînokan bi meqesê nebirre, me mûçink jî heye.
- Yê din jî rahişt meqesê, ber bi nezaretê ve çû, da ku ji xwe re bîskê bi yê girtî bileyize û por û riha wî bide ber meqesan. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)

Ger we te divêtin bibirî ser bike ferman
Da vê se'etê ser bibirim xweş meqes im ez
Ser ta bi qedem ez bisojim şubhê Melayî — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Herwiha miqes, hevreha soranî مەقەس‎ (meqes), ji erebî مقص‎ (miqeṣṣ, meqeṣṣ), hevreha akadî meqaṣu (birreka qesaban), ji me- + q-ṣ-ṣ (birîn) ku herwiha serekaniya qusandin ya kurdî ye jî. Peyva erebî ketiye gelek zimanên din jî: tirkî makas, swahilî mkasi / mikasi, sirbî маказе (makazê), krowatî makaze... Li aliyekî din, قیچی (qeyçî) ya farisî û قه‌یچی (qeyçî) ya hin devokên soranî û kurdiya başûrî ji azerî hatine wergirtin: azerî qayçı, hevreha kîrgîzî кайчы (kayçı), kazaxî қайшы (qayşı), ozbekî qaychi, tirkmenistanî gaýçy... Eslê peyva zimanên tirkîkî dikare çînî be: 鉸剪, 铰剪 ‎(gaau3 zin2), hevreha koreyî 가위 (gaawi). Peyva tirkîkî bi rêya farisî ketiye zimanên Pakistan û Hindistanê jî: urdûyî قینچی (qeynçî) û کینچی (keyņçî), hindî कैंची ‎(keyṇçî), क़ैंची (qeyṇçî), bengalî কাঁচি ‎(kaçî)...