barût

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /bɑːˈɾuːt/
• Kîtekirin: ba·rût

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	barût	barût
Îzafe	barûta	barûtên
Çemandî	barûtê	barûtan
Nîşandera çemandî	wê barûtê	wan barûtan
Bangkirin	barûtê	barûtino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	barûtek	barûtin
Îzafe	barûteke	barûtine
Çemandî	barûtekê	barûtinan

barût mê

1. Toza di fîşekan de ku agir pê dikeve û dişewite.
   • Sîne geh têt ko bi ker bit ew ji derbê muhbetê
     Me ceger şubhetê barût e we dil maye pereng
     Bi çi rengî me di dil xef bibitin gewhera 'işq — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
   • Navê te agir, dostê te barût be. — (Ahmet Öner, Di edebiyata Kurdî ya Gelêrî da di’a û nifir, Zanîngeha Wan Yûzûncû Yîlê Enstîtuya Zimanên Zindî Şaxa Makezanîsta Ziman û Çanda Kurdî Teza Lîsansa Bilind, 2017, r. 120)

Herwiha

• barît
• barwît

Bide ber

• birnût

Etîmolojî

Hevreha farisî باروت‎ (barût), tirkî barut, azerî barıt, hemû ji erebî بارود‎ (barûd* ji yûnanî πῦρίτης (pῦrítis) (pyrîtês: beriste) ji πῦρ (pûr: agir), hevreha hîtîtî pehhur (agir), îngilîzî fire û belkî kurdî fûrîn... hemû ji proto-hindûewropî *péh₂ur (agir). Peyv "barût" bi rêya farisî li Asyayê belav bûye û bi rêya tirkî jî li Rojavaya Ewropayê vegeriye: urdûyî بارود (barûd), hindî बारूद (barûd), ermenî վառոդ (vaṙod), bulgarî барут (barut), yûnaniya nû μπαρούτι (baroúti), makedonî барут (barut), sirbo-xirwatî барут / barut, fînlendî ruuti...

Bi zaravayên din

• Soranî: باڕووت‎ (barrût)

Werger

Toza di fîşekan de

• Afrîkansî: buskruit
• Albanî: barut → sq n
• Almanî: Schießpulver → de nt, Schwarzpulver → de nt
• Altayiya başûrî: таары (taarï)
• Aragonî: polvora m
• Asamî: বাৰুদ (barud)
• Azerî: barıt → az
• Başkîrî: дары (darï)
• Belarusî: по́рах n (pórax)
• Bengalî: বারুদ (barud)
• Bîkoliya naverast: ubat
• Bulgarî: бару́т n (barút)
• Burmayî: ယမ်းမှုန့် → my (yam:hmun.), ယမ်း → my (yam:)
• Buryatî: дари (dari)
• Çekî: střelný prach n
• Çînî:

  Kantonî 火藥 → yue, 火药 → yue (fo² joek⁶)

  Mandarînî: 火藥 → zh, 火药 → zh (huǒyào)

• Danmarkî: krudt nt
• Endonezyayî: bubuk mesiu
• Erebî: بَارُود‎ n (bārūd)
• Ermenî: վառոդ → hy (vaṙod), բարութ → hy (barutʻ)
• Erzayî: толбочт (tolbočt)
• Esperantoyî: nigra pulvo, pulvo
• Estonî: püssirohi → et
• Farisî: باروت‎ → fa (bârut), بارود‎ (bârud)
• Fînî: ruuti → fi
• Fransî: poudre à canon → fr m, poudre → fr m
• Gaelîka skotî: fùdar-gunna n, fùdar n
• Galîsî: pólvora → gl
• Gurcî: დენთი (denti), წამალი → ka (c̣amali)
• Hindî: बारूद → hi m (bārūd)
• Holendî: buskruit → nl nt
• Îbranî: אֲבַק שְׂרֵפָה‎ → he (avak srefa)
• Îngilîzî: gunpowder → en
• Îrlendî: púdar gunna n
• Îtalî: polvere da sparo m, polvere pirica m
• Îzlendî: byssupúður nt
• Japonî: 火薬 → ja (かやく, kayaku)
• Kapampanganî: ubat
• Katalanî: pólvora → ca m
• Kirgizî: порох → ky (poroh), дары → ky (darı)
• Koreyî: 화약 → ko (hwayak) (火藥 → ko)
• Latviyayî: šaujampulveris n
• Lawsî: ຫມຶ້ (mư), ໝື້ → lo (mư̄)
• Lîtwanî: parakas n
• Makedonî: ба́рут n (bárut)
• Malezî: masiu, mensiu
• Mançûyî: ᠣᡴᡨᠣ (okto)
• Manksî: poodyr çhentagh n, poodyr n
• Maorî: paura
• Mecarî: lőpor → hu, puskapor → hu
• Mongolî: дарь → mn (darʹ)
• Navajoyî: beeʼeldǫǫh bikǫʼ
• Nepalî: बारूद (bārūd)
• Normandî: poudre à canon m
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: krutt → no nt

  Norweciya nînorskî: krut nt

• Oygurî: مىلتىق دورىسى‎ (miltiq dorisi)
• Ozbekî: porox → uz
• Polonî: proch → pl n
• Portugalî: pólvora → pt m
• Puncabî: ਬਾਰੂਦ (bārūd)
• Qazaxî: оқ-дәрі (oq-därı)
• Romanyayî: praf de pușcă → ro nt
• Rusî: по́рох → ru n (pórox), чёрный по́рох n (čórnyj pórox)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: барут n

  Latînî: barut → sh n

• Siryaniya klasîk: ܒܐܪܘܕ‎ (bārūḏ)
• Slovakî: strelný prach n
• Slovenî: smodnik → sl n
• Spanî: pólvora → es m
• Swahîlî: baruti
• Swêdî: krut → sv nt
• Şîngazîcayî: baruti
• Şorî: тар (tar)
• Tacikî: борут (borut)
• Tagalogî: malilang, pulbura → tl
• Tayî: ดินปืน → th
• Telûgûyî: పేలుడు మందు (pēluḍu mandu)
• Teterî: дары → tt (darı)
• Tirkî: barut → tr
• Tirkmenî: däri
• Tîbetî: མེ་རྫས (me rdzas)
• Tuvanî: дары (darı)
• Urdûyî: بارود‎ m (bārūd)
• Ûkraynî: по́рох n (pórox)
• Viyetnamî: thuốc súng → vi
• Weylsî: powdwr gwn, fflamlwch n
• Wîlamowî: śispuwer
• Ximêrî: រំសេវ → km (rumseew)
• Yakutî: буорах (buorax)
• Yûnanî: μπαρούτι → el (baroúti)