xewn

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /xɛwn/
Kîtekirin: xewn

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xewn	xewn
Îzafe	xewna	xewnên
Çemandî	xewnê	xewnan
Nîşandera çemandî	wê xewnê	wan xewnan
Bangkirin	xewnê	xewnino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xewnek	xewnin
Îzafe	xewneke	xewnine
Çemandî	xewnekê	xewninan

xewn mê

tiştên ku mirov di xewê de dibîne,
tiştê mirov dibîne dema ku nivistî ye anku raketî ye anku razayî ye
Min di xewna xwe de dît ku dibû şerr.
- Di xewnê de ew di nava tixûb de bê heval mabû. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
xeyal, daxwaz, hêvî
Azadbûna Kurdistanê xewna me ya mezin e.

Ji wêjeya klasîk

Suflewî înam û avêhtim zemîna zulmetê
Lê ko hişyar im gelo yan xewn e min dîtî bi xwab
Dêwê mel'ûn û munafiq ê Xudê rûreş kirî — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Herwiha

xewin

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: خەون‎
kurdî-krîlî: хәԝн

Jê

xewnane
xewnbîn
xewnbînî
xewnî
xewnok
xewnokî
xewn dîtin
tiştek di xewnê (xewna xwe) de dîtin
hatin xewnê (xewna kesekê/î)

Etîmolojî

Ji berê *xwemn, ku bûye *xwevn > xewn.

proto-hindûewropî: *swep- ("nivistin, ketin xewê") > *swep-no- ("xew, xewn")
proto-îranî:

avestayî: xvafna- ("xew, xewn")

pehlewî: xwamn- ("xew, xewn")

sogdî: ‘wbnw ("xew, xewn")

hotenî: hūna ("xew, xewn")

farisî: xvāb ("xew, xewn")

kurdî: xew, xewn

osetî: fun ("xew, xewn")

zazakî: hawn ("xew") ^{alfabeya arî}

sanskrîtî: svápna- ("xew, xewn")

yûnanî: hypnos ("xew")

latînî: somnus ("xew"), somnium ("xewn") ...

Çavkanî: Horn p.110, Watkins p.88, Etymonline | Pokorny: 1048 - 1049

Werger

Adîgeyî: пщӏыхьапӏэ (pš̍ʾəḥāṗă)
Afrîkansî: droom → af
Aguarunayî: kaha
Albanî: ëndërr → sq m
Almanî: Traum → de n
Aramî:
Siryaniya klasîk: ܚܠܡܐ‎ n (ḥelmā)
Asamî: সপোন (xopün)
Astûrî: suañu n
Avarî: макьу (makḷu)
Azerî: röya, yuxu → az
Baskî: amets → eu
Başkîrî: төш (töš)
Bayerî: Draam
Belarusî: сон n (son)
Belûçî: واب‎ (wáb)
Bengalî: স্বপ্ন → bn (śôpn), খোয়াব → bn (khoẏab)
Bîkoliya naverast: pangiturog
Bretonî: hunvre → br n
Bugî: nipi
Bulgarî: сън → bg n (sǎn)
Burmayî: အိပ်မက် → my (ipmak)
Çeçenî: гIан (gIan)
Çekî: sen → cs n
Çepangî: माङः (mang')
Çerokî: ᎠᏍᎩᏘᏍᏗ (asgitisdi)
Çînî:
Kantonî: 夢 (mung⁶)

Mandarînî: 夢 → zh (mèng)
Danmarkî: drøm → da g
Dongşîangî: zhaojin
Drungî: mlvng
Endonezyayî: mimpi → id
Erebî: حُلْم‎ → ar n (ḥulm), رُؤْيَا‎ m (ruʾyā), مَنام‎ n (manām)
Erebiya misrî: حلم‎ n (ḥelm)

Erebiya hîcazî: حلم‎ n (ḥilim)
Ermenî: երազ → hy (eraz), անուրջ → hy (anurǰ)
Esperantoyî: sonĝo
Estonî: unenägu
Evenî: толкун (tolkun)
Evenkî: толкин (tolkin)
Farisî: خواب‎ → fa (xâb), رویا‎ → fa (rowyâ)
Ferî: dreymur n
Fînî: uni → fi
Fransiya navîn: resve n
Fransî: rêve → fr n, songe → fr n
Friyolî: sium n, insium n
Frîsiya bakur: Droom g
Frîsî: dream → fy
Gaelîka skotî: bruadar n
Galîsî: soño n
Garoyî: জুমাং (dźu-maŋ)
Gujaratî: સ્વપ્ન (svapna)
Gurcî: სიზმარი (sizmari)
Guwaranî: ke
Haîtî: rèv
Hawayî: moeʻuhane, moe
Higaononî: damugo
Hindî: सपना → hi n (sapnā)
Hîlîgaynonî: damgo
Hmongî: npau, npau suav
Holendî: droom → nl n
Hunsrikî: Draum n
Îbranî: חֲלוֹם‎ → he n (khalóm)
Îdoyî: sonjo → io
Îngilîziya kevn: swefn nt
Îngilîziya navîn: drem, sweven
Îngilîzî: dream → en
Îngriyî: uni
Îrlendî: brionglóid → ga m, taibhreamh n
Îstriyotî: sugno n
Îtalî: sogno → it n
Îzlendî: draumur → is n
Japoniya kevn: 夢 (ime₂)
Japonî: 夢 → ja (yume)
Javayiya kevn: ipi
Kabardî: пщӏыхь (pṣ̂əḥ)
Kabîlî: targit m
Kannadayî: ಕನಸು → kn (kanasu), ಸ್ವಪ್ನ → kn (svapna)
Kapampanganî: pananinap
Katalanî: somni → ca n
Kirgizî: түш → ky (tüş)
Kîkûyûyî: kĩroto 7
Kîngalî: ස්වප්න (swapna)
Komî-permyakî: он (on)
Komî-zîriyî: ун (un)
Koreyiya navîn: ᄭᅮᆷ〮 (skwúm)
Koreyî: 꿈 → ko (kkum)
Kreyoliya jameîkî: jriim
Latgalî: sapyns
Latînî: somnium nt, nox → la m
Latviyayî: sapnis → lv n
Lawsî: ຝັນ (fan)
Lîtwanî: sãpnas → lt n
Lombardî: sogn n
Lugandayî: ekilooto
Luksembûrgî: Dram n
Luşûtsîdî: sqəlalitut
Makasarî: cini
Makedonî: сон n (son)
Malayalamî: സ്വപ്നം → ml (svapnaṃ)
Malezî: mimpi → ms
Maltayî: ħolma → mt m
Mançûyî: ᡨᠣᠯᡤᡳᠨ (tolgin)
Mansî: ӯлем (ūlem)
Maorî: moemoeā, tahakura, maruāpō, marupō
Maratî: स्वप्न nt (svapna)
Mari:
Mariya rojhilatî: омо
Mayayiya yukatekî: wayakʼ, náay
Mecarî: álom → hu
Misrî:

(rswt m)
Mizoyî: mang
Mîrandî: suonho
Mongolî: зүүд → mn (züüd)
Mwanî: nloto
Nahwatliya klasîk: temictli
Nanayî: толкин
Navajoyî: naʼiidzeeł
Nepalî: सपना (sapanā)
Norsiya kevn: draumr
Norwecî:
Norweciya bokmålî: drøm → no n

Norweciya nînorskî: draum n
Okînawanî: 夢 (imi)
Oksîtanî: sòmi → oc n
Oriyayî: ସ୍ୱପ୍ନ (swôpnô)
Oromoyî: abjuu
Osageyî: hǫ́bre
Osetî: фын (fyn)
Oygurî: چۈش‎ → ug (chüsh)
Ozbekî: tush → uz
Palî: supina
Pelayî: ja̠p⁵⁵ maʔ⁵⁵
Piedmontîsî: seugn n
Plodîşî: Droom n
Polonî: sen → pl n, sny → pl pj
Portugalî: sonho → pt n
Qazaxî: түс → kk (tüs)
Romancî: siemi n, semi n, sömmi n
Romanî: suno n
Romanyayî: vis → ro nt
Rusî: сон → ru n (son), сновиде́ние → ru nt (snovidénije), грёза → ru m (grjóza)
Samî:
Samiya kildînî: нагерь (nagʹerʹ)
Saksoniya kevn: drom
Sanskrîtî: स्वप्न → sa (svapna)
Sardînî: bisu
Sebwanoyî: damgo
Sicîlî: sonnu → scn n
Sirboxirwatî:
Kirîlî: сан n

Latînî: san → sh n, snovidjenje
Slaviya kevn:
Kirîlî: сънъ n (sŭnŭ)
Slovakî: sen n
Slovenî: sanje → sl m pj
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: cowanje nt

Sorbiya jorîn: són n
Spanî: sueño → es n, ensueño → es n
Swahîlî: ndoto → sw
Swêdî: dröm → sv g
Şonayî: chiroto
Tacikî: хоб → tg (xob)
Tagalogî: panaginip
Tamîlî: கனவு → ta (kaṉavu)
Tarifitî: tarjit m, tirja m pj
Taşelhitî: tawargit m
Tayî: ฝัน → th (fǎn)
Telûgûyî: కల → te (kala), స్వప్నము → te (svapnamu)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⵜⴰⵡⴰⵔⴳⵉⵜ m (tawargit)
Teterî: төш → tt (töş)
Tirkî: rüya → tr, düş → tr
Tirkmenî: düýş
Tîbetî: རྨི་ལམ (rmi lam), གཉིད་ལམ (gnyid lam)
Tuvanî: дүш (düş)
Udmurtî: ум (um)
Urdûyî: خواب‎ n (xvāb), سَپْنا‎ n (sapnā)
Ûkraynî: сон → uk n (son), сновиді́ння nt (snovydínnja)
Venîsî: insonio n, insogno
Viyetnamî: giấc mơ → vi
Warayî: i-nop
Weylsî: breuddwyd → cy n an m
Ximêrî: សប្តិ (sɑpteʼ), ការយល់សប្តិ (karyôlsâbtĕ), សុបិន → km (sobən), មមាល → km (mɔmiəl)
Yagnobî: хун
Yidîşî: חלום‎ n (kholem)
Yûnanî: όνειρο → el nt (óneiro), ενύπνιο → el nt (enýpnio)
Kevn: ὄνειρος n (óneiros), ἐνύπνιον nt (enúpnion)
Zuluyî: iphupho 5 an 6